Prostat hastalıkları (iyi huylu prostat büyümesi, yani BPH ve prostat kanseri) yaşlı erkeklerde sık görülen Ürolojik hastalıklar arsında yer alır. Prostatit, sıklıkla da kronik prostatit genç erkeklerde sık görülen hastalıklardandır. Günümüzde bilgiye ulaşmak çok kolay hale gelmiştir, insanlar hastalıkları ile bilgileri merak edip kolayca bunlara ulaşabilmektedir. Prostat hastalıkları özellikle yaşam standartlarının iyileşmesine paralel olarak günümüzde sık görülmekte ve bunun sonucunda insanlar prostat hakkında daha fazla bilgiye ihtiyaç duymaktadırlar. Bu bölümde prostat dokusunun (bezinin) fonksiyonları, önemi ve anatomisi, (insan vücudundaki yerleşim yeri ve yapısı), prostat kanserinin ve iyi huylu prostat hastalığının geliştiği bölgelerden genel olarak bahsedeceğim.
Prostat nedir?
Erkeklerde ne işe yarar / görevleri nelerdir?
Sık görülen prostat hastalıkları nelerdir?
Vücutta nerede bulunur, hangi organlarla komşudur?
Prostatın zonları / bölümleri nelerdir?
BPH ve prostat kanseri nereden gelişir?
Prostat nedir?
Prostat erkek üreme sistemi ile ilgili bir organdır, mesanenin (idrar kesesinin) hemen altında bulunur ve içerisinden idrar kanalının mesaneden çıktıktan sonraki kısmı (prostatik üretra) geçer ve meni kanalları buraya boşalarak ilişki sırasında buradan dışarı atılır (Resim 1).
Resim 1: Prostatın içinden geçen prostatik üretra
Erkeklerde ne işe yarar / görevleri nelerdir?
Prostatın değişik fonksiyonları vardır, bunlardan en önemlisi seminal sıvı dediğimiz spermin içinde bulunduğu sıvının bir kısmını yapmaktır. Ayrıca endokrin fonksiyonu da vardır, yani hormon salgılar. Bu hormon 5 alfa redüktaz denen enzim sayesinde erkeklik hormonu olan testosteron hormonundan üretilen “dihidrotestosteron” denen bir hormondur.
Sık görülen prostat hastalıkları neler
Akut ve kronik prostatit hastalığı
İyi huylu prostat büyümesi (BPH)
Prostat kanseri (Prostat CA)
Akut ve kronik prostatit hastalığı genellikle genç erkeklerde görülür. İyi huylu prostat büyümesi (BPH) ve prostat kanseri (Prostat CA) ileri yaşlarda ortaya çıkan hastalıklardır.
Vücutta nerede bulunur, hangi organlarla komşudur?
Prostat mesanenin hemen altında bulunur. Arkada rektum (kalın barsak) ile komşudur. Rektum ile prostat arasında “Denonvillier fasiası” denen bir tabaka, zar vardır. Bu sayede prostat kanseri rektuma zor yayılır. Ön tarafta ise leğen kemikleri bulunur, yani leğen kemikleri ile komşudur. Prostatın arka ve yan tarafından her iki taraflı olarak penise giden sinirler ve damarlar geçer. Buna “damar sinir paketi” (nörovasküler denet) denir. Prostat kanseri ameliyatlarında bunlara dikkat etmek ve zarar vermemek gerekir, aksi halde ereksiyon problemleri ortaya çıkar. Gene prostatın arka yüzüne yapışık olarak “seminal vezikül” (veziküla seminalis) denen yapılar bulunur. Vaz deferensler (meni kanalları) her iki tarafta seminal veziküllere açılarak buradan prostatik üretrada bulunan verumontanumun yanlarında açılarak ilişki sırasında üretradan dışarıya atılır (Resim 1 ve Resim 2).
Resim 1: Prostat ve s. veziküller, prostatik üretra Resim 2: Prostatın komşulukları (kesitsel olarak)
Prostatın zonları/ bölümleri nelerdir?
Prostat 4 zondan veya kısımdan oluşur:
Anterior zon (ön zon)
Posterior zon (arka zon)
Transizyonel zon (iç tabaka)
Anterior fibrovasküler stroma
BPH (iyi huylu prostat büyümesi) ve prostat kanseri nereden gelişir?
İyi huylu prostat büyümesi (BPH), prostatın santral (central) ve transizyonel zonlarından gelişir.
Prostat kanseri ise daha çok prostatın periferal (dış) zonundan, yani dış tabakasından gelişir.
Zonlara göre prostat kanseri gelişme oranları:
Santral (iç ) zon: % 5-10
Transizyonel zon: % 10-20
Periferal (dış) zon: %60-70
Prof. Dr.Emin ÖZBEK
Üroloji Uzmanı
Referanslar
- Walsh-Campbell Urology, 2021, 21th edition
- Smith´s General Urology, 18 th edition
WhatsApp
Cevap bırakın