Bu yazımda günlük Ürolojide sık kullanılan sistoskopi (sistoüretrposkopi) yöntemi hakkında genel bilgiler vereceğim. Bu amaçla konuyu daha iyi anlaşılabilmesi için aşağıdaki alt ana başlıklar şeklinde ve oldukça sade, anlaşılır bir dille özetlemeye çalışacağım.

Sistoskopi nedir?

Kaç çeşit sistoskopi aleti vardır?

Sistoskopi çeşitleri nelerdir?

Nasıl yapılır?

İşlem için anestezi gerekir mi?

Hangi durumlarda yapılır?

Hangi durumlarda yapılmaz?

İşlem ne kadar sürer?

Sonrasında hastanede yatılır mı?

Komplikasyonlar neler?

Sistoskopi cinselliği etkiler mi? 

Sistoskopi nedir?

Sistoskopi veya sistoüretroüretroskopi, üretradan girilerek boylu boyunca bütün üretrayı ve mesaneyi endoskopik olarak görüntüleme amacıyla yapılan bir tanı yöntemidir. Üroloji pratiğinde bazı ürolojik hastalıkların tanısında ve tedavi sonrası takiplerinde çok önemli bir yeri vardır. Başlıca mesane tümörü ve diğer mesane hastalıklarında tanısal (diagnostik) amaçlı ve mesane kanserrinin TUR sonrası takibinde kontrol amacıyla kullanılır.

Kaç çeşit sistoskopi aleti vardır?

İki çeşit sistoskopik optik vardır. Rijid yani metalik olanlar ve fileksibil denen plastikten yapılmış sistemler olmak üzere. Fileksibl sistemler daha az ağrılıdır ve muayenehane şartlarında da yapılabilirler.

Sistoskopi çeşitleri nelerdir?

İki çeşidi vardır: Normal ışıkla yapılan sistoshopi ve “fotodinamik sistoskopi” yöntemi.  Fotodinamik yöntemde mesane içine 5-aminolüvonilikasid (5-ALA)  ve  onun ester türevi  olan hexaaminolevulinik  asit (HAL) gibi özel maddeler verilir. Bunlar kanser hücreleri tarafından tutularak  normal dokudan farklı olarak mavi renkte görülür. Bu şekilde küçük tümörlerin gözden kaçması engellenmiş olur.  

Nasıl yapılır?

Litotomi pozisyonu dediğimiz pozisyonda ve steril (temiz, mikropsuz) şartlarda yapıyoruz. Sistoskopi sırasında üretrada kayganlığı sağlamak amacıyla özel jeller kullanılır, bunların bir kısmında ağrı kesici de bulunduğundan lokal anestezi sağlar.

İşlem için anestezi gerekir mi?

Mesane tümörü nedeniyle daha önceden TUR yapılan hastalarda ve sadece kontrol amacıyla yapılıyorsa genel anesteziye gerek olmadan lokal anestezi ile veya hafif hastanın sedasyonu ile yapılır. Kadınlarda üretra (mesaneye kadar olan idrar kanalı) kısa olduğundan hastalar fazla ağrı duymazlar ve bu nedenle kadınlarda sadece tanı amacıyla sistoskopi yapılacaksa anestezisiz veya hafif maske anestezisi kullanılarak yapılabilir. Eğer sistoskopi uzun sürecekse ve biyopsi alınacaksa bu durumlarda anestezi (hafif sedasyon) gerekir.

Hangi durumlarda yapılır?

Üretra hastalıkları (üretra darlıkları, üetra tümörleri)

Mesane tümörlerinin tanı ve TUR yapılan hastalarda TUR sonrası kontrol amacıyla

BPH (iyi huylu prostat büyümesi) olan hastalarda

Mesane taşı, divertikülü olan hastalarda

Mesane boynu yüksekliği olan hastalrada

Tekrarlayan sistit atakları olan hastalarda, özellikle bayanlarda

İnterstisyel sistit, ağrılı mesane sendromu denen vakalarda

İdrar kaçıran hastalarda

Mesane taşı olan hastalar

İdrarından kan gelen (hematüri) hastalar

Hangi durumlarda yapılmaz, (kontrendikasyonları nelerdir)?

Aktif idrar yolu enfeksiyonu varsa sistoskopi işlemi yapılmaz, enfeksiyon uygun antibiyotikle tedavi edildikten sonra yapılır. Üretra travması varsa yapılmaz, üretra bu durumda üretrografi ile değerlendirilir.

İşlem ne kadar sürer?

Anestezi uygulanan vakalarda 30-45 dakika, lokal anestezi altında yapılacaksa 15-20 dakika kadar sürer.

Sonrasında hastanede yatılır mı?

Hastaların hastanede yatmasına gerek yoktur, anestezi almışsa anestezinin etkisi geçtikten sonra; lokal anestezi almışsa 30-60 dakika dinlendikten sonra hasta gönderilir.

Komplikasyonları neler?

Dikkatli ve steril ortamlarda yapılırsa sistoskopinin herhangi ciddi bir komplikasyonu yoktur. Sık sık,  bilinçsiz yapılan sistoskopi işlemleri sonrası üretra darlığı ve idrar yolu enfeksiyonu gelişebilir.

Sistoskopi cinselliği etkiler mi? (sistoskopi sonrası cinsellik)

Sistoskopinin cinsellik üzerine hiçbir olumsuz etkisi yoktur. Erken saatlerde işlem sonrası idrarda hafif  kanama ve ağrı görülebilir, bazı hastalarda erken dönemlerde ilişki sonrası menide de kan gelebilir (hemospermi). Bu durumlar geçicidir.