Kalp damar (kardiyovasküler sistem) hastalıkları, günümüzde sık görülen önemli sağlık problemlerindendir. Yaşam tarzı bu hastalıkların ortaya çıkmasında son derece önemlidir. Kardiyovasküler sistem hastalıklarının en önemli yanı, birlikte erektil disfonksiyonun da bulunmasıdır. Kalp damar hastalıkları çoğu zaman erektil disfonksiyon ile kendini gösterir. Üroloji polikliniklerine ED şikayeti ile giden hastaların araştırılmasında kalb ve damar hastalıkları olduğu anlaşılır. Ayni şekilde Kardiyoloji polikliniklerine başvuran erkek hastaların sorgulanmasında bir kısmında ED şikayetinin olduğu görülür. Görüldüğü gibi kalp damar hastalıkları erektil disfonksiyon ile yakından ilişkilidir.

Bu makalemde literatür eşliğinde kendi gözlemlerimi de göze alarak kalp damar hastalıkları ve ED ile ilişkisinin nedenlerini ve tedavisini özetleyeceğim.

Ereksiyon sorunu kalp damar hastalıklarının bir habercisi olabilir!

Erektil disfonksiyon (ED), ereksiyon olmaması veya yeterli bir ilişki için ereksiyonun devam ettirilememesi demektir. ED, kalp damar hastalıklarının erken bir işareti olabilir. Kalp damar hastalığı olanlarda da ereksiyon sorunları olabilir. Bu iki sistem hastalığı birbiriyle çok sıkı ilişki içindedir.

Bazen Üroloji doktoruna ED şikayeti ile gelen hastaların araştırılmasında kardiyovasküler sistem rahatsızlığı tespit edilebilir. Bazen de kalp damar hastalığı şikayetleri olan hastalarda ED şikayetleri olabilir. Travma gibi nedenlerle ortaya çıkan ED vakalarında özellikle genç hastalarda kalp damar hastalıkları her zaman olmayabilir. Bu her iki grup hastalığın nedenleri de benzerlik gösterir. Bu nedenle bu iki sistem hastalığını birbirinden ayrı düşünmek zordur.

Kalp damarlarına stent takılan (koroner stent) hastalarda erektil disfonksiyon şikayetleri genellikle 3-5 yıl önceden vardır.

Kalp damar hastalıkları ile erektil disfonksiyon arasındaki ilişki nasıldır?

Erektil disfonksiyon, hastalarda kalp rahatsızlıklarından önce başlar. Bunun nedeni penis içindeki kılcal damarlar 8endotel hücreleri) ve penisin düz kaslarındaki fonksiyon bozukluklarının daha erken başlamasına bağlanmaktadır. Buna endotelyal disfonksiyon deriz. Endotelyal disfonlsiyon, kalp damarlarında daralma ve yetersiz kan akımına neden olur. Bu şekilde endotel hasarı ve damarların daralması ateroskleroz denen damar sertliğine yol açar. Ayni şekilde penis damarlarının da daralmasıyla penise giden kan akımı azalır ve ereksiyon sorunu (erektil disfonsiyon) gelişir. Bu nedenle “endoteliyal disfonksiyon=erektil disfonksiyon, ED=ED” diyoruz.

Endoteliyal disfonksiyon sonucu endotel hücrelerinden salınan nitrik oksit (NO) yapımı azalır. NO, damarların genişlemesi ve penise kan gelmesinden sorumlu olduğundan bunun yetersizliği sonucu olarak erektil disfonksiyon gelişir. Endoteliyal disfonksiyon gelişen sonucu damarlarda kolesterol plakları (aterom plakları) oluşur. Bunun sonucu hem kalp damarlarında hem de penis damarlarında daralma olur. Sonunda kalp hastalıkları ve ereksiyon problemleri ortaya çıkar.

Kardiyovasküler hastalıklarda hem penise temiz kan taşıyan arterlerde bir daralma olur ve bunun sonucu penise yeteri kadar kan gelemez. Erektil disfonksiyon nedeniyle penil renkli doppler USG istenen hastalarda eğer penis damarlarında daralma varsa, bu hastalarda genellikle kalp damar hastalığı da birlikte bulunur. Ayrıca bu hastalarda penise gelen kanın belli bir süre penis içinde kalması gerekir. Bu da toplar damarların (ven)  kapanması ile gerçekleşir. Kalp damar hastalıklarında penisin toplar damarlarının kapanma fonksiyonu da bozulabilir. Kısaca bu hastalarda hem arteriyel ve hem de venöz bir yetmezlik söz konusu olabilmektedir.

Endoteliyal disfonksiyona neden olan başlıca durumlar şunlardır:

• Şeker hastalığı
• Yüksek kan basıncı
• Aşırı sigara kullanımı
• Aşırı alkol kullanımı
• Obezite
• Hareketsiz yaşam
• İleri yaş

Kardiyovasküler sistem/kalp damar hastalıkları nelerdir?

Dünyada kalp damar hastalıkları sık dörülen hastalıkların başında gelir. Her yıl bu hastalıklardan yılda 18 milyon kadar insan yaşamını kaybeder. Kardiyovasküler hastalıklar kalp ve damar sistemine ait hastalıkların genel adıdır. Bu hastalıklar koroner kalp hastalıkları, serebrovasküler hastalıklar, romatizmal hastalıklara bağlı kalp hastalıkları gibi hastalıkları içerir.

Sık karşılaşılan kalp damar hastalıklarının başlıcaları şunlardır:

• Stabil olmayan anjina
• Koroner arter hastalığı (kalp damarlarının daralması)
• Myokard infarktüsü
• Kalp yetmezliği
• Aritmi (kalp ritim bozuklukları)
• Kalp kapak hastalıkları
• Kalp kası hastalıkları (kardiyomyopati)
• Yüksek tansiyon hastalığı
• Periferal damar hastalıkları
• Derin ven trombozu
• Akciğer embolisi
• Aort hastalıkları
• Marfan sendromu
• Doğuştan olan nazı kalp hastalıkları
• Genetik olan bazı kalp hastalıkları
• Felç geçirme

Kardiyovasküler ve Ereksiyon sorunu benzer hastalıklardan kaynaklanır!

Kalp damar hastalıkları ve erektil disfonksiyon nedenlerinin çoğu benzerlikler gösterir. Hem kalp damar hastalıklarına hem de ereksiyon sorununa neden olan önemli etkenleri şu şekilde sıralayabiliriz.

• Şeker hastalığı
• Sigara kullanımı
• Alkol kullanımı
• Yüksek kolesterol
• Tansiyon yüksekliği
• İleri yaş
• Aşırı kilo (obeziyte)
• Hipogonadizm (testosteron hormonu düşüklüğü)
• Hareketsiz bir yaşam
• Sağlıksız beslenme
• Stresli bir yaşam
• İleri yaş

Kalp damar hastalıkları ve ereksiyon sorununa karşı nasıl korunmalıyız?

Kalp damar hastalıkları ve erektil  disfonksiyonu olan hastalarda korunma yöntemleri benzerlik gösterir. Her iki hastalıklar için risk faktörleri benzediğinden korunma prensipleri de benzerlik gösterir. Kalp damar hastalıkları ve erektil disfonksiyonu olan hastalarda hastaların dikkat etmleri gereken korunma yöntemleri şunlardır:

• Şeker hastalığı varsa uygun tedavi ve diyetle şekerin kontrolü
• Sigara kullanan hastaların bu alışkanlıklarını bırakmaları
• Alkol kullanımı
• Yüksek kolesterol varsa diyet, egzersiz ve gerekirse ilaçla tedavisi
• Tansiyon yüksekliği varsa normal seviyelere getirilmesi
• İleri yaştaki hastalara yönelik uygun tedavi
• Aşırı kilo (obeziyte) sorunu olan hastaların ideal kilolarına kavuşmas
• Hipogonadizm (testosteron hormonu düşüklüğü) varsa tedavisi
• Hareketsiz bir yaşamı olan hastaların düzenli egzersiz programına başlaması
• Sağlıksız beslenme sorunu varsa dengeli ve sağlıklı bir beslenme yapılması
• Stresli bir yaşamı olan hastaların daha rahat, stressiz bir yaşama sahip olmaları gerekir.
• Düzenli bir uyku programı

Kalp damar hastalığı olanlar erektil disfonksiyon ilaçları kullanabilir mi?

Kalp damar hastalıkları her zaman ciddi belirtiler vermeyebilir. 40-50 yaşlarındaki erkek hastalarda her zaman hareket halinde nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi şikayetler olmayabilir. Araştırmalarda bu hastalarda kalp damarlarında tıkanma görülebilir ve bu nedenle koroner stent takmak gerekebilir.

Ciddi şekilde kalp damar hastalıkları varsa bu hastaların ilgili uzman tarafından değerlendirilmesi gerekir. Nefes darlığı, göğüs ağrısı gibi ciddi ciddi şikayetleri olmayan hastalarda erektil disfonksiyon tedavisinde kullanılan ilaçların kullanılmasında ciddi bir sorun yoktur. Bu grup ilaçların mutlaka bir Ürolog muayenesi sonucu kullanılmasını, rastgele kullanılmamasını öneriyoruz.

Kalp damar hastası ve ereksiyon sorunu olan hastalarda tedavi

Kalp damar hastalığı ve ereksiyon sorunu olan hastaların tedavisinde sistematik bir tedavi yaklaşımı gerekir. Bu hastalarda tedavi prensiplerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Yaşam tarzı değişiklikleri: Bu hastaların yaşam tarzlarını değiştirmeleri, beslenmelerine önem vermeleri gerekir.
• Alkol kullanımının kesilmesi: Alkol bu hastalıklarda önemli bir faktmrdür. Aşırı alkol alanların mutlaka bu alışkanlıklarını bırakmaları gerekir.
• Sigara kullanımına son verilmesi: Sigara kalp damar hastalıkları ve ereksiyon sorunu olanlarda ciddi bir sorundur. Bu hastalıkların ortaya çıkmasında çok önemli bir faktördür. Tedavide sigaranın mutlaka bırakılması gerekir.
• Kilo verme: Obezite önemli bir sağlık sorunudur. Kalb damar hastalıkları ve erektil disfonksiyon hastalarının mutlaka ideal kilolarına gelmeleri gerekir. Diyet ve egzersiz önemlidir. Eğer gerekirse bu hastalara bariatrik cerrahi (obezite ameliyatı) yapılmalıdır.
• Düzenli egzersiz: Hareketsiz yaşam önemli sağlık sorunlarına neden olur. Düzenli egzersiz hem kalp damar hem de ereksiyon sorunu tedavisinde çok önemlidir.
• Stresle başa çıkma: Stres tedavisi önemlidir. Gerekirse hastalar bu konuda ilgili uzmandan destek almalıdır.
• Yüksek kolesterol tedavisi: Bu hastalarda kan kolesterolü yüksek bulunabilir. Bunun normal seviyelere getirilmesi gerekir.
• Kan şekeri düzenlenmesi: Bu grup hastalarda çoğunlukla şeker hastalığı da vardır. Şeker kontrolü her iki grup hastalığın tedavisinde önemlidir.
• Yüksek tansiyonun tedavisi: Bu hastalarda genelde hipertansiyon vardır. Hipertansiyonun mutlaka tedavisi gerekir.
• Testosteron tedavisi: Eğer bu hastalarda testosteron eksikliği varsa (hipogonadizm) yetine konmalıdır. Ayni zamanda PDE5i tedavisi de birlikte verilebilir.
• PDE5i grubu ilaçlar: Ereksiyon tedavisinde kullanılan ilaçalr, kalp damr hastalarında da kullanılabilirler. Bunların mutlaka bir doktor önerisi ile kullanılması gerekir.
• Penil vakum tedavisi: Uygun hastalara önerilebilecek bir tedavidir. Yan etkisi yoktur.
• Kök hücre tedavisi: Henüz deneme aşamasındadır. Uygun hastalarda belli izinler alındıktan sonra denenebilir.
• ESWT tedavisi: Uygun hastalara bir seçenektir. Yan etkisi olmayan, etkili bir tedavi yöntemidir. Biz de hastalarımıza uygulamaktayız.
• Penil enjeksiyon tedavisi: Penise enjeksiyon tedavisi ağızdan alınan haplardan yeteri kadar fayda görmeyen hastalara yaptığımız bir tedavi yöntemidir. Bu amaçla kullanılan ilaçlar özel iğnelerle penise yapılarak ereksiyon sağlanır ve hastalar normal ilişkiye girerler
• Penis protezi ameliyatı: Erektil disfonksiyonu olan hastalarda en son tedavi seçeneği penis protezi takılmasıdır. Eğer hastalar mevcut tedavilere cevap vermiyorsa en son seçenek olarak penil protez takılması düşünülmelidir.

Kalp damar hastalığı ve ereksiyon sorunu olan hastalarda PDE5i grubu ilaçlar rahatça kullanılabilir mi?

PDE5i grubu ilaçlar erektil disfonksiyon tedavisinde yaygın olarak kullanılan ilaçlardır. Bunlar penisin kan damarlarını genişleterek penise kan akımını artırırlar. Ayni zamanda bu ilaçlar normal diğer damarlarda da genişleme yaptıkları için genel olarak ta faydalıdır. Ancak bu ilaçların kullanılması mutlaka doktor kontrolünde olmalıdır.

PDE5i grubu ilaçlar ED tedavisinde ilk basamak olarak kullanılan ilaçlardır. Bu amaçla en sık kullanılan ilaçlar: Sildenafil (viagra), tadalafil (Cialis, Hardcis), Vardenafil (Levitra) ve avanafil (Stendra).

PDE5i grubu ilaçlar nitrogliserin ilaç almayan ve stabil seyreden kalp hastalarında sorunsuz kullanılabilir. Nitrogliserin alan hastaların PDE5i grubu ağızdan alınan ereksiyon ilaçlarını almaları uygun değildir. Bu ilaçların birlikte alınması ciddi tansiyon düşüklüğüne ve bayılmalara yol açar.

Özet: Kalp ve damar hastalıkları ile erektil disfonksiyon ortak risk faktörlerine sahiptir. Her iki hastalıktan korunma yöntemleri de benzerlik göstermektedir. Tedavi hastaya göre planlanır. Kalp hastalarının ereksiyon tedavisinde kullanılan ilaçları mutlaka bir Ürolog ve gerekirse Kardiyolog önerisi ile kullanmaları gerekir. Ciddi kalp rahatsızlığı olmayan ve nitrogliserin almayan hastalarda PDE5i grubu ilaçlar ciddi risk oluşturmazlar. Mevcut tedavilere cevap vermeyen hastalarda yapılacak en son işlem penis protezi ameliyatıdır.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

İstanbul- TÜRKİYE