Kapalı Böbrek Ameliyatı (Laparoskopik Böbrek Ameliyatı)

Böbrek ameliyatları önceki yıllarda çoğunlukla açık ameliyat şeklşinde yapılırdı. Günümüzde tıbbi cihazlar alanındaki ilerlemeler sayesinde ameliyatların çoğu kapalı yöntemle yapılmaktadır. Bu kapalı yöntemle yapılan böbrek ameliyatlarına genel olaral “laparoskopik cerrahi” veya “laparoskopik ameliyatlar” diyoruz.

Son 20 yılda üroloji alanında laparoskopik cerrahi alanında çok ciddi ilerlemeler kaydedilmiştir. Biz de son 20 yılda böbrek ameliyatlarının tamamına yakınını laparoskopik, yani kapalı yöntemlerle yapmaktayız. Robotik böbrek ameliyatları da kapalı böbrek ameliyatı grubunda sayılabilir. Robotik cerrahinin bu alanda kullanılmasını başka bir yazımızda anlatacağız. Laparoskopik cerrahinin robotik cerrahiye göre avantajları daha ucuz olması ve bir çok merkezde yapılabilmesidir. Her bir yöntemin kendine göre avantaj ve dezavantajları vardır.

Bu yazımda kapalı böbrek ameliyatı (laparoskopik böbrek ameliyatı, laparoskopik böbrek cerrahisi) hakkında kendi tecrübelerimizden de yararlanarak genel bir bilgi vereceğim.

Kapalı böbrek ameliyatı nedir?

Kapalı böbrek ameliyatı laparoskopik veya endoskopik böbrek ameliyatı olarak ta bilinir. Halk arasında her ne kadar laparoskopik ve endoskopik ameliyatlar “kapalı ameliyatlar” olarak bilseler de bunların ikisi birbirinden farklıdır. Endoskopik ameliyatlarda hiçbir kesi olmadan üretradan (dış idrar kanalı) girilerek prostat, mesane, üreter ve böbrek ameliyatları gerçekleştirilir. Laparoskopik ameliyatlarda ise karından çok küçük kesilerle trokarlar (0,5-1 cm genişliğinde özel plastik veya metal cerrahi el aletleri) yerleştirilerek operasyon gerçekleştirilir.

Endoskopik yollarla prostat TUR, HOLEP ameliyatı, üretra darlığı, mesane tümörü, mesane taşları, üreter taşları, renal pelvis taşları, üreter tümörleri, renal pelvis tümörleri ve böbrek içindeki taşlar ameliyat edilir.

Laparoskopik ve endoskopik ameliyatların yapılabilmesi için gerekli sistemik tam olması gerekir. Tıbbi donanımın yanında yetişmiş yardımcı eleman da başarılı bir ameliyat için çok önemlidir.

Kapalı böbrek ameliyatı kimlere yapılır?

Böbrek hastalıklarının çoğu laparoskopik yöntemle yapılır. Biz de ameliyatlarımızın çoğunu laparoskopik olarak yapmaktayız.

• Atrofik böbrek ameliyatı
• Laparoskopik radikal nefrektomi (böbrek kanseri ameliyatı)
• Laparoskopik parsiyel nefrektomi (kanserli böbrekte sadece kanser olan kısmın kapalı yöntemle alınması)
• Laparoskopik böbrek kisti ameliyatı (laparoskopik kist eksizyonu)
• Laparoskopik böbrek taşı ameliyatı
• Laparoskopik pelvis taşı ameliyatı 8laparoskopik piyelolitotomi)
• Laparoskopik piyeloplasti (böbrek çıkışında kanal darlığı, UPJ darlığı)

Kapalı böbrek ameliyatı öncesi hazırlık

Bu ameliyatlar genel anestezi altında yapılır. Hastaların genel anestezi alacağı için ayrıntılı bir değerlendirmeden geçirilmesi gerekir. Özellikle kanser ve yaşlı hastalarda akciğer ve kalp rahatsızlıklarına yönelik tetkikler istenir. Ameliyat öncesi hazırlık amacıyla;

• Hastalar eğer kan sulandırıcılar kullanıyorsa en az bir hafta öncesinden bu ilaçların kesilmesi gerekir.
• Kalp, tansiyon, şeker hastalığı gibi rahatsızlıkları nedeniyle kronik ilaç kullanan hastalar bunları anestezi uzmanına mutlaka söylemeliler. Bu ilaçlar daha önceden kullanıldığı gibi kullanılmaya devam edilir.
• İleri yaş hastalardan akciğer ve kalp için ayrıntılı değerlendirme yapılır
• Genel anestezi için rutin kan testleri alınır
• Kanser hastaları ve kanama ihtimali olan hastalar için önceden kan grubu tayini ve uygun kan hazır bulundurulmalıdır.
• Tüm hazırlıklar tamamlandıktan sonra hastalar ameliyattan önce en az 5-6 saat ağızdan hiçbir şey yiyip içmemeliler.
• Tüm hazırlıklar tamamlandıktan sonra yatışı yapılan hastalar, ameliyatla ilgili onam formlarını okuyup imzalarlar. Ayrıca ameliyatı yapacak ekip hastayı ameliyat ve olası komplikasyonlar, riskler konusunda bilgilendirir.

Ameliyat süresi, anestezi şekli ve hastanede yatış süresi ne kadardır?

Laparoskopik böbrek ameliyatlarında genel anestezi uygulanır, ameliyat süresi hastalığa göre değişir. Böbrek kişti ameliyatları daha kısa sürerken, kanser ameliyatları 2-3 saat gibi daha uzun bir süre alabilir. Ameliyat sonrası hastaların hastanede kalış süreleri gene yapılan ameliyata göre değişir. Böbrek kisti veya atrofik böbrek nedeniyle laparoskopik ameliyat geçiren hastalar ertesi gün taburcu edilirken, böbrek kanseri nedeniyle radikal veya parsiyel nefrektomi, yapılan hastalar2-4 gün hastanede kalabilirler.

Kapalı böbrek ameliyatı nasıl yapılır?

Kapalı veya laparoskopik böbrek ameliyatı, karından böbrek bölgesine uyan alanda 3-4 adet 0,5-1 cm çaplı delikten girilerek böbreğin monitörde görüntülenmesi ile yapılan ameliyattır. Açılan deliklerden karın içine yerleştirilen trokarlardan birisi ile karın içine gaz verilerek gerginlik oluşturulur, diğer bir torokardan da optik yerleştirilerek görüntü ekrana (monitör) yansıtılır. Diğer trokarlardan da aspiratör, makas veya ligature (lazer kesici ve koterizasyon yapıcı) yerleştirilerek ameliyat gerçekleştirilir. Laparoskopik yolla yapılan böbrek ameliyatları şunlardır;

• Laparoskopik böbrek kisti ameliyatı: Laparoskopik yolla girilerek böbrek çevresi serbestleştirilerek kist ortaya çıkartılır. Bu ameliyata “laparoskopik kist eksizyonu” veya “laparoskopik kist dekortikasyonu” ameliyatı da denir.
• Kist ligature veya makasla kesilerek böbrekten ayrılır ve çıkartılır. Daha sonra kist sıvısı aspire edilir ve bir adet diren konarak ameliyata son verilir.
• Laparoskopik atrofik böbrek ameliyatı: Laparokopik yolla böbrek çevresi komşu organlardan serbestleştirilir. Böbreğin arter ve venleri bulunur, özel kliplerle bağlanıp kesilir ve böbrek bir torbaya konularak dışarı alınır. Ameliyat sonunda gene ameliyat alanına bir adet diren konur ve operasyon sonlandırılır.
• Laparoskopik radikal nefrektomi: Atrofik böbrek ameliyatına benzer. Burada böbrek ve çevresindeki böbreği saran zar (Gerota fasiası) ve yağ dokusu da çıkartılır. Eğer kanser böbreğin üst kısmında ise böbreküstü bezi de alınır.
• Laparoskopik taş ameliyatı: Taş ameliyatları genellikle endoskopik olarak yapılır. Bazı durumlarda lapasorkopik taş ameliyatı da yapılabilir. Eğer renal pelviste veya üreterde büyük bir taş varsa uygun hastada laparoskopik olarak taş alınabilir (laparoskopik piyelolitotomi).
• Laparoskopik parsiyel nefrektomi: Burada tüm böbrek değil, sadece kanser çevresinden 0,5 cm normal doku ile beraber çıkartılır. Buna nefron koruyucu cerrahi de denir.

Kapalı böbrek ameliyatı sonrası nelere dikkat edilmelidir?

Hastalar ameliyattan sonra eğer kısa süren bir ameliyat ise ve sorun çıkmamışsa odalarına alınır. Damardan antibiyotik ve ağrı kesici verilir. Genel anestezi aldıkları için hastalar ameliyat sonrası 4-5 saat süreyle ağızdan yiyip içmezler. Düzenli aralıklarla hastaların ateş, nabız ve tansiyonları ölçülür. 4-5 saat sonra eğer bulantı kusma yoksa anestezinin etkisi geçtiksen sonra sıvı gıda alırlar ve yavaş yavaş yürümeye başlarlar. Ameliyatın büyüklüğü ve hastanın genel durumuna göre hastalar ertesi gün taburcu edilir veya bir iki gün daha kalır. Hastalara ağrı ve kesici ve koruyucu antibiyotik tedavisi verilerek ve gerekli tavsiyelerde bulunularak taburcu işlemleri yapılır. Hastaların ilk 3-4 hafta boyunca fazla ağır işlerde çalışmamaları, ağır kaldırmamaları önerilir.

Ameliyat sonrası takip nasıl yapılır?

Taburcu edilen hastalar yapılan ameliyata ve altta yatan hastalığa göre takip programına alınır. Eğer kanser hastalığı nedeniyle bir operasyon yapılmışsa hastalığın evresine göre uygulanacak kemoterapi ve radyoterapi programları hastaya ayrıntılı olarak anlatılır. Hastalara takip programları verilerek düzenli kontrollere çağrılır.

Kapalı böbrek ameliyatının avantajları nelerdir?

Kapalı yöntemle yapılan böbrek ameliyatının açık ameliyatlara göre bir çok avantajları vardır. Bunedenlerle laparoskopik ameliatlar daha fazla tercih edilir. Laparoskopik cerrahinin açık cerrahiye karşı avantajları şunlardır;

• Ameliyat kesisi çok küçüktür
• Yara iyileşmesi hızlıdır
• Ameliyat sonrası hastanede yatış süresi daha kısadır
• Açık ameliyata göre ağrı daha azdır
• Hastalar daha erken dönemde günlük işlerine dönerler
• Kanama daha azdır
• Kesi küçük olduğundan estetik olarak daha avantajlıdır
• Yara enfeksiyonu riski daha azdır

Kapalı böbrek ameliyatı hangi durumlarda yapılmaz?

Laparoskopik (kapalı) böbrek ameliyatları her hastaya uygun değildir. Bazı durumlarda laparoskopik ameliyat yapılmaz ve açık cerrahi uygulanmalıdır. Aşağıdaki durumlarda laparoskopik cerrahi yerine açık böbrek ameliyatı tercih edilmelidir;

• Daha önceden geçirilen karın veya böbrek ameliyatı olan hastalar
• Geçirilmiş enfeksiyon nedeniyle çevre organlara ciddi yapışıklık durumu varsa
• Böbrek kanseri olan hastalarda kanser boyutu çok büyükse
• Laparoskopik cerrahi için bir risk varsa
• Böbrek kanseri hastalarında çevre organlara ve büyük damarlara ciddi derecede ilerleme (invazyon) varsa

Kapalı böbrek ameliyatının komplikasyonları nelerdir?

Kapalı böbrek ameliyatlarında seyrek te olsa komplikasyonlar görülebilir. Sıklıkla görülen bu komplikasyonlar;

• Kanama: Açık ameliyata göre daha az olur
• Açık ameliyata geçilmesi: Bazen kanama veya diğer nedenlerle açık ameliyata geçilme ihtimali düşük te olsa vardır.
• Komşu organ yaralanması (sağ taraf böbrek ameliyatlarına karaciğer , sol böbrek ameliyatı sırasında dalak yaralanması, barsak yaralanması, vena kava ve aorta (karın arka duvarındaki büyük toplar ve atar damarlar) yaralanması.
• Ameliyat sonrası büyük damarlarda pıhtılaşma ve akciğer embolisi (açık ameliyatlarda da görülür, ancak kapalı böbrek ameliyatlarında risk daha düşüktür).
• Anesteziye bağlı komplikasyonlar

Özet olarak; Günümüzde ürolojik ameliyatlarda laparoskopik (kapalı) ameliyatlar yaygın olarak kullanılmaktadır. Laparoskopinin en sık kullanıldığı alan Ürolojide böbrek ameliyatlarıdır. Kapalı böbrek ameliyatı hastanede kalış sürelerinin kısa olması, hastaların daha az ağrı duyması ve günlük işlerine daha erken başlamaları gibi açık ameliyata göre bir çok avantajlara sahiptir. Bu nedenlerle kapalı böbrek ameliyatları açık ameliyatlara tercih edilmektedir.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

İstanbul- TÜRKİYE

Aşağıdaki panel üzerinden doktorumuzdan online randevu alabilirsiniz.