Penil Doppler ultrason (doppler USG) veya penil vasküler ultrason olarak da bilinen penil renkli Doppler ultrasonografi (PCDU), penis içindeki kan akışını değerlendirmek için kullanılan tıbbi bir görüntüleme tekniğidir. Bu invaziv olmayan prosedür öncelikle erektil disfonksiyon (ED, iktidarsızlık, sertleşme sorunu, ereksiyon problemi) veya diğer penil vasküler bozukluklarla ilgili çeşitli durumların teşhis edilmesi ve değerlendirilmesi için kullanılır.

Penil renkli Doppler ultrasonografi, penis damar sağlığının değerlendirilmesinde ve erektil disfonksiyon tanısında kullanılan değerli bir tanı aracıdır. Ürologun penis içindeki kan akışını değerlendirmesine olanak tanıyarak etkili tedavi planlaması ve hasta yönetimi için önemli bilgiler sağlar. Bu yazımda ürolojide sıklıkla kullandığımız penil doppler USG kullanımı hakkında genel ve güncel bilgiler vereceğim.

Penis renkli doppler USG nedir?

Penil Doppler ultrason veya penil vasküler ultrason olarak da bilinen penil renkli Doppler ultrasonografi, penis içindeki kan akışını değerlendirmek için kullanılan tıbbi bir görüntüleme tekniğidir. Öncelikle erektil disfonksiyon (ED) veya diğer penil vasküler bozukluklarla ilgili çeşitli durumların teşhis edilmesi ve değerlendirilmesi için kullanılır.

Penil renkli Doppler ultrasonografi, penis damar sağlığının değerlendirilmesinde ve erektil disfonksiyon tanısında kullanılan değerli bir tanı aracıdır. Sağlık profesyonellerinin penis içindeki kan akışını değerlendirmesine olanak tanıyarak etkili tedavi planlaması ve hasta yönetimi için önemli bilgiler sağlar.

Doppler USG nasıl yapılır?

Penil renkli Doppler ultrasonografi, klinik veya hastane ortamında, genellikle bir radyolog veya sonografi uzmanı olan eğitimli bir sağlık uzmanı tarafından yapılması gereken tıbbi bir görüntüleme işlemidir. Penil renkli Doppler ultrasonografinin gerçekleştirilmesindeki genel adımlar şunlardır:

• Hazırlık:
  • Hastanın genellikle belden aşağısının soyunması istenir.
  • Hasta muayene masasında, genellikle sırtüstü pozisyonda (sırt üstü yatar) yatar.
  • İşlem sırasında rahatlama ve konfor sağlamak için oda rahat bir sıcaklıkta tutulur.
  • Jel Uygulaması: Penis derisine berrak, su bazlı bir jel uygulanır. Bu jel, cilt ile ultrason probu arasında iyi bir temas sağlanmasına yardımcı olur ve ses dalgalarının dokulardan etkili bir şekilde geçmesini sağlar.
• Ultrason Probu:
  • Doktor, penil Doppler ultrasonu için özel olarak tasarlanmış el tipi bir ultrason dönüştürücü (prob) kullanır.
  • Prob, görüntüler elde etmek ve kan akışını değerlendirmek için penis derisinin farklı bölgeleri üzerinde yavaşça hareket ettirilir.
• Görüntü edinme:
  • Ultrason makinesi, penis dokularına nüfuz eden yüksek frekanslı ses dalgaları (ultrason) yayar.
  • Ses dalgaları penis kan damarlarındaki kan hücrelerine çarparak sondaya geri yansıtılır.
  • Yansıyan ses dalgaları ultrason makinesi tarafından işlenerek monitörde gerçek zamanlı görüntüler oluşturulur.
• Renkli Doppler Modu:
  • Penil Doppler ultrasonu, penil arterler ve damarlar içindeki kan akışını görselleştirmek için renkli Doppler modunu kullanır.
  • Bu modda kan akışının yönünü temsil etmek için renk kodlaması kullanılır. Arterler genellikle akış yönüne bağlı olarak kırmızı veya mavi renkte görünürken, damarlar genellikle farklı renkte gösterilir.
• Görüntü analizi:
  • Sağlık uzmanı, kan akış düzenlerini, hızlarını ve penil arter ve damarlarda mevcut olan anormallikleri değerlendirmek için görüntüleri analiz eder.
  • Amaç, erektil disfonksiyona veya diğer penis rahatsızlıklarına katkıda bulunabilecek potansiyel vasküler sorunları belirlemektir.
• Dokümantasyon:
  • Bulgular, kan akış hızlarının ölçümlerini ve ilgili gözlemleri içerebilecek bir raporda belgelenir.
  • Rapor genellikle daha ileri değerlendirme ve tanı için sevk eden doktor veya ürologla paylaşılır.
• İşlem Sonrası:
  • İşlem sonrasında jel penis derisinden silinir.
  • İyileşme süresi gerekmediği için hasta hemen giyinip normal faaliyetlerine devam edebilir.

Penil renkli doppler ultrasonografi kimlere, niçin yapılır?

Erektil disfonksiyon (ED) yaşayan veya penisle ilgili spesifik endişeleri olan kişiler için penil renkli Doppler ultrasonografiye ihtiyaç duyulabilir. Penis damar sağlığını değerlendirmek ve ED’nin veya diğer penis damar bozukluklarının altında yatan nedenleri belirlemek için kullanılan bir teşhis aracıdır. Test ED’li her birey için her zaman gerekli değildir ve uygunluğu spesifik klinik senaryoya ve durumun şüphelenilen nedenlerine bağlıdır. Penil renkli Doppler ultrasonografinin önerilebileceği bazı durumlar ve durumlar şunlardır:

Erektil Disfonksiyon (ED): Ereksiyonu sağlamakta veya sürdürmekte ısrarcı zorluklar yaşayan erkekler, vasküler faktörlerin ED’ye katkıda bulunup bulunmadığını belirlemek için penil Doppler ultrasona tabi tutulabilir. Bu, penis arterleri ve damarlarındaki kan akışının değerlendirilmesini içerir.

ED’nin Vasküler Nedenleri: Diyabet, hipertansiyon, sigara içme öyküsü veya kardiyovasküler hastalık gibi vasküler bağlantılı ED için bilinen risk faktörleri olan erkekler, penil arterlerindeki kan akışını değerlendirmek ve potansiyel tıkanıklıkları veya veya yetersizlikler.

Peyronie Hastalığı: Penis içinde skar dokusunun gelişmesiyle karakterize edilen bir durum olan Peyronie hastalığı olan kişiler, penis eğriliğinin derecesini değerlendirmek ve tunika albugineadaki plak oluşumunun boyutunu belirlemek için penil renkli Doppler ultrasonografiye tabi tutulabilir.

Penil İmplant Cerrahisi: Penil implant cerrahisi (örn. şişirilebilir penis protezi) geçirmeyi düşünen veya geçirmiş olan hastalar, penil vasküler durumu ve prosedüre uygunluğunu değerlendirmek için ameliyat öncesi veya ameliyat sonrası Doppler ultrasona sahip olabilirler. Ameliyat sonrasında implantın düzgün çalıştığı doğrulanabilir.

Tedavinin İzlenmesi: ED için ilaçlar (örneğin, Viagra gibi PDE5 inhibitörleri) veya intrakavernozal enjeksiyonlar gibi tıbbi tedavi gören erkekler, tedavinin etkinliğini izlemek ve gerekli ayarlamaları yapmak için periyodik penil Doppler ultrasonuna tabi tutulabilir.

Açıklanamayan Penis Ağrısı: Açıklanamayan penis ağrısı veya rahatsızlığı yaşayan kişiler, penis içindeki damar sorunlarını veya diğer yapısal anormallikleri dışlamak için Doppler ultrasona başvurabilirler.

Araştırma ve Klinik Çalışmalar: Penil renkli Doppler ultrasonografi, penis damar sağlığı ve bunun çeşitli durumlarla ilişkisi hakkında veri toplamak için araştırma ve klinik çalışmalarda da kullanılmakta ve potansiyel olarak tedavi seçeneklerinde ilerlemelere yol açmaktadır.

Penil doppler USG yorumlanması

Penil renkli Doppler ultrasonografi sonuçlarının yorumlanması uzmanlık gerektirir ve genellikle radyolog veya ürolog gibi kalifiye bir sağlık uzmanı tarafından yapılmalıdır. Sonuçların yorumlanması, penis damar sağlığını değerlendirmek ve altta yatan koşulları belirlemek için işlem sırasında elde edilen görüntülerin ve verilerin analiz edilmesini içerir. Yorumlama sırasında dikkate alınabilecek bazı önemli hususlar şunlardır:

• Kan Akış Hızı:
  • Doppler ultrason penis arterleri ve toplardamarlarındaki kan akış hızı hakkında bilgi sağlar.
  • Penil arterlerdeki kan akış hızının azalması, erektil disfonksiyona katkıda bulunan bir faktör olabilecek arteriyel yetersizliğin göstergesi olabilir.
  • Yüksek kan akış hızları veya damarlardaki türbülans, venöz sızıntıyı düşündürebilir ve bu da erektil disfonksiyona yol açabilir.
• Kan Akışı Düzenleri:
  • Damarlarda retrograd akış (geriye doğru akış) gibi anormal kan akış düzenleri gözlemlenebilir.
  • Retrograd akış, kanın penisten çok hızlı kaçtığı ve ereksiyonun sürdürülmesini engelleyen bir durum olan venöz sızıntının göstergesi olabilir.
• Plak veya Yara İzi:
  • Ultrason görüntüleri, özellikle Peyronie hastalığı vakalarında, penis dokularında plakların veya yara izlerinin varlığını ortaya çıkarabilir.
  • Plak veya yara izinin boyutu, yeri ve kapsamı değerlendirilebilir; çünkü bunlar penis eğriliğine katkıda bulunabilir ve ereksiyon fonksiyonunu etkileyebilir.
• Kan Damarı Anatomisi:
  • Elde edilen görüntüler, herhangi bir anormallik veya tıkanıklığın varlığı da dahil olmak üzere, penis kan damarlarının genel anatomisi hakkında bilgi sağlayabilir.
  • Penil arterlerin daralması veya stenozu arteriyel tıkayıcı hastalığa işaret edebilir.
• Tanısal Bulgular:
  • Sağlık uzmanı, kan akış hızlarının, düzenlerinin ve yapısal anormalliklerin analizine dayanarak tanısal sonuçlara varabilir.
  • Örneğin test, erektil disfonksiyonun vasküler nedenlerini doğrulayabilir, diğer koşulları ekarte edebilir veya Peyronie hastalığını tanımlayabilir.
• Tedavi Önerileri:
  • Bulgulara bağlı olarak sağlık uzmanı uygun tedavi seçeneklerini önerebilir.
  • Tedaviler, gerektiğinde ilaçları (örneğin, PDE5 inhibitörleri), yaşam tarzı değişikliklerini, vasküler müdahaleleri (örneğin, anjiyoplasti) veya cerrahi prosedürleri (örneğin, penis implantı ameliyatı) içerebilir.
• Penil renkli Doppler ultrasonografi sonuçlarının yorumlanmasının klinik bilgilerin, tıbbi öykünün ve fizik muayene bulgularının entegrasyonunu gerektirdiğini anlamak önemlidir.

Penise enjeksiyon sonrası normal penil doppler USG değerleri

İntrakavernöz enjeksiyonla penil Doppler ultrasondan elde edilen normal değerler, ölçülen spesifik parametrelere ve kullanılan ekipmana bağlı olarak biraz değişebilir. Ancak çeşitli parametreler için tipik normal değerler şunları içerebilir:

Tepe sistolik hız (PSV): Genellikle 25-35 cm/s veya daha yüksek bir PSV normal kabul edilir. Bu, ereksiyon sırasında kan akışının maksimum hızını yansıtır.

Diyastol sonu hızı (EDV): Tipik olarak 5 cm/s’nin altındaki EDV normal kabul edilir. EDV, kalp döngüsünün dinlenme aşamasındaki kan akış hızını temsil eder.

Direnç indeksi (RI) veya pulsatilite indeksi (PI): 0,8’den düşük bir RI veya PI değeri genellikle normal kabul edilir. RI ve PI penis arterlerindeki kan akışına karşı direncin ölçüsüdür.

Tepe kavernozal arter sistolik hızı (PSVca): Bu parametre, kavernozal arterlerdeki kan akışını değerlendirir. Normal değerler değişiklik gösterebilir ancak genel olarak 15-30 cm/s aralığındadır.

Bu değerlerin yaş, bireysel fizyoloji ve sağlık hizmeti sağlayıcısı tarafından kullanılan spesifik protokol gibi faktörlere bağlı olarak biraz değişebileceğini unutmamak önemlidir. Ek olarak penil Doppler ultrason sonuçlarının yorumlanmasında klinik bağlam ve erektil disfonksiyona katkıda bulunan diğer faktörler dikkate alınmalıdır.

Penil doppler USG’de penise enjeksiyon sonrası ereksiyon skorlaması

Erektil disfonksiyon için intrakavernöz enjeksiyonlu penil Doppler ultrasonda, ereksiyon puanlaması, indüklenen ereksiyonun kalitesinin ve sertliğinin değerlendirilmesini içerir. Yaygın olarak kullanılan puanlama sistemine Ereksiyon Sertlik Skoru (EHS) denir ve bu, ereksiyonun sertliğini kategorize etmenin basit ve standart bir yolunu sunar. EHS ölçeği tipik olarak 0 ile 4 arasında değişir ve her puan farklı ereksiyon sertliği derecelerine karşılık gelir:

1. EHS 0: Ereksiyon yok – Penis tamamen sarkıktır.

2. EHS 1: Hafif şişkinlik – Penis sarkık duruma göre daha büyüktür ancak sert değildir.

3. EHS 2: Penetrasyon için yeterli ancak sert değil – Penis penetrasyon için yeterince serttir ancak tamamen sert değildir.

4. EHS 3: Penetrasyon için yeterince sağlam ve sert – Penis tamamen serttir ve penetrasyona uygundur ancak olabileceği kadar sert değildir.

5. EHS 4: Tamamen sert ve tamamen sert – Penis tamamen sert ve maksimum derecede serttir.

EHS’nin ereksiyon sertliğini değerlendirmek için standart bir yol sağlarken, ereksiyon süresi veya öznel tatmin gibi erektil fonksiyonun diğer yönlerini kapsamadığını unutmamak önemlidir. Bununla birlikte, erektil disfonksiyonu değerlendirmek ve tedavi kararlarına rehberlik etmek için diğer tanısal değerlendirmelerle birlikte yararlı bir araçtır.

Erektil disfonksiyonun kapsamlı bir değerlendirmesi için sağlık hizmeti sağlayıcıları, altta yatan nedeni belirlemek ve tedaviyi buna göre uyarlamak amacıyla tıbbi öykü, fizik muayene, laboratuvar testleri ve penil Doppler ultrasonu gibi görüntüleme çalışmalarını içeren araçların bir kombinasyonunu kullanabilir.

Penil doppler USG komplikasyonları (yan etkileri)

Penil renkli Doppler ultrasonografi genellikle güvenli ve invaziv olmayan bir prosedür olarak kabul edilir ve komplikasyonlar nispeten nadirdir. Ancak her tıbbi prosedürde olduğu gibi komplikasyon riski minimum düzeydedir. Penil renkli Doppler ultrasonografiyle ilişkili bazı potansiyel komplikasyonlar şunlardır:

Priapizm: Priapizm, penil renkli Doppler ultrasonografi (USG) sonrasında oluşabilen nadir fakat potansiyel bir komplikasyondur. Priapizm, birkaç saat veya daha uzun sürebilen uzun süreli ve ağrılı bir ereksiyondur. Son derece nadir olmakla birlikte, penis dokularının manipülasyonu veya ultrason jeli kullanımı gibi faktörlere bağlı olarak prosedür tarafından tetiklenebilir. Priapizmi tedavi etmek ve komplikasyonları önlemek için acil tıbbi müdahale şarttır.

Rahatsızlık veya Ağrı: Bazı hastalar, özellikle ultrason probu hareket ettirilirken penise baskı uygulandığında, işlem sırasında hafif bir rahatsızlık veya ağrı hissedebilir. Bu rahatsızlık genellikle geçicidir ve işlem tamamlandıktan sonra azalır.

Alerjik Reaksiyonlar: Çok nadir durumlarda, hasta işlem sırasında kullanılan ultrason jeline karşı alerjik reaksiyon yaşayabilir. Ultrason jeli bileşenlerine karşı bilinen bir duyarlılığınız veya alerjiniz varsa, sağlık uzmanınızı önceden bilgilendirmeniz önemlidir.

Morarma veya Hematom: Son derece nadir durumlarda, işlem sırasında penis dokularına basınç uygulanması veya manipülasyon, küçük morarmaya veya küçük bir hematoma (lokalize kan toplanması) yol açabilir. Bu nadirdir ancak meydana gelebilir.

Enfeksiyon: Enfeksiyon riski son derece düşük olmasına rağmen, herhangi bir invaziv prosedür enfeksiyona yakalanma riskini minimum düzeyde taşır. Sağlık çalışanları bu riski en aza indirmek için işlem sırasında steril koşulların korunmasına yönelik önlemler alırlar.

Psikolojik Rahatsızlık: Bazı hastalar, özellikle de kendilerini utanmış veya utanmış hissediyorlarsa, işlemin doğası gereği kaygı veya psikolojik rahatsızlık yaşayabilirler. Sağlık hizmeti sağlayıcıları hastalar için rahat ve saygılı bir ortam yaratmaya çalışmalıdır.

Penis renkli Doppler ultrasonografisini gerçekleştiren sağlık uzmanının, komplikasyon riskini en aza indirecek ve hastanın güvenliğini ve refahını sağlayacak şekilde eğitildiğini unutmamak önemlidir. Prosedür genellikle kısadır ve iyi tolere edilir.

Herhangi bir tıbbi prosedüre girmeden önce hastalar endişelerini veya sorularını doktorlarıyla tartışmalıdır. Ayrıca, altta yatan herhangi bir tıbbi durum, alerji veya aldıkları ilaçlar hakkında da doktora bilgi vermelidirler; çünkü bu bilgi, kişinin prosedüre uygunluğunu değerlendirmede ve komplikasyon riskini en aza indirmede önemli olabilir.

Özet

Penil renkli Doppler ultrasonografi, penis içindeki kan akışını değerlendirmek için kullanılan, invaziv olmayan bir tıbbi görüntüleme prosedürüdür. Öncelikle erektil disfonksiyon (ED) veya diğer penil vasküler bozukluklarla ilgili durumların teşhis edilmesi ve değerlendirilmesi için yapılır. Hafif rahatsızlık veya jele karşı alerjik reaksiyonlar gibi komplikasyonlar nadirdir ancak mümkündür. Hastalar işlemden önce endişelerini sağlık uzmanlarıyla tartışmalıdır.

Özetle, penil renkli Doppler ultrasonografi, ürolojide penis kan akışının değerlendirilmesi ve ED ve Peyronie hastalığı gibi durumların teşhis edilmesi için değerli bir teşhis aracıdır. Üroloji uzmanının vasküler sorunları ele alacak ve hastaların yaşam kalitesini iyileştirecek tedavi planlarını uyarlamalarına yardımcı olur.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

İstanbul- TÜRKİYE