Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), hava akışını engelleyen ve nefes almayı zorlaştıran bir grup ilerleyici akciğer hastalığını ifade eder. Yaygın türleri arasında amfizem ve kronik bronşit bulunur. KOAH’a genellikle sigara dumanı, hava kirliliği veya mesleki toz ve kimyasallar gibi tahriş edici maddelere uzun süre maruz kalmak neden olur. Öksürük, hırıltı, nefes darlığı ve göğüste sıkışma gibi semptomlarla karakterizedir.

Çalışmalar, KOAH’lı erkeklerin, bu durumu olmayanlara kıyasla ED geliştirme riskinin daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu ilişkinin ardındaki kesin mekanizmalar tam olarak açık değildir ancak oksijen desteğinin azalması, iltihaplanma ve KOAH’ın neden olduğu damar hasarı gibi faktörlerin erektil disfonksiyona katkıda bulunabileceğine inanılmaktadır.

KOAH’a bağlı erektil disfonksiyon nedenleri

Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığına (KOAH) ikincil erektil disfonksiyon (ED), birbiriyle ilişkili çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir:

• Azalan Oksijen Düzeyleri: KOAH, akciğer fonksiyonlarının bozulması nedeniyle kandaki oksijen düzeylerinin azalmasına yol açar. Azalan oksijenlenme penise giden kan akışını etkileyerek erektil disfonksiyona katkıda bulunabilir.
• Damar Hasarı: KOAH, sistemik inflamasyona ve erektil fonksiyonla ilgili olanlar da dahil olmak üzere vücuttaki kan damarlarında hasara neden olabilir. Bu damar hasarı, penisteki atardamarların düzgün şekilde genişleme yeteneğini bozabilir, kan akışını sınırlayabilir ve ereksiyonun sağlanmasında veya sürdürülmesinde zorluğa yol açabilir.
• İlaçlar: Bronkodilatörler ve kortikosteroidler gibi KOAH semptomlarını yönetmek için kullanılan bazı ilaçların erektil disfonksiyona katkıda bulunabilecek yan etkileri olabilir.
• Psikolojik Faktörler: KOAH gibi kronik bir hastalıkla yaşamak psikolojik strese, kaygıya ve depresyona yol açabilir; bunların tümü sertleşme bozukluğu için bilinen risk faktörleridir.
• Sigara içmek: Sigara içmek hem KOAH hem de erektil disfonksiyon için önemli bir risk faktörüdür. Kan damarlarına zarar verebilir ve kan akışını azaltabilir, KOAH’lı bireylerde erektil disfonksiyonu şiddetlendirebilir.
• Hormonal Dengesizlik: KOAH vücuttaki hormonal dengeyi bozabilir ve potansiyel olarak testosteron düzeylerini etkileyebilir. Testosteron cinsel fonksiyonda çok önemli bir rol oynar ve bu hormonun düşük seviyeleri erektil disfonksiyona katkıda bulunabilir.
• Fiziksel Kondisyon Kaybı: KOAH sıklıkla fiziksel aktivitenin azalmasına ve egzersiz intoleransına neden olur ve bu da vücudun kondisyon kaybıyla sonuçlanabilir. Fiziksel kondisyon kaybı, genel kardiyovasküler sağlığı azaltarak ve cinsel işlevi bozarak erektil disfonksiyona dolaylı olarak katkıda bulunabilir.

Teşhis

KOAH’a ikincil erektil disfonksiyonun (ED) teşhisi, bir sağlık uzmanı tarafından kapsamlı bir değerlendirmeyi gerektirir. Teşhis süreci aşağıdaki adımları içerebilir:

• Tıbbi Geçmiş: Sağlık hizmeti sağlayıcısı, KOAH tanısı, ciddiyeti ve yönetimi hakkında bilgiler de dahil olmak üzere ayrıntılı bir tıbbi öykü alarak başlayacaktır. Ayrıca erektil disfonksiyon semptomlarının başlangıcı, süresi ve doğası hakkında da bilgi alacaklardır.
• Fizik Muayene: Kardiyovasküler ve solunum fonksiyonu da dahil olmak üzere genel sağlığın değerlendirilmesi için fizik muayene yapılabilir. Cinsel organların muayenesi, ED’ye katkıda bulunan herhangi bir fiziksel anormalliği veya altta yatan koşulların belirtilerini tanımlamak için de yapılabilir.
• KOAH’ın Değerlendirilmesi: KOAH şiddetinin ve günlük işleyiş üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi çok önemlidir. Bu, akciğer fonksiyonunu ölçmek ve hastalığın ciddiyetini değerlendirmek için spirometri gibi solunum fonksiyon testlerini içerebilir. Akciğer hasarının boyutunu değerlendirmek için göğüs röntgeni veya BT taramaları gibi görüntüleme çalışmaları da kullanılabilir.
• Risk Faktörlerinin Değerlendirilmesi: Hem KOAH hem de erektil disfonksiyona katkıda bulunan risk faktörlerinin tanımlanması ve değerlendirilmesi önemlidir. Bu, sigara içme öyküsünün değerlendirilmesini, kardiyovasküler risk faktörlerinin (örneğin hipertansiyon, diyabet) değerlendirilmesini ve psikolojik faktörlerin (örneğin stres, anksiyete, depresyon) dikkate alınmasını içerebilir.
• Laboratuvar Testleri: Erektil disfonksiyona katkıda bulunabilecek altta yatan koşulları veya hormonal dengesizlikleri değerlendirmek için laboratuvar testleri istenebilir. Bu, testosteron seviyelerini ölçmek, glikoz metabolizmasını değerlendirmek ve diğer tıbbi durumları taramak için kan testlerini içerebilir.
• Psikolojik Değerlendirme: Psikolojik faktörler erektil fonksiyonda önemli bir rol oynamaktadır. Bu nedenle ruh halini, stres düzeylerini ve ED’ye katkıda bulunan altta yatan zihinsel sağlık sorunlarını değerlendirmek için psikolojik bir değerlendirme yapılabilir.
• Özel Testler: Bazı durumlarda, erektil disfonksiyonun daha ayrıntılı değerlendirilmesi için özel testler gerekli olabilir. Bu, uyku sırasında ereksiyon fonksiyonunu değerlendirmek için gece penil şişkinlik testini, penise kan akışını değerlendirmek için penil Doppler ultrasonunu veya gerekli görülen diğer teşhis prosedürlerini içerebilir.

Tedavi

KOAH’a ikincil erektil disfonksiyonun (ED) tedavisi tipik olarak yaşam tarzı değişiklikleri, KOAH semptomlarının yönetimi ve erektil disfonksiyona yönelik hedefe yönelik tedavilerin bir kombinasyonunu içerir. Göz önünde bulundurulabilecek bazı yaklaşımlar şunlardır:

KOAH Yönetiminin Optimize Edilmesi:

• İlaç uyumu, pulmoner rehabilitasyon programları ve yaşam tarzı değişiklikleri yoluyla KOAH semptomlarının optimal kontrolünün sağlanması, dolaylı olarak ereksiyon fonksiyonunu iyileştirebilir.
• Sigara içmek hem KOAH hem de erektil disfonksiyon için önemli bir risk faktörü olduğundan, sigarayı bırakmak çok önemlidir. Sigarayı bırakma programları ve desteği önerilebilir.

İlaçlar:

• Sildenafil (Viagra), tadalafil (Cialis) ve vardenafil (Levitra) gibi fosfodiesteraz tip 5 (PDE5) inhibitörleri, erektil disfonksiyon için yaygın olarak reçete edilen ilaçlardır. Bu ilaçlar, penisteki kasları gevşeten, kan akışını artıran ve ereksiyonları kolaylaştıran bir kimyasal olan nitrik oksidin etkilerini artırarak çalışır.
• Eş zamanlı kullanım kan basıncında tehlikeli bir düşüşe yol açabileceğinden, PDE5 inhibitörleri ile KOAH tedavisinde kullanılan ilaçlar, özellikle de nitratlar arasındaki potansiyel etkileşimleri dikkate almak önemlidir. Bu nedenle ilaç ayarlamaları ve dikkatli takip gerekli olabilir.

Vakum Cihazları ve Penis İmplantları:

• Vakumlu ereksiyon cihazları (VED’ler), penisin içine kan çekerek ereksiyon oluşturmak için kullanılabilir. Bu cihazlar invaziv değildir ve erektil disfonksiyonu olan bazı kişiler için etkili olabilir.
• Daha ciddi vakalarda veya diğer tedaviler başarısız olduğunda, penis implantının cerrahi olarak yerleştirilmesi düşünülebilir. Penis implantları, istenildiğinde ereksiyonun sağlanması için penise cerrahi olarak yerleştirilen cihazlardır.

Hormon Tedavisi:

• Testosteron düzeyi düşük olan ve erektil disfonksiyona neden olabilecek bireylerde testosteron replasman tedavisi düşünülebilir. Ancak testosteron tedavisinin potansiyel riskleri ve yan etkileri olabileceğinden dikkatli ve bir sağlık uzmanının gözetiminde kullanılması gerekir.

Psikolojik Danışmanlık:

• KOAH gibi kronik bir hastalıkla başa çıkmak psikolojik strese, kaygıya ve depresyona neden olabilir ve bu da ereksiyon bozukluğunu şiddetlendirebilir. Danışmanlık veya terapi, bu psikolojik faktörlerin ele alınmasında ve cinsel işlevin iyileştirilmesinde faydalı olabilir.

İlişki Sorunlarını Ele Alma:

• Partnerlerle cinsel kaygılar ve ilişki sorunları hakkında açık iletişim önemlidir. Çift terapisi veya ilişki danışmanlığı, erektil disfonksiyonla ilgili kişilerarası zorlukların çözümüne yardımcı olabilir.

Alternatif terapiler:

• Bazı kişiler, akupunktur, bitkisel takviyeler gibi alternatif tedaviler veya diyet ve egzersiz gibi yaşam tarzı değişiklikleri yoluyla erektil disfonksiyon semptomlarından kurtulabilir. Ancak bu yaklaşımların etkinliği ve güvenliği değişiklik gösterir ve bunları denemeden önce bir sağlık uzmanına danışmanız önerilir.

Penis protezi implantasyonu:

• KOAH’a bağlı ciddi erektil disfonksiyon yaşayan bireyler için penis protezi implantasyonu etkili ve tatmin edici bir tedavi seçeneği olabilir.

Özet

KOAH, genellikle sigara içme veya hava kirliliği gibi faktörlerin neden olduğu, hava akışını engelleyen bir grup ilerleyici akciğer hastalığıdır. KOAH ile ED arasındaki bağlantı, azalan oksijen seviyeleri, damar hasarı, ilaçlar, psikolojik stres ve sigara içme gibi çeşitli faktörleri içerir. Teşhis tipik olarak KOAH şiddetinin değerlendirilmesini, risk faktörlerinin değerlendirilmesini ve ED’ye katkıda bulunan altta yatan koşulların dikkate alınmasını içerir. Tedavi yaklaşımları, KOAH yönetiminin optimize edilmesini, yaşam tarzı değişikliklerini, fosfodiesteraz tip 5 inhibitörleri gibi ilaçları, vakum cihazlarını, penis implantlarını ve psikolojik faktörlerin ele alınmasını içerebilir. Bireysel ihtiyaçlara göre tasarlanmış kapsamlı bakım için göğüs hastalıkları uzmanları, ürologlar ve diğer sağlık hizmeti sağlayıcıları arasındaki işbirliği çok önemlidir.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

İstanbul- TÜRKİYE