Sistosel, mesanenin sarkması olarak da bilinen, kadının mesanesi ile vajinal duvarı arasındaki destekleyici dokunun zayıflaması ve gerilmesi sonucu mesanenin vajinaya doğru sarkmasıdır. Bu durum doğum, ağır kaldırma veya bağırsak hareketleri sırasında ıkınma nedeniyle oluşabilir ve kadınlar yaşlandıkça daha yaygın hale gelir.

Belirtiler arasında pelvis ve vajinada doluluk veya baskı hissi, cinsel ilişki sırasında rahatsızlık veya ağrı ve idrar sorunları (inkontinans veya mesaneyi boşaltmada zorluk gibi) yer alabilir. Tedavi seçenekleri, durumun şiddetine bağlı olarak değişir ve pelvik taban egzersizleri, pessar cihazı veya cerrahi müdahaleyi içerebilir.

Sistosel nedir?

Sistosel, mesanenin normal konumundan düşerek vajinal duvara doğru sarkması durumudur. Bu, genellikle doğum, kronik kabızlık, ağır kaldırma veya pelvik tabana baskı yapan diğer faaliyetler sonucunda mesane ve vajina arasındaki destekleyici dokuların zayıflaması nedeniyle oluşur.

Nedenleri

Sistosel veya mesane sarkması, mesane ile vajinal duvar arasındaki destekleyici dokuların zayıflaması veya gerilmesi sonucu oluşur. Bu zayıflamaya katkıda bulunabilecek çeşitli faktörler şunlardır:

• Doğum: Özellikle birden fazla veya zor doğum, pelvik taban kaslarını ve destekleyici dokuları gerip zayıflatabilir.
• Yaşlanma ve Menopoz: Kadınlar yaşlandıkça ve menopoza girdikçe östrojen (pelvik kasları güçlü tutmaya yardımcı olan bir hormon) seviyeleri düşer, bu da dokuların zayıflamasına yol açar.
• Kronik Zorlama: Uzun süreli zorlanmaya neden olan faaliyetler pelvik tabana aşırı baskı yapabilir, örneğin:
  • Kronik kabızlık ve bağırsak hareketleri sırasında ıkınma
  • Ağır kaldırma
  • Sürekli öksürme (kronik bronşit veya sigara içme gibi)
• Obezite: Aşırı vücut ağırlığı pelvik tabana baskı yaparak dokuların zayıflamasına katkıda bulunur.
• Histerektomi: Rahmin alınması, pelvik organların destek yapısını etkileyerek bazen sarkmaya neden olabilir.
• Genetik: Pelvik organ sarkması aile öyküsü, zayıf bağ dokularına genetik yatkınlığı işaret edebilir.
• Bağ Dokusu Hastalıkları: Ehlers-Danlos sendromu gibi bağ dokularını etkileyen durumlar sistosel geliştirme riskini artırabilir.

Sistosel gelişmesi için risk faktörleri nelerdir?

Sistosel (mesane sarkması) gelişme risk faktörleri şunlardır:

• Doğum: Özellikle birden fazla veya zor doğum, pelvik taban kaslarını ve destekleyici dokuları gerip zayıflatabilir.
• Yaşlanma: Yaşla birlikte risk artar, çünkü dokular zamanla doğal olarak güç ve esneklik kaybeder.
• Menopoz: Menopoz sonrası azalan östrojen seviyeleri pelvik dokuları zayıflatabilir.
• Kronik Zorlama: Uzun süreli zorlanmaya neden olan faaliyetler, örneğin:
  • Kronik kabızlık ve bağırsak hareketleri sırasında ıkınma
  • Ağır kaldırma
  • Sürekli öksürme (kronik bronşit veya sigara içme gibi)
• Obezite: Aşırı vücut ağırlığı pelvik tabana ekstra baskı yaparak dokuların zayıflamasına yol açar.
• Histerektomi: Rahmin alınması bazen pelvik organların destek yapılarını etkileyerek sarkmaya neden olabilir.
• Genetik Faktörler: Pelvik organ sarkması aile öyküsü, zayıf bağ dokularına genetik yatkınlığı işaret edebilir.
• Bağ Dokusu Hastalıkları: Ehlers-Danlos sendromu gibi bağ dokularını etkileyen durumlar sistosel geliştirme riskini artırabilir.
• Önceki Pelvik Cerrahi: Pelvik bölgede yapılan ameliyatlar destek yapıları zayıflatarak sarkma riskini artırabilir.
• Yüksek Darbeli Faaliyetler: Uzun süreli tekrarlı zorlanma gerektiren faaliyetler (belirli sporlar gibi) pelvik tabana zarar verebilir.

Sistosel belirtileri

Sistosel (mesane sarkması) belirtileri, durumun şiddetine bağlı olarak değişebilir. Yaygın belirtiler şunlardır:

• Pelvik Basınç veya Doluluk: Pelvik veya vajinal bölgede basınç, doluluk veya ağırlık hissi.
• Vajinada Şişlik: Vajinada hissedilebilen veya görülebilen bir şişlik veya çıkıntı, özellikle zorlanma sırasında.
• İdrar Sorunları:
  • İdrara başlamada zorluk
  • Sık idrara çıkma
  • Mesaneyi tam boşaltamama
  • Stres inkontinansı (öksürme, hapşırma veya kaldırma gibi karın basıncını artıran faaliyetler sırasında idrar kaçırma)
  • İdrara çıkma aciliyeti
• Rahatsızlık veya Ağrı:
  • Pelvik bölgede rahatsızlık veya ağrı
  • Cinsel ilişki sırasında ağrı
• Tekrarlayan İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE): Mesanenin tam boşaltılamaması nedeniyle sık İYE’ler.
• Vajinal Kanama veya Akıntı: Bazı durumlarda anormal vajinal kanama veya akıntı olabilir.
• Alt Sırt Ağrısı: Bazı kadınlar alt sırt ağrısı yaşayabilir.

Sistoselin tanısı      

Sistosel tanısı, tıbbi öykü alınması, fizik muayene ve bazen ek testler yapılmasını içerir. İşte sistosel tanısı için detaylı süreç:

• Tıbbi Öykü
  • Belirti Sorgulaması: Sağlık sağlayıcısı hastanın belirtilerini, süresini ve günlük aktiviteler üzerindeki etkilerini soracaktır.
  • Risk Faktörleri: Doğum öyküsü, menopoz durumu, pelvik cerrahi geçmişi, kronik kabızlık, kronik öksürük veya ağır kaldırma gibi risk faktörleri tartışılacaktır.
  • Tıbbi Durumlar: Bağ dokusu bozukluklarına yatkınlık sağlayabilecek diğer tıbbi durumlar veya aile öyküsü gözden geçirilecektir.
• Fiziksel Muayene
  • Pelvik Muayene: Doktor, mesane sarkmasının derecesini değerlendirmek için pelvik muayene yapacaktır. Hasta, sarkmanın derecesini gözlemlemek için zorlanması istenebilir.
  • Vajinal Spekulum: Vajinal duvarları daha iyi görmek ve mesanenin vajinaya doğru sarkmasını tespit etmek için bir spekulum kullanılabilir.
  • Pelvik Taban Kaslarının Değerlendirilmesi: Pelvik taban kaslarının gücü ve fonksiyonu değerlendirilecektir.
• Ek Testler
  • İdrar Tahlili: İdrar yolu enfeksiyonları veya diğer anormallikleri kontrol etmek için yapılır.
  • Postvoid Artık Ölçümü: Ultrason veya kateter kullanılarak idrar yaptıktan sonra mesanede kalan idrar miktarı ölçülür.
  • Ürodinamik Testler: Mesane ve üretranın idrarı depolama ve salma kapasitesini değerlendiren testler.
  • Pelvik Ultrason veya MRI: Pelvik organları detaylı görmek ve diğer durumları dışlamak için görüntüleme testleri.
  • Sistoskopi: İnce, esnek bir tüp ve kamera kullanılarak mesane ve üretranın iç kısmını görsel olarak incelemek.

Sistosel derecelendirilmesi

Sistoselin şiddeti genellikle sarkmanın derecesine göre derecelendirilir:

• Evre 1: Hafif sarkma, mesanenin vajinaya sadece hafifçe düşmesi.
• Evre 2: Orta şiddette sarkma, mesanenin vajina açıklığına düşmesi.
• Evre 3: Şiddetli sarkma, mesanenin vajina açıklığından dışarı çıkması.
• Evre 4: Tam sarkma, mesanenin tamamının vajina açıklığından dışarı çıkması.

Sistosel tedavisi

Sistoselin tedavisi, durumun şiddetine, hastanın belirtilerine ve genel sağlık durumuna bağlıdır. İşte başlıca tedavi seçenekleri:

Koruyucu Tedaviler

• Yaşam Tarzı Değişiklikleri
  • Kilo Yönetimi: Sağlıklı bir kiloyu korumak pelvik tabana baskıyı azaltabilir.
  • Ağır Kaldırmaktan Kaçınma: Pelvik tabanı zorlayan faaliyetlerin azaltılması sarkmanın kötüleşmesini önlemeye yardımcı olabilir.
  • Kabızlığı Yönetme: Lif alımını artırmak ve yeterince su içmek bağırsak hareketleri sırasında zorlanmayı önlemeye yardımcı olabilir.
• Pelvik Taban Egzersizleri
  • Kegel Egzersizleri: Pelvik taban kaslarını güçlendirmek mesaneyi desteklemeye ve belirtileri iyileştirmeye yardımcı olabilir. Bu egzersizler, pelvik taban kaslarının tekrarlı olarak kasılması ve gevşetilmesini içerir.
• Vajinal Pessar
  • Pessar Cihazı: Mesaneyi desteklemek ve yerinde tutmak için vajinaya yerleştirilen çıkarılabilir bir cihaz. Bu, cerrahi müdahaleden kaçınmak isteyen veya cerrahi aday olmayan kadınlar için uygun bir cerrahi olmayan seçenektir.

Tıbbi Tedaviler

• Östrojen Tedavisi
  • Topikal Östrojen: Vajinal bölgeye östrojen kremi, tablet veya halka uygulamak, özellikle menopoz sonrası kadınlarda vajina ve pelvik taban dokularını güçlendirmeye ve yenilemeye yardımcı olabilir.

Cerrahi Tedaviler

• Anterior Kolporafi
  • Mesane Onarım Ameliyatı: Sistosel için en yaygın cerrahi prosedür. Cerrah, mesaneye erişmek ve dokuları sıkılaştırmak için vajinal duvarda bir kesi yapar ve ek destek sağlar.
• Vajinal Mesh
  • Mesh İmplantı: Bazı durumlarda vajinal duvarı güçlendirmek ve mesaneyi desteklemek için cerrahi mesh kullanılabilir. Ancak, bu seçenek bazı kadınlarda komplikasyonlarla ilişkilendirilmiştir ve kullanımı daha tartışmalı hale gelmiştir.
• Histerektomi
  • Rahmin Alınması: Eğer hastada uterin prolapsus veya diğer pelvik organ sarkması da varsa, mesane onarımı ile birlikte histerektomi yapılabilir.

Ameliyat Sonrası Bakım

• Pelvik Taban Rehabilitasyonu: Ameliyat sonrası fizik tedavi, pelvik tabanı güçlendirmek ve nüksü önlemek için yapılır.
• Takip Ziyaretleri: İyileşmeyi izlemek ve sarkmanın tekrarlanmadığından emin olmak için düzenli kontroller.

Özet

Sistosel, bir kadının mesanesi ile vajinal duvarı arasındaki destekleyici dokunun zayıflaması ve gerilmesi sonucu mesanenin vajinaya doğru sarkmasıdır. Bu durum genellikle doğum, yaşlanma, menopoz, kronik zorlanma veya ağır kaldırma nedeniyle oluşur. Belirtiler arasında pelvik basınç, idrar sorunları ve cinsel ilişki sırasında rahatsızlık bulunur. Tanı, tıbbi öykü, fizik muayene ve bazen idrar tahlili veya pelvik görüntüleme gibi ek testleri içerir.

Tedavi seçenekleri, pelvik taban egzersizleri ve pessar cihazları gibi koruyucu yöntemlerden, durumun şiddetine ve hastanın genel sağlığına bağlı olarak cerrahi müdahalelere kadar değişir. Biz ameliyatlarımızı vajinal yolla yapıyoruz, uygun vakalarda greft (yama) koyuyoruz. Bir gün hastanede tutup hastalarımızı taburcu ediyoruz. Sonuçlarımız çok başarılı.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Ürolog

İstanbul- TÜRKİYE