Androloji, erkek üreme sistemi ve buna bağlı bozukluklarla ilgilenen tıbbi bir uzmanlık dalıdır. Erkek fertilitesi, cinsel sağlık ve hormonal dengesizliklerle ilgili durumların incelenmesi, tanısı ve tedavisini içerir.
Androlojik hastalıklar, erektil disfonksiyon, erkek infertilitesi, testosteron eksikliği ve prostat hastalıkları gibi çeşitli durumları kapsar.

Androlojik işlemler ise bu hastalıkların tedavisini, erkek üreme sağlığının iyileştirilmesini ve etkilenen bireylerin yaşam kalitesinin artırılmasını hedefleyen tıbbi veya cerrahi müdahalelerdir.

Androloji nedir?

Androloji; erkek üreme sistemi, bu sistemin sağlığı ve ilgili hastalıklarıyla ilgilenen tıp dalıdır. Erkek infertilitesi, erektil disfonksiyon, testosteron dengesizlikleri ve prostat ile testisleri etkileyen diğer hastalıklarla ilgilenir.
Androloglar, bu hastalıkların tanı ve tedavisinde uzmanlaşmışlardır ve erkeklerin cinsel ve üreme sağlığını iyileştirmeyi hedeflerler. Bu alan, kadın üreme sistemiyle ilgilenen jinekolojiye benzer ancak erkek fizyolojisine ve hastalıklarına odaklanır.

Androlojik hastalıklar nelerdir?

Yaygın androlojik hastalıklardan bazıları:

1. Erektil Disfonksiyon
2. Erkek İnfertilitesi
3. Düşük Testosteron (Hipogonadizm)
4. Prostat Hastalıkları (BPH, Prostatit vb.)
5. Peyronie Hastalığı
6. Varikosel
7. Hiperspermi
8. Azospermi
9. Orşit
10. Epididimit
11. Testis Kanseri
12. Klinefelter Sendromu
13. Erkek Hipogonadizmi
14. Cinsel İşlev Bozuklukları (erken boşalma, gecikmiş boşalma vb.)
15. Priapizm

Androlojik Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Erkek üreme ve cinsel sağlığını değerlendirmek için kullanılan başlıca tanı yöntemleri şunlardır:

1. Fizik Muayene
2. Spermiogram (Semen Analizi)
3. Hormon Testleri (Testosteron, LH, FSH, Prolaktin)
4. Skrotal Ultrason
5. Penil Doppler Ultrasonu
6. Testis Biyopsisi
7. Genetik Testler (Karyotipleme, Y kromozomu mikrodelesyon testi)
8. İdrar Tahlili ve Kültürü
9. Gece Penil Tumesans (NPT) Testi
10. Prostat Spesifik Antijen (PSA) Testi
11. Transrektal Ultrason (TRUS)
12. MRI veya BT (spesifik durumlarda)
13. Sperm DNA Fragmantasyon Testi
14. Boşalma sonrası idrar tahlili
15. Psikolojik Değerlendirme (psikojenik erektil disfonksiyon için)

Klasik ve yeni androlojik tedavi yöntemleri

Androlojide yaygın olarak kullanılan bilinen tedaviler yanında yeni tedavi yöntemleri de uygulamaya girmiştir.

Klasik Tedavi Yöntemleri:

1. İlaç Tedavileri:
   • Fosfodiesteraz İnhibitörleri (Sildenafil, Tadalafil) – Erektil disfonksiyon için
   • Hormon Replasman Tedavisi (Testosteron) – Hipogonadizm için
   • Antibiyotikler – Prostatit veya epididimit gibi enfeksiyonlar için
   • Antiinflamatuar ilaçlar – Kronik pelvik ağrı sendromu için
2. Cerrahi Tedaviler:
   • Varikoselektomi (mikroskobik varikoselektomi) – Varikosel ilişkili infertilite için
   • Vasektomi/Vazovazostomi – Sterilizasyon veya geri dönüş işlemi
   • Testiküler Sperm Ekstraksiyonu (TESE) – Azospermi için
   • Penil Protez İmplantasyonu – Şiddetli erektil disfonksiyon için
   • Sünnet – Fimozis veya tekrarlayan enfeksiyonlar için
3. Yardımlı Üreme Teknikleri (ART):
   • İntrauterin İnseminasyon (IUI)
   • Tüp Bebek (IVF)
   • İntrasitoplazmik Sperm Enjeksiyonu (ICSI)
4. Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
   • Sigara bırakma, kilo verme, egzersiz, stres yönetimi, beslenme değişiklikleri

Yeni ve Gelişmekte Olan Tedavi Yöntemleri:

1. Rejeneratif Tıp:
   • PRP (Platelet-Rich Plasma) Tedavisi
   • Kök Hücre Tedavisi
   • Düşük Yoğunluklu Şok Dalga Tedavisi (Li-ESWT)
2. Gen Tedavisi:
   • Erkek infertilitesi veya hipogonadizm için genetik temelli tedaviler (deneysel)
3. Gelişmiş Hormon Modülasyonları:
   • Selektif Östrojen Reseptör Modülatörleri (SERM)
   • Aromataz İnhibitörleri
4. Robotik ve Minimal İnvaziv Cerrahiler:
   • Robot yardımlı varikoselektomi, prostat cerrahisi
5. Yeni İlaç Formülasyonları:
   • Uzun etkili testosteron tedavileri
   • Topikal testosteron jelleri, burun spreyi
6. Dijital ve Giyilebilir Teknolojiler:
   • Evde erektil fonksiyon ve hormon takibi için dijital cihazlar (yeni gelişen alan)

Androlojide moleküler tedavi yöntemleri

Son yıllarda androlojide moleküler tıp tedavi yönytemleri ile ilgili ciddi ilerlemeler kaydedilmiştir. Bunları şu şekilde özetleyebiliriz:

• Gen Tedavisi: Y kromozomu mikrodelesyonları ve sperm üretimiyle ilgili gen mutasyonlarının düzeltilmesi
• Kök Hücre Tedavisi: ED, testis yetmezliği ve azospermi tedavisinde
• PRP (Platelet Rich Plasma) Tedavisi: Penil dokuda damar oluşumu ve sinir yenilenmesi için
• RNA Tabanlı Tedaviler: siRNA, miRNA kullanımıyla testis inflamasyonu ve hormon sinyallerinin düzenlenmesi
• Hormon Reseptör Modülatörleri: Androjen reseptörleri üzerinde etkili yeni tedaviler (SARMs)
• Antioksidan ve Enzim Modülasyonu: Koenzim Q10, Glutatyon, SOD mimetikleri gibi maddelerle oksidatif stresin azaltılması
• Epigenetik Tedaviler (Yeni Alan): Sperm DNA metilasyonu ve histon asetilasyonunun düzenlenmesi

Androlojinin geleceği: Temel eğilimler ve yeni yönelimler

Androlojinin geleceği; moleküler biyoloji, rejeneratif tıp, biyoteknoloji ve dijital sağlık alanlarındaki hızlı gelişmelerle şekillenmektedir. Bu ilerlemeler, erkek üreme ve cinsel sağlığı sorunlarına yönelik daha kişiselleştirilmiş, etkili ve minimal invaziv tedaviler vaat etmektedir.

1. Kişiselleştirilmiş ve Hassas Tıp

• Genomik Profilleme: İnfertilite ve cinsel işlev bozukluklarının genetik nedenlerini belirleyerek bireye özel tedavi seçenekleri sunma.
• Farmakogenomik: Hastanın genetik yapısına göre androlojik ilaçlara (örneğin testosteron tedavisi) yanıtını tahmin etme.
• Biyobelirteç Geliştirme: Testis fonksiyon bozuklukları, prostat hastalıkları ve sperm kalitesinin erken tanısı için moleküler belirteçlerin keşfi.

2. Rejeneratif ve Moleküler Tedaviler

• Kök Hücre Tedavisi: Sperm üretimini yeniden sağlamak ve erektil disfonksiyonu tedavi etmek için klinik uygulamalar.
• Gen Düzenleme (örneğin CRISPR-Cas9): Erkek infertilitesi ve hormonal bozukluklara yol açan genetik mutasyonların düzeltilme potansiyeli.
• RNA Tabanlı Terapiler: siRNA/miRNA kullanılarak hormon düzeylerinin, spermatogenezisin ve doku onarımının düzenlenmesi.
• Epigenetik Müdahaleler: Sperm DNA metilasyonu ve histon modifikasyonunun düzenlenmesi yoluyla fertilitenin geri kazanılması.

3. Teknolojik Entegrasyon

• Robotik ve Minimal İnvaziv Cerrahiler: Varikosel, prostat veya penil implantlara yönelik hassas cerrahi işlemler.
• Yapay Zeka (AI) ve Makine Öğrenimi: Sperm parametrelerini analiz etme, fertilite sonuçlarını tahmin etme ve tedavi kararlarını optimize etme.
• 3D Biyobaskı: Gelecekte yapay testis veya penis dokusu gibi doku mühendisliği uygulamaları.

4. Dijital Sağlık ve Tele-Tıp

• Uzaktan İzleme: Ereksiyon fonksiyonu veya hormon düzeylerinin takibi için giyilebilir teknolojiler.
• Mobil Uygulamalar: İlaç yönetimi, cinsel sağlık değerlendirmeleri ve fertilite takibi için mobil çözümler.
• Teleandroloji: Evde teşhis kitleri ve sanal danışmanlık yoluyla sağlık hizmetlerine erişimin artırılması.

5. Bütüncül ve Önleyici Yaklaşımlar

• Erkek Fertilitesinin Korunması: Kanser hastalarında sperm dondurma ve fertilite desteğine artan ilgi.
• Yaşam Tarzı ve Çevresel Faktörler: Beslenme, toksinler ve stresin erkek fertilitesi ve cinsel fonksiyona etkileri üzerine araştırmalar.
• Entegre Terapiler: Geleneksel ve modern yöntemlerin birlikte kullanılması (örneğin kronik pelvik ağrı ya da psikolojik kökenli cinsel bozukluklarda).

Sonuç

Androlojinin geleceği; oldukça kişiselleştirilmiş, minimal invaziv ve teknolojik olarak gelişmiş bir sağlık hizmetine doğru ilerlemektedir. Erkek üreme sağlığının moleküler temelleri daha iyi anlaşıldıkça, androloji yalnızca fertilite ve cinsel işlevi değil, aynı zamanda genel erkek sağlığı ve yaşam süresi üzerinde de önemli bir rol oynayacaktır.

Özet

Androloji, erkek üreme ve cinsel sağlığına odaklanan bir tıp dalıdır. Erektil disfonksiyon, infertilite, düşük testosteron ve prostat hastalıkları gibi durumların tanı ve tedavisi ile ilgilenir. Tanı ve tedavi yöntemleri arasında semen analizi, hormon testleri, cerrahi müdahaleler, ART yöntemleri ve yeni moleküler yaklaşımlar bulunur.
Androlojinin geleceği, kişiselleştirilmiş, minimal invaziv ve teknolojik olarak gelişmiş tedavi yöntemleri ile şekillenmektedir.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK
Üroloji Uzmanı

İstanbul- TÜRKİYE