Gençlerde mesane divertikülü, mesane duvarında keseciklerin oluştuğu ve küçük çıkıntılar yarattığı bir durumdur. Daha yaygın olarak yaşlı yetişkinlerde görülse de, genç bireyleri de etkileyebilir. Bu kesecikler, mesane duvarındaki zayıf noktalardan veya idrar akışının tıkanmasından dolayı gelişebilir. Semptomlar arasında sık idrar yolu enfeksiyonları, idrar yapmada zorluk veya hatta idrarda kan olabilir.

Tedavi seçenekleri, semptomların ciddiyetine bağlı olarak değişir ve ilaç tedavisi veya daha ciddi vakalarda divertiküllerin çıkarılması için cerrahi müdahaleyi içerebilir. Erken tanı ve yönetim, komplikasyonları önlemek ve yaşam kalitesini artırmak için çok önemlidir.

Mesanede divertikül ne demektir/nedir?

Mesane divertikülleri, mesane duvarında oluşan çıkıntılar veya keselerdir. Bu kesecikler, bir fıtık gibi mesaneden dışarı çıkabilen bir cep oluşturur. Mesane divertikülleri doğuştan (doğumda mevcut) veya sonradan edinilmiş (yaşamın ilerleyen dönemlerinde gelişen) olabilir.

Mesane divertiküllerinin iki türü vardır:

Doğuştan Divertiküller:

• Bu durumun ana nedeni, mesane duvarının eksik gelişimidir.
• Doğumda mevcuttur ve genellikle mesane duvarındaki bir zayıflıktan kaynaklanır.
• Genellikle çocuklarda ve genç yetişkinlerde görülür.
• İdrar yollarının diğer doğuştan gelen anomalileri ile ilişkili olabilir.

Edinilmiş Divertiküller (sonradan oluşmuş):

• Genellikle mesane içindeki artan basınç nedeniyle yaşamın ilerleyen dönemlerinde gelişir.
• Yaygın nedenler arasında erkeklerde benign prostat hiperplazisi (BPH) veya üretra darlığı gibi durumların neden olduğu mesane çıkış tıkanıklığı bulunur.

Gençlerde mesane divertikülünün nedenleri

Gençlerde mesane divertikülü çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir, bunlar arasında:

• Doğuştan gelen faktörler: Bazı bireyler, mesanelerinin yapısında veya gelişiminde doğuştan gelen anormalliklerle doğar ve bu, erken yaşlardan itibaren divertikül oluşumuna yatkınlık yaratır.
• Nörojenik mesane: Omurilik anormallikleri veya sinir hasarı gibi mesane fonksiyonunu kontrol eden sinirleri etkileyen durumlar, gençlerde mesane divertikülüne yol açabilir.
• Mesane çıkış tıkanıklığı: Erkeklerde büyümüş prostat bezi veya üretra darlıkları gibi idrar yolunda tıkanıklık, mesane içinde artan basınca neden olarak divertikül oluşumuna yol açabilir.
• Kronik mesane iltihabı veya enfeksiyonu: Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları veya mesane duvarının kronik iltihaplanması (sistit) zamanla mesane duvarını zayıflatarak genç bireylerde mesane divertikülü oluşumuna yatkın hale getirebilir.
• Travma: Kazalar veya tıbbi prosedürlerden kaynaklanan mesane yaralanmaları, mesane duvarında lokalize zayıflığa yol açarak divertikül oluşumuna neden olabilir.
• Fonksiyonel mesane bozuklukları: Disfonksiyonel işeme veya aşırı aktif mesane gibi mesane fonksiyonunu etkileyen bazı durumlar, gençlerde divertikül gelişimine katkıda bulunabilir.
• Nadir genetik bozukluklar: Bazı durumlarda, nadir genetik sendromlar veya durumlar genç bireylerde mesane divertikülü oluşumu ile ilişkilendirilebilir.

Semptomlar/Belirtiler

Mesane divertikülü, mesane duvarında bir çıkıntı veya kese oluşturan bir durumdur. Gençlerde semptomlar, divertikülün boyutuna, yerine ve komplikasyonların olup olmamasına bağlı olarak değişebilir. Yaygın semptomlar şunları içerir:

• Tekrarlayan İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE): Divertikülde idrarın birikmesi nedeniyle sık enfeksiyonlar.
• İdrar Yapmada Zorluk: İdrara başlama zorluğu, zayıf idrar akışı veya mesanenin tam boşaltılamaması.
• Hematüri: İdrarda kan bulunması.
• Pelvik Ağrı: Alt karın veya pelvik bölgede rahatsızlık veya ağrı.
• İdrar Sıklığı ve Aciliyet: Sık idrara çıkma ihtiyacı ve ani, güçlü idrara çıkma isteği.
• İdrar Retansiyonu: Mesanenin tamamen boşaltılamaması ve rezidüel idrarın kalması.
• İdrar Kaçırma: İdrarın istemsiz olarak kaçması.

Tanı-Teşhis

Gençlerde mesane divertikülünün tanısı, genellikle tıbbi öykü, fizik muayene ve tanısal testlerin kombinasyonunu içerir. İşte tanıda yaygın olarak kullanılan adımlar ve yöntemler:

• Tıbbi Öykü ve Fizik Muayene: Belirtiler ve risk faktörlerini belirlemek için kapsamlı bir tıbbi öykü alınması. İdrar yolu anormallikleri veya ilgili durumlar için fizik muayene yapılması.
• İdrar Tahlili: İdrarda enfeksiyon, kan veya diğer anormalliklerin belirtilerini kontrol eden bir test.
• Ultrason: Ses dalgalarını kullanarak mesanenin görüntülerini oluşturan ve divertiküllerin varlığını tespit eden invaziv olmayan bir görüntüleme testi.
• Sistoskopi: Uretra yoluyla ince, esnek bir tüp (sistoskop) ile mesanenin içini görsel olarak inceleyen ve divertikülleri tanımlayan bir prosedür.
• Voiding Cystourethrogram (VCUG): Mesaneyi kontrast boya ile doldurup boşaltırken görüntülerin alındığı bir röntgen testi, divertikülleri görselleştirmek ve mesane fonksiyonunu değerlendirmek için kullanılır.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT) Taraması: Mesane ve çevresindeki yapıların ayrıntılı görüntülerini sağlayan kapsamlı bir görüntüleme testi, divertikülleri ve ilişkili komplikasyonları belirlemek için kullanılır.
• Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Manyetik alanlar ve radyo dalgaları kullanarak mesanenin ayrıntılı görüntülerini oluşturan bir görüntüleme testi, divertikülleri tanımlamaya yardımcı olur.
• Ürodinamik Çalışmalar: Mesane ve üretranın idrarı nasıl depoladığını ve saldığını ölçen testler, divertiküllerin mesane fonksiyonu üzerindeki etkisini değerlendirmeye yardımcı olur.

Tedavi endikasyonları (kimler tedavi edilmeli?)

Gençlerde mesane divertikülünün tedavisi, semptomların ciddiyetine, komplikasyonların varlığına ve divertikülün altında yatan nedenlere bağlı olarak belirlenir. İşte tedavi için temel endikasyonlar:

• Tekrarlayan İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE): Divertikülde idrarın birikmesi nedeniyle sık enfeksiyonlar.
• İdrar Yapmada Zorluk: İdrar yapmada zorluk, mesanenin tam boşaltılamaması veya idrar retansiyonu.
• Hematüri: İdrarda sürekli veya tekrarlayan kan.
• Mesane Taşları: Divertikülde bulunan taşlar, ağrı, enfeksiyon ve idrar tıkanıklığına neden olabilir.
• İdrar Kaçırma: Divertikül nedeniyle istemsiz idrar kaçırma.
• Mesane Çıkış Tıkanıklığı: İdrar akışını engelleyen divertikül.
• Önemli Rezidüel İdrar: Mesanede idrar yaptıktan sonra kalan büyük miktarda idrar, enfeksiyon ve mesane hasarı riskini artırır.
• Mesane Tümörleri: Divertikülde bulunan tümörler, cerrahi müdahale gerektirebilir.
• Belirgin Divertiküller: Pelvik ağrı, rahatsızlık veya idrar aciliyeti gibi önemli semptomlar yaşam kalitesini etkiler.
• Komplikasyon Riski: Yüksek mesane basıncı veya kronik enfeksiyonlar nedeniyle böbrek hasarı gibi potansiyel komplikasyonlar.

Tedavi yöntemleri

Gençlerde mesane divertikülünün tedavisi, semptomların ciddiyetine, divertikülün boyutuna ve yerine ve altta yatan nedene bağlıdır. İşte bazı yaygın tedavi seçenekleri:

• Bekle ve Gör (takip): Divertikül küçük ve önemli semptomlara neden olmuyorsa, aktif müdahale olmaksızın izleme yaklaşı mı uygun olabilir. Semptomlarda veya divertikül boyutunda herhangi bir değişiklik olup olmadığını izlemek için düzenli takip önemlidir.
• İlaç Tedavisi: Divertikül idrar yolu enfeksiyonları veya mesane iltihabı ile ilişkili ise, belirtileri yönetmek ve tekrarlayan enfeksiyonları önlemek için antibiyotikler veya diğer ilaçlar reçete edilebilir.
• Davranış Değişiklikleri: Kafein ve asidik yiyeceklerden kaçınma, mesane eğitim tekniklerini uygulama ve sağlıklı bir sıvı alımını sürdürme gibi yaşam tarzı değişiklikleri, mesane divertikülü ile ilişkili semptomları hafifletebilir.
• Kateterizasyon: Mesane çıkış tıkanıklığı veya mesanenin boşaltılmasında zorluk varsa, aralıklı kateterizasyon mesanenin tamamen boşalmasına yardımcı olabilir ve idrar retansiyonu veya tekrarlayan enfeksiyonlar gibi komplikasyon riskini azaltabilir.
• Cerrahi Müdahale (ameliyat tedavisi): Daha büyük veya semptomatik divertiküller, konservatif önlemlere yanıt vermiyorsa cerrahi müdahale önerilebilir. Yapılacak cerrahi türü, divertikülün boyutuna ve yerine bağlıdır ancak divertikülektomi (divertikülün çıkarılması), mesane duvarı rekonstrüksiyonu veya mesane augmentasyonu gibi prosedürleri içerebilir. Açık ameliyat veya laparoskopik yöntemle ameliyat yapılabilir.
• Endoskopik Prosedürler: Küçük divertiküller veya cerrahinin mümkün olmadığı durumlar için endoskopik insizyon veya divertikülün fulgurasyonu gibi minimal invaziv prosedürler bazı durumlarda düşünülebilir.
• Altta Yatan Durumların Yönetimi: Mesane divertikülü nörojenik mesane veya mesane çıkış tıkanıklığı gibi altta yatan bir duruma bağlı ise, altta yatan nedenin ele alınması etkili yönetim için esastır.

Özet

Gençlerde mesane divertikülü, mesane duvarında keseciklerin oluşumunu içerir ve tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları, idrar yapmada zorluk veya idrarda kan gibi çeşitli semptomlara yol açabilir. Nedenler arasında doğuştan gelen faktörler, mesane çıkış tıkanıklığı, nörojenik mesane, iltihaplanma, travma veya nadir genetik bozukluklar bulunur. Tedavi seçenekleri, şiddet ve altta yatan nedene bağlı olarak bekle ve gör, ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale gibi çeşitli yöntemleri içerir. Sağlık profesyonelleri tarafından düzenli takip, etkili yönetim ve semptomların hafifletilmesi için çok önemlidir.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Ürolog

İstanbul-TÜRKİYE