İyi Huylu Prostat Büyümesi Kasık Fıtığına Neden Olur!

İyi huylu prostat büyümesi (BPH), erkeklerde sık görülen ürolojik hastalıklardan birisidir. Yaşla birlikte görülme sıklığı artar. 50 yaş üzeri erkeklerde başlıca idrar şikayetleri ile kendini gösterir. Geceleri sık sık idrara çıkma, damla damla, kesik kesik ve zorlanarak idrar yapma gibi şikayetler en sık görülen şikayetlerdir. 45-50 yaş üzeri erkeklerde kasık fıtığı çoğunlukla prostat büyümesine bağlıdır. Yaşlı hastalarda eğer kasık fıtığı da varsa mutlaka prostat yönünden de araştırma yapılmalıdır. Bu makalemde BPH ile fıtık arasındaki ilişkiyi, nedenlerini ve tedavi yöntemlerini anlatacağım.

İçerikte Neler Var? (What's in the Article?)

İnguinal herni/ kasık fıtığı ne demektir?

Kasık fıtığı veya inguinal herni, karın duvarı kaslarının zayıflaması sonucu barsakların buraya girmesi ve bir kese yapması durumudur. Çoğunlukla 40 yaş üzeri erkeklerde görülür.

Kasık fıtığı oluşumunda rol alan risk faktörleri:

Kronik akciğer hastalığı ve öksürük
Ağır yük kaldırma
Ağır egzersizler
Aşırı kilo

Fıtıklar bazen karın ameliyatlarından sonra da görülebilir. Bunlara “insizyonel herni” denir. Geçirilen ameliyatlara bağlı olarak karın buvarları zayıflar ve barsaklar buradan fıtıklaşır. Prostat kanseri veya BPH nedeniyle açık ameliyat olan hastalarda ameliyat yerinden fıtık gelişebilir. Laparoskopik ya da robotik yolla yapılan hastalarda da trokar yerlerinden fıtık gelişebilir.

BPH nasıl kasık fıtığı gelişmesine neden oluyor?

İyi huylu prostat büyümesi (BPH) hastalarıda prostat lobları büyür. Üretrayı çepe çevre saran bu prostat adenomnları zamanla üretraya bası yaparak idrar yolunu daraltır ve idrar akımını zorlaştırır. Prostatı olan hastalar prostatın üretraya basısı nedeniyle idrar yapmak için ıkınmak zorunda kalırlar. Yaşla birlikte karın kastlarında da zayıflama olduğundan uzun süreli ıkınma, zorlanma sonucu barsaklar zayıflamış kısımlara doğru toplanarak fıtık oluşmasına neden olur. Bu fıtıklaşmalar çoğu kez inguinal kanaldan skrotuma olur.

İnguinal kanal, içinden testisin damarları ve meni kanalının geçtiği yerdir. Burada oluşan fıtıklarda barsaklar testisin içinde bulunduğu torbaya (skrotum) inerler. Fıtık, bazen çok fazla büyüyebilir ve tehlikeli olur. Normalde fıtık, yatar pozisyonda ve muayene ile kaybolur. Bazı durumlarda fıtık kesesi içine giren barsaklar karna tekrar dönmez ve burum uzun sürerse barsakların beslenmesi bozularak gangrene kadar gidebilir ve bu durumda acil müdahale gerekir.

Mesane boynu darlığı, üretra darlığı gibi sorunlar da uzun süreli ise idrar yapma zorluğuna neden olacağından kasık fıtığı oluşmasına yol açarlar. Prostat kanseri hastalarında da üretraya bası olacağından fıtık oluşumu bu hastalarda da görülebilir.

Tayvan’dan yapılan 22.310 BPH hastasını içeren bir çalışmada 10 yıllık takiplerde hastaların yaklaşık %5. 84’ünde kasık fıtığı geliştiği bildirilmiştir. Prostat şikayetleri olmayan kişilerde fıtık gelişimi %2.53 olarak bulunmuştur. Bu çalışma da BPH hastalığının erkek hastalarda kasık fıtığı gelişiminde önemli bir risk faktörü olduğunu göstermektedir.

Başka bir çalışmada prostat hastalarında fıtık gelişiminin şikayetlerin derecesi ile ilişkili olduğu gösterilmiştir. Burada fazla şikayeti olanlarda (yüksek IPSS, International Prostate Symptom Score) fıtık gelişiminin daha yüksek bulunmuştur.

Prostat kanseri nedeniyle radikaal prostatektomi ameliyatı yapılan hastalarda sonradan yaklaşık %12-25 oranında kasık fıtığı geliştiği bildirilmiştir.

Prostat ve fıtık ameliyatı ayni anda yapılabilir mi?

BPH ameliyatı ve fıtık ameliyatı ayni seansta yapılabilir. Bu hastanın genel durumu ile de ilişkilidir. Her iki ameliyat uzun sürebilir. Eğer iki ameliyatın birlikte yapılması hasta için anestezi açısından bir sorun oluşturmuyorsa ayni seansta her iki ameliyat ta yapılabilir. Eğer prostat ameliyatı uzun sürmüşse, hastalar yaşlı ve ameliyatın uzaması sorun oluşturabilirse fıtık ameliyatını daha sonraki bir döneme bırakmak gerekir.

BPH nedeniyle HOLEP ameliyatı yapılan hastalara ayni zamanda açık yöntemle fıtık ameliyatı yapılmış ve bu hastaların hastanede daha uzun bir süre yatmasına gerek kalmamıştır, ayrıca her hangi bir komplikasyon gelişmemiştir.

Prostat büyümesi olan bir hastada fıtık ta varsa önce hangisi ameliyat yapılmalıdır?

Bir hastada hem prostat ve hem de kasık fıtığı varsa ve ameliyat gerekiyorsa mutlaka önce prostat ameliyatı yapılmalıdır. Çünkü fıtık bu hastalarda büyük oranda prostat büyümesine bağlı olarak ortaya çıkmıştır. Eğer önceden fıtık ameliyatı yapılırsa hasta prostattan dolayı idrara çıkmak için ıkınma, zorlanma ihtiyacı duyacaktır ve bunun sonucu olarak fıtık tekrarlayacaktır.

Fıtık ameliyatı sonrasında fıtık nüksüne neden olan diğer risk faktörlerinin de göz önüne alınması gerekir. Bu durumların tedavisi gerekir. Aksi taktirde nüks ihtimali yünsektir.

Prostat ve fıtık ameliyatı hangi yöntemlerle yapılır?

BPH ameliyatı günümüzde çoğunlukla endoskopik (kapalı yöntemle) yapılmaktadır. Kapalı yöntemlerden en sık kullanılanı TUR- plazmakinetik ve lazerle prostat ameliyatıdır (HOLEP). Biz ameliyat gereken BPH hastalarımıza HOLEP ameliyatı yapıyoruz.

Fıtık ameliyatı açık cerrahi veya laparoskopik yöntemle yapılmaktadır. Eğer prostat ameliyatı açık yöntemle yapılmışsa ayni seansta açık olarak fıtık ameliyatı da yapılır. Genellikle fıtık ameliyatı laparoskopik metotla yapılmaktadır. Kapalı prostat ameliyatı (HOLEP, TUR-P) olanlarda fıtık ameliyatı da endoskopik olarak yapılır. Eğer hasta karın alt kısmından daha önceden açık bir ameliyat geçirmişse bu gibi durumlarda karın içinde yapışıklıklar olacağından endoskopik fıtık ameliyatı yapmak zorlaşır. Böyle vakalarda açık ameliyat yöntemi ile fıtık tamiri daha uygundur.

Prostat büyümesi ne zaman ameliyat gerektirir?

Her BPH hastası mutlaka ameliyat gerektirmez. Şikayetleri fazla olmayan hastalara önce tıbbi tedavi, yani ilaç tedavisi öneririz. İlaç tedavisi etkisiz kalırsa ameliyat gerekir.

BPH (iyi huylu prostat büyümesi) olan hastalarda şu durumlarda mutlaka ameliyat gerekir:

İlaç tedavisi ile düzelme olmuyorsa
Kasık fıtığı varsa
Mesane taşı varsa
Mesanede divertikül varsa
Böbreklerde hidronefroz varsa (böbrek fonksiyonları bozulmuşsa)
Şikayetleri çok fazla ise
İdrar retansiyonu (idrar yamamama) varsa
Prostat büyümesine bağlı kanama varsa
Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu varsa
Mesanede idrar yaptıktan sonra fazla idrar kalıyorsa (150 cc ve üzeri)

BPH ile birlikte fıtık varsa fıtık mutlaka tedavi edilmeli mi?

Her fıtık vakasının mutlaka tedavi edilmesi gerekmez. Eğer fıtık başlangıç evresinde, erken aşamada ise ve hastanın da fazla şikayeti yoksa genellikle tedaviye gerek yoktur. Büyük ve hastayı rahatsız edecek boyuttaki fıtıklarda mutlaka cerrahi tedavi gerekir. Bu hastaların mutlaka bir Genel cerrahi uzmanı tarafından değerlendirilmesi uygundur. Fıtık tedavisi ile birlikte risk faktörlerinin de (obezite, kronik öksürük vs…) tedavisi gerekir.

Fıtık olan hastalarda PSA yükselir mi?

PSA (prostat spesifik antijen), prostat dokusu tarafından yapılan bir moleküldür. Prostat kanseri ve prostat enfeksiyonlarında (prostatit) serumda artar. Fıtık ile PSA arasında direk bir ilişki yoktur. Fıtık hastalarında yüksek bulunması fıtıkla ilişkili değil, direk prostat hastalığı ile ilişkilidir. Normalde PSA değerleri 0-4 ng/ml olmalıdır. Bunun üzerinde ise prostat kanseri ve prostatit yönünden araştırılmalıdır.

Özet olarak: Prostat büyümesi ile kasık fıtığı birlikte bulunabilir. Bunun nedeni prostat büyümesi sonucu üretraya (idrar kanalı) bası olmasıdır. Üretraya büyümüş prostatın basısı sonucu bu hastalar idrar yapmak için ıkınma ve zorlanma ihtiyacı duyarlar. Yaşlı erkeklerde karın duvarlarının da zayıflaması sonucu BPH hastalarında fıtık oluşumu görülür. Prostat hastalarında idrar şikayetleri (IPSS) ne kadar fazla ise fıtık gelişimi de o oranda sıktır. Prostat kanseri veya BPH nedeniyle yapılan açık, laparoskopik ve robotik ameliyatlardan sonra da fıtık gelişebilir. Bunlara post operatif veya insizyonal herni denir. Prostat ameliyatı ve fıtık ameliyatı ayni seansta yapılabilir. Eğer ameliyat uzayacaksa ffıtık ameliyatı daha sonraki dönemde yapılır. BPH ve fıtık olan bir hastada ilk önce mutlaka prostat ameliyatı yapılmalıdır. Eğer önce fıtık ameliyatı yapılırsa nüks etme riski yüksektir. PSA yüksekliği ile kasık fıtığının direk bir ilişkisi yoktur.

Literatür

Prostat büyümesi ve fıtık birlikteliği ile ilgili bazı literatürler aşağıda verilmiştir. Bu makalenin hazırlanmasında referans alınan başlıca makaleler: