Mesane Kanseri Ameliyatı

Mesane kanseri (tümör), idrar kesesinin kötü huylu (malign) bir hastalığıdır. Mesane kanserinin tedavisi hastalığın evresine göre değişir. Mesane kanseri ameliyatı, hastalığın evresine göre değişir. Eğer hastalık erken evrede ve mesane kasına yayılmamışsa sadece endoskopik olarak tümörün rezeksiyonu (TUR-T) ve patoloji sonucuna göre mesane içine kemoterapi ilaçları vermek yeterlidir.

İleri evrede ise daha büyük ameliyat yapmak gerekir. Bunlar radikal sistektomi ve ileal loop veya ileal mesane (yapay mesane) gibi ameliyatlardır. Bu yazımda mesane kanseri ameliyatı ile kendi tecrübelerimiz ve literatür eşliğinde genel bilgiler vereceğim.

Mesane kanserinin nedenleri nelerdir?

Mesane kanseri ürolojik kanserler içinde sık görülen kanserlerdendir. En sık 65 yaş ve üstü erkeklerde görülür. Günümüzde sigara içmenin yaygınlaşması nedeniyle daha erken yaşlarda da görülebilmektedir.

Mesane kanserinin nedenleri şunlardır:

• Sigara içme: Mesane kanserinin en önemli nedenlerinden birisidir. Tüm mesane kanserleinin 1/3’ünden fazlası sigara ile ilişkilidir. Sigara içenlerde mesane kanseri 4 kat daha fazladır. Erkeklerde daha sık görülür.
• Kimyasallar: Anilin boyaları, 2-naftilamin, 4- naftilamin, benziidin, o-toludin, xenylamine gibi kimyasallar mesane kanserine yol açar.
• Mesleki karsinojenler: Boyalar, tekstil ürünleri, kauçuk ürünleri, plastik ürünleri, deri ürünleri ve bu sektörlerde uzun süre çalışanlar yüksek risk altındadır.
• Radyotrapi: Barsak ve jinekolojik kanserler nedeniyle mesane bölgesine radyoterapi uygulanan kişilerde mesane kanseri görülebilir.
• Kemoterapi ilaçları: Siklofosfamid ve cisplatin gibi diğer kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar.
• Şeker hastaları: Uzun süreli Tip-2 şeker hastalarında mesane kanseri görülme oranı yüksektir.
• Uzun süre sonda kullanımı: Felç nedeniyle uzun süre sonda kullanan hastalarda mesane kanseri riski yüksektir.
• Enfeksiyonlar: uzun süreli ve sık sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları mesane kanseri için bir risk faktörüdür.
• Mesane taşları: Uzun süreli mesane taşları mesanede irritasyon ve tahrişe neden olur ve bu da kanserine yol açar.
• Schistosomiasis (bilharsiasis): Schistosoma parazitinin yol açtığı mesane enfeksiyonlarında skuamöz hücreli mesane kanseri sık görülür.

Mesane kanserinin semptomları (belirtileri) nelerdir?

Mesane kanseri olan hastalarda tanıya yardımcı olabilecek sık görülen semptomlar (belirtiler) şunlardır:

• İdrardan kan gelmesi (hematüri): Mesane kanserinin en sık görülen belirtisi, ağrısız idrardan kan gelmesidir. Özellikle sigara içenlerde görülür ve erkeklerde daha sıktır. Eğer uzun süre sigara içen bir erkekte ağrısız idrardan kan gelmesi varsa mutlaka bir Üroloji uzmanına başvurmalıdır. Ağrı her zaman olmaz, aralıklı kanama şeklinde görülebilir. Ara ara pıhtı gelebilir.
• Urgency: Ani idrar hissi ve idrara çıkma ihtiyacı görülebilir. Bu durum BPH (iyi huylu prostat büyümesi) ile karışabilir.
• Dizüri: İdrar yaparken yanma olabilir. Özellikle karsinoma insitu (CIS) vakalarında dizüri sıktır.

İleri evre (metastatik) kanser varsa:

• Kemik ağrıları
• Kilo kaybı
• Bacaklarda şişlik

Mesane kanseri nasıl teşhis edilir?

• Anamnez: Hastalar ayrıntılı olarak sorgulanır. Özellikle ağrısız idrardan kan gelmesi şikayeti olan ve uzun süre sigera içen erkeklerde mutlaka mesane kanserini düşünmeli ve buna göre araştırma yapılmalıdır. Ayrıca hastalara çalıştığı iş alanı ve kimyasllara maruz kalıp kalmadığı, kullandığı ilaçlar, diğer hastalıklar nedeniyle aldığı kemoterapi ve radyoterai uygulanıp uygulanmadığı sorgulanır.
• İdrar mikroskopisi: Mesane kanseri olan hastalarda idrarda kan görülebilir (mikroskobik hematüri).
• İdrar sitolojisi: Mesna kanseri düşünülen hastaların idrarında sitolojik incelemede kanser hücresi olup olmadığı araştırılır.
• Sistoskopi: Mesaneiçine endoskopik (ışıklı cihaz) yöntemle girilerek bakılmasıdır. Sistoskopide kanseri yeri, büyüklüğü ve kaç tane olduğu görülebilir.
• Ultrasonografi (USG): Üriner sistem USG incelemesinde mesanede tümör gösterilebilir.
• BT, MRI: ileri tetkiklerde mesane içindeki tümör ve çevre organalra taşıp taşmadığı gösterilebilir.
• Sintigrafi: Kemik sintigrafisi ile kemiklere yayılım olup olmadığı gösterilebilir. Ayrıca BT, MR gibi ileri tetkiklerle uzak organlara yayılım gösterilebilir.

Mesane kanseri ameliyatı hangi yöntemlerle yapılır?

Mesane kanseri ameliyatı için değişik cerrahi yöntemler kullanılır. Günümüzde teknolojinin ilerlemesi ile ameliyat teknikleri de ilerlemiştir. Açık olarak mesane kanseri yapılabileceği gibi laparoskopik ve robotik yöntemlerle de yapılabilmektedir. Her ne kadar teknolojik imkanlar kullanılsa da yapılan işlemler birbirine benzer.

Mesane kanseri ameliyat yöntemleri şunlardır:

• Açık cerrahi yöntemler
• Laparoskopik yöntemler
• Robotik yöntemler

Ameliyat öncesi hazırlık

Mesane kanseri spinal anestezi veya genel anestezi alştında yapılır. Endoskopik (TUR-T) ameliyatı genellikle spinal anestezi altında yapılır. Kas isnvazyonu olan ve radikal sistektomi ve yapay mesane (ileal neobladder) veya ileal ileai loop yapılacak hastalara genel anestezi uygulanır.

Mesane kanseri ameliyatı öncesi yapılması gerekenler:

• Hastalar anestezi için rutin testlerden geçirilir. Kan testleri, akciğer grafisi, EKG gibi.
• Eğer hastalar kan sulandırıcı ilaç kullanıyorsa 1 hafta önceden bunların kesilmesi gerekir
• Anestezi uzmanı gerek görürse hastalardan Kardiyoloji konsültasyonu istenir.
• Radikal sistektomi ameliyatlarında hastanın kan grubu tayini ve gerekirse kan ayarlanması faydalı olur
• Hastalar kronik hastalıkları nedeniyle ilaç kullanıyorsa bunları mutlaka önceden söylemeli, bu ilaçlar aksi durum yoksa kullanılabilir.
• Ameliyattan önce en az 5-6 saat ağızdan hiçbir şey yiyip içilmemelidir.
• Hastalar hastaneye yatırıldığında gerekli onam formları hazırlanır hastalar ameliyat hakkında bilgilendirilir ve onam formları imzalatılır.

Mesane kanserinin tedavisi/ameliyatı nasıl yapılır?

Mesane kanserinin tedavisi hastalığın evresine göre yapılır. Doğru bir tedavi yapabilmek için öncelikli olarak hastalığın evrelemesinin yapılması gerekir. Rayolojik tetkiklerle (BT, MR, USG) hastalığın evrelemesi yapılınca uygun tedavi planlaması yapılır.

Kas invazyonu olmayan mesane kanserinin tedavisi

Mesane kasına yayılım olmayan mesane kanserlerinde (evre CIS, Ta,ve T1) tedavi risk durumuna (yayılma riski düşük veya yüksek olan kanserler) göre yapılır.

Mesane kanserinde kanserin yayılma riskini gösteren parametreler:

• Mesanedeki kanserin sayısı
• Tümörün boyutu (3 cm büyükse risk yüksektir)
• Kanserin nüks veya ilk kez oluşu
• Kanserin derecesi (grade)

Düşük riskli yüzeyel mesane kanserlerinde tedavi

Düşük riskli mesane kanserinde tedavide tümöre komplet olarak TUR-T yapılır. Kanser düşük gradeli, 3 cm den küçük ve tek bir odakta ise ve primer bir tümörse TUR-P sonrası mesaneye tek doz kemoterapi, ilacı verilir. Bu şşekilde hastalığın tekrarlaması ve diğre normal mesane kısımlarına yayılması önlenmiş olur. Verilen ilaç mesanede 1 saat kadar kalır.

Hastalar 3. Ve 9. Ayda kontrole çağrılır. 6 ay içinde kanser tekrarlarsa küçük ve tek odaklı kanserlerde sadece tümörü yakmak (fulgurasyon) yeterli olabilir.

Orta risk yüzeyel mesane kanserlerinde tedavi

Orta risk yüzeyel mesane kanseri olan hastalarda TUR-T sonrası mutlaka en az 6 doz mesane içine kemoterapi (ilaç tedavisi) gerekir. Her defasında verilen ilaç en az mesanede 1 saat kadar bekletilir. Daha sonra düzenli aralıklarla kontrole çağrılır.

Yüksek riskli yüzeyel mesane kanserinde tedavi

Yüksek riskli kas invazyonu olmayan yüzeyel mesane kanserinde genellikle ilk ameliyattan s4-6 hafta sonra ikinci kez TUR-T yapılması önerilir. Gerekirse bu hastalara MR ve BT gibi ileri radyolojik tetkikler de istenir.

Bu hastalara TUR-T sonrası mesane içine BCG tedavisi uygulanır. BCG için değişik protokoller vardır. 6 ay ile 1,5 yıl kadar tedavi süresi değişir. Bu sürede ilk 2 yıl 3 ayda bir, sonraki 2 yıl 6 ayda bir ve daha sonra yılda bir sistoskopi ile kontrol yapılır. Mesane kanseri tedavisinde mesane içine uygulanan BCG tedavisinin bazı komplikasyonları vardır. Bu komplikasyonlar;

• Sık sık idrara çıkma
• Ağrılı idrar yapma (dizüri)
• Hematüri (kanlı idrar yapma)
• İdrar yolu enfeksiyonu
• Ateş, üşüme, titreme

Kas invazyonu olan mesane kanserinde tedavi

Kas invazyonu olan mesane kanserinde değişik tedavi seçenekleri vardır. Bunlar ileri seviyede büyük cerrahi girişimlerdir. Cerrahi sonrası patoloji sonucuna göre ek radyoterapi ve kemoterapi gibi tedaviler gerekebilir.

• Sistektomi ve ileal neobladder (yapay mesane)
• Sistektomi ve ileal loop (idrarın karın duvarına bağlanması)
• Kemoterapi
• Radyoterapi

Ameliyat sonrası nelere dikkat edilmelidir?

Ameliyat sonrası yapılan ameliyatın cinsine ve büyüklüğüne göre hastalara önerilerde bulunulur. TUR-T ameliyatı geçiren hastalarda ameliyat sonrası dönem daha rahat geçer. Radikal sistektomi yapılan hastalarda ameliyat sonrası takip biraz daha uzun zaman alır.

• Hastalara ameliyattan sonra antibiyotik ve ağrı kesiciler verilir.
• İlk 5-6 saat ağızdan yiyip içmezler, ancak spinal anestezi uygulanan hastalar ameliyattan sonra ağızdan alabilirler.
• Radikal sistektomi yapılan hastalar 1-3 gün ağızdan yiyip içmezler, bu süre içinde damar yoluyla beslenirler. Daha sonra barsak hareketleri başlayınca önce su ve sıvı gıda alırlar, daha sonra kademeli olarak normal gıdaya geçerler.
• Ameliyat sonrası hastalar erken hareket etmeye,i yürümeye başlarlar. Eğer spinal anestezi yapılmamışsa ameliyattan 4-5 saat sonra ayağa kalkar ve yavaş yavaş yürürler.
• Eğer TUR-T ameliyatı yapılmışsa ertesi gün taburcu edilirler.
• Radikal sistektomi yapılan hastalar duruma göre 5-6 gün hastanede kalırlar.
• Taburcu edilen hastalara ağızdan antibiyotik ve ağrı kesici ilaçlar verilir.
• Eğer TUR-T sonrası sonda takılmışsa ameliyatın derinliğine ve genişliğine göre sonda 2-7 gün kadar kalabilir.
• Ameliyat sonrası hastalara TUR-T yapılmışsa 7-10 gün sonra normal işlerine başlarlar.
• Sistektomi yapılan hastalar 1 ay kadar istirahat etmeliler.
• Ameliyattan sonra bir ay kadar ağır fiziksel aktiviteden kaçınılmalıdır.
• TUR-T sonrası patolojiye göre hastalara ek tedaviler önerilebilir.
• Patoloji ve hastalığın evresine göre hastalara kemoterapi ve radyoterapi önerilebilir.

Özet olarak; Mesane kanseri üriner sistemin sık görülen kanserlerindendir. Kanserin evresine göre tedavi yapılır. Kanser mesane içerisinde ve tamamen alınabiliyorsa TUR-T ameliyatı ile tamamen çıkartılır. Eğer patolojik incelemede mesane kasına ilerleme yoksa uygun vakalarda mesane içine kemoterapi ilaçları verilir. Mesane kası tutulumu varsa radikal sistektomi ve ileal loop veya yapay mesane ameliyatları yapılır. Kanser hastaları ameliyat sonrası düzenli bir takip programına alınır.

Prof. Dr.Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

İstanbul- TÜRKİYE

Aşağıdaki panel üzerinden doktorumuzdan online randevu alabilirsiniz.