Pelvik böbrek, bir veya her iki böbreğin, normalde bel bölgesinde bulunması gereken yer yerine pelvik bölgede yer aldığı nadir bir doğumsal durumdur. Bu durum, böbreğin fetal gelişim sırasında normal konumuna yükselmemesi nedeniyle meydana gelir. Genellikle asemptomatik olmakla birlikte, bazen idrar yolu enfeksiyonları veya tıkanıklık gibi komplikasyonlara yol açabilir. Bu durumla ilişkili olası sorunları yönetmek için düzenli izleme ve tıbbi bakım önemlidir.

Bu makalemde pelvik yerleşimli böbrek hakkında genel ve güncel bilgiler vereceğim.

Pelvik böbrek nedir, ne demektir?

Pelvik böbrek, fetal gelişim sırasında bir veya her iki böbreğin bel bölgesindeki tipik konumlarına göç etmemesi durumunu ifade eden bir doğuştan böbrek anomalisidir. Bunun yerine, mesanenin yakınında, pelvik bölgede kalırlar. Bu durum doğuştan beri mevcuttur ancak her zaman semptomlara neden olmayabilir veya hayatın ilerleyen dönemlerinde, genellikle ilgisiz nedenlerle yapılan görüntüleme çalışmaları sırasında keşfedilebilir.

Pelvik böbreği olan kişiler, idrar yolu enfeksiyonları veya tıkanıklık gibi belirli sorunlar için daha yüksek risk altında olabilirler, ancak birçok kişi önemli komplikasyonlar olmadan normal bir yaşam sürer. Böbreklerin düzgün çalıştığından emin olmak ve ortaya çıkabilecek herhangi bir sorunu ele almak için düzenli izleme ve tıbbi bakım önerilir.

Pelvik böbrek neden olur?

Pelvik böbrekler, böbreklerin fetal büyüme sırasında normal gelişiminin bozulması nedeniyle ortaya çıkar. Genellikle böbrekler pelvik bölgede başlar ve fetüs gelişirken bel bölgesindeki normal konumlarına yükselir. Pelvik böbrek vakalarında, bu yükselme tam değildir veya gerçekleşmez.

Bu anormal göçün kesin nedeni her zaman net değildir, ancak genetik faktörler veya çevresel koşullar tarafından etkilenebilir. Bazı durumlarda, daha geniş bir doğuştan gelen anormallik setinin bir parçası olabilir. Çoğu vaka rastgele ortaya çıksa da, böbrek anormalliklerinin aile geçmişi, bu durumun olasılığını artırabilir.

Pelvik böbreğin komplikasyonları, olumsuzlukları nelerdir?

Pelvik böbrekler, bu duruma sahip birçok kişi önemli sorunlar yaşamasa da, birkaç potansiyel komplikasyonla ilişkilendirilebilir. Olası komplikasyonlardan bazıları şunlardır:

• İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE): Böbreğin anormal konumu, idrar akışını ve drenajını etkileyebilir ve enfeksiyon riskini artırabilir.
• Tıkanıklık: Pelvik böbrek, idrar yolunda tıkanıklıklara neden olabilir veya bu durumdan etkilenebilir, bu da ağrı, şişme veya böbrek fonksiyonunun bozulmasına yol açabilir.
• Hidronefroz: Bu, tıkanıklık nedeniyle böbrekte idrar birikmesi ve böbreğin şişmesine neden olan bir durumdur.
• Böbrek Taşları: Pelvik böbreğe sahip bireyler, böbrek taşı geliştirme riskinin artmasıyla karşı karşıya kalabilir.
• Yaralanma veya Travma: Pelviste bulunan bir böbrek, olağandışı konumu nedeniyle travma veya kazalardan kaynaklanan yaralanmalara daha duyarlı olabilir.
• Kanser Riski Artışı: Nadir de olsa, pelvik böbreğe sahip bireylerde böbrek kanseri geliştirme riskinde hafif bir artış olabilir.

Pelvik böbrek gebelik için riskli mi?

Bir kişi hamile ise veya hamile kalmayı planlıyorsa ve pelvik böbreği varsa, kişisel tavsiye ve bakım için bir ürologla görüşmek en iyisidir. Pelvik böbreğin gebeliği nasıl etkileyebileceği şu şekildedir:

Riskler ve Dikkate Alınması Gerekenler:

• Anatomik Zorluklar: Pelvik böbrek, gebelik sırasında büyüyen uterusun üreterleri veya böbreği sıkıştırabilmesi nedeniyle hidronefroz (idrar birikmesi nedeniyle böbrek şişmesi) geliştirme riskini artırabilir.
• İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE): Böbreğin anormal konumu, hamilelik sırasında zaten daha yaygın olan İYE riskini artırabilir. Düzenli izleme esastır.
• Doğum ve Teslimat: Bazı durumlarda, pelvik böbreğin varlığı vajinal doğumu, konumu nedeniyle karmaşık hale getirebilir ve sezaryen gerekebilir. Ancak bu, böbreğin tam konumuna ve ilişkili komplikasyonlara bağlıdır.

Yönetim:

• Düzenli İzleme: Pelvik böbreğe sahip hamile kadınlar, bir sağlık uzmanı tarafından yakından izlenmeli, hidronefroz kontrolü için düzenli ultrasonlar ve böbrek fonksiyon testleri yapılmalıdır.
• Üroloji ve Obstetrik Danışmanlık: Hamilelik ve doğumun yönetimi için bir ürolog ve bir obstetrisyen ile danışma önerilebilir.
• Hidrasyon ve Enfeksiyon Önleme: İyi hidrasyon sağlamak ve herhangi bir enfeksiyonu hızla tedavi etmek önemli önleyici tedbirlerdir.

Kontrendikasyonlar:

• Pelvik böbrek, gebelik için doğrudan bir kontrendikasyon değildir, ancak olası komplikasyonları ele almak için dikkatli yönetim gereklidir.
• Hamilelik öncesi kapsamlı bir değerlendirme yapmak ve gebelik sırasında gerekli müdahaleleri planlamak önemlidir.

Pelvik böbrek belirtileri

Pelvik böbreğe sahip birçok kişi, semptom yaşamaz ve durum, ilgisiz sorunlar için yapılan görüntüleme sırasında tesadüfen keşfedilir. Bununla birlikte, semptomlar ortaya çıktığında, şu şekilde olabilir:

• Karın Ağrısı: Böbreğin anormal konumu veya ilişkili komplikasyonlar nedeniyle alt karın veya pelvik bölgede rahatsızlık veya ağrı.
• Yan Ağrısı: Böbreğin bulunduğu vücut yan tarafında ağrı, ancak bu durum, böbreğin normal konumundaki ağrıdan daha az yaygın olabilir.
• İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE): Belirtiler, sık idrara çıkma, idrar yaparken ağrı veya yanma, bulanık veya kötü kokulu idrarı içerebilir.
• İdrar Yapmada Zorluk: Böbreğin pozisyonunun idrar akışını etkilemesi durumunda zayıf idrar akışı veya mesanenin tam olarak boşalmadığı hissi gibi idrar sorunları.
• Şişlik: Özellikle tıkanıklık veya enfeksiyon varsa, alt karın veya pelvik bölgede şişlik.
• Hematüri: İdrarda kan, bu durum idrar yolu enfeksiyonu, böbrek taşları veya diğer sorunların belirtisi olabilir.

Pelvik böbreğin teşhisi

Pelvik böbreğin teşhisi, genellikle görüntüleme çalışmaları ve bazen böbrek fonksiyonu ve yapısını değerlendirmek için ek testler gerektirir. Süreç şunları içerebilir:

• Ultrason: Böbreğin varlığını ve yerini tespit etmek için genellikle ilk test olarak kullanılır. Böbreğin pozisyonunu net bir şekilde görüntüler ve ilişkili herhangi bir komplikasyonu ortaya çıkarabilir.
• BT Taraması (Bilgisayarlı Tomografi): Böbreklerin ve çevresindeki yapıların ayrıntılı kesitsel görüntülerini sağlar, teşhisi doğrulamak ve tıkanıklık veya hidronefroz gibi komplikasyonları değerlendirmek için yardımcı olur.
• MRI (Manyetik Rezonans Görüntüleme): Diğer anatomik yapılarla ilgili endişeler varsa, daha ayrıntılı görüntüleme gerektiğinde kullanılabilir.
• İntravenöz Pyelogram (IVP): Bir kontrast boyanın bir damara enjekte edildiği ve böbreklere, üreterlere ve mesaneye ulaştığı bir röntgen incelemesi. Bu test, idrar yolunu görselleştirmeye ve böbrek fonksiyonunu değerlendirmeye yardımcı olur.
• Renal Sintigrafi: Böbrek fonksiyonunu değerlendiren ve tıkanıklık veya azalmış fonksiyon gibi sorunları tespit etmeye yardımcı olabilecek bir nükleer tıp taraması.
• İdrar Tahlili: Enfeksiyon, kan veya böbrek fonksiyonuyla ilgili bir soruna işaret edebilecek diğer anormalliklerin belirtilerini kontrol etmek için yapılan bir idrar testi.

Pelvik yerleşimli böbrek ne zaman tedavi edilir?

Pelvik böbrek için tedavi, durumun semptomlara veya komplikasyonlara neden olup olmamasına bağlıdır:

• Asemptomatik Durumlar: Pelvik böbrek herhangi bir semptom veya komplikasyona neden olmuyorsa, özel bir tedavi gerekli olmayabilir. Herhangi bir değişiklik veya ortaya çıkan sorun olmadığından emin olmak için düzenli izleme önerilebilir.
• Semptomatik Durumlar: Pelvik böbrek ağrı, enfeksiyonlar veya idrar tıkanıklıklarına neden oluyorsa, bu sorunları çözmek için tedavi gerekecektir.
• Komplikasyonlar: Tıkanıklık, hidronefroz veya böbrek taşları gibi komplikasyonlar mevcutsa, tedavi bu sorunları yönetmeye odaklanacaktır.

Pelvik böbrek tedavisi nasıl yapılır?

İşte tedavi endikasyonları ve seçenekleri hakkında genel bir bakış:

Tedavi Seçenekleri

• İlaçlar:
  • Antibiyotikler: İdrar yolu enfeksiyonlarının tedavisi için.
  • Ağrı Kesiciler: Böbrek taşları veya enfeksiyonlar gibi komplikasyonlarla ilişkili ağrıyı yönetmek için.
• Yaşam Tarzı ve Diyet Değişiklikleri:
  • Hidrasyon: Artan sıvı alımı, böbrek taşlarını önlemeye ve idrar yolu sağlığını desteklemeye yardımcı olabilir.
  • Diyet: Diyet ayarlamaları, böbrek taşları gibi komplikasyonları yönetmek veya önlemek için önerilebilir.
• Cerrahi Müdahaleler:
  • Taş Çıkarılması: Böbrek taşları önemli sorunlara neden oluyorsa, vücut dışı şok dalgası litotripsi (ESWL), üreteroskopi veya perkütan nefrolitotomi gibi prosedürler kullanılabilir.
  • Düzeltici Cerrahi: Pelvik böbrek şiddetli tıkanıklık veya diğer önemli sorunlara neden olduğunda, pozisyonu düzeltmek veya komplikasyonları yönetmek için cerrahi prosedürler gerekebilir.
• Düzenli İzleme:
  • Görüntüleme Çalışmaları: Böbreğin durumunu izlemek ve gelişmekte olan sorunların olmadığından emin olmak için periyodik ultrasonlar veya diğer görüntüleme çalışmaları gerekebilir.
  • Böbrek Fonksiyon Testleri: Böbreğin ne kadar iyi çalıştığını değerlendirmek ve sorunları erken tespit etmek için.

Özet

Pelvik böbrek, bir veya her iki böbreğin bel bölgesindeki normal konumlarına yükselmek yerine pelvik bölgede kaldığı bir doğuştan gelen durumdur. Genellikle asemptomatik olmakla birlikte, idrar yolu enfeksiyonları, tıkanıklık veya böbrek taşları gibi komplikasyonlara yol açabilir. Tanı genellikle ultrason veya BT taramaları gibi görüntüleme çalışmalarıyla konur. Tedavi, semptomlara ve komplikasyonlara bağlı olarak izleme ve ilaçlardan gerekli ise cerrahi müdahalelere kadar değişir. Herhangi bir potansiyel sorunu yönetmek için düzenli takip önemlidir.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK
Ürolog
İstanbul- TÜRKİYE