Penis protezi ameliyatı (penile protez, mutluluk çubuğu ameliyatı), günümüzde ereksiyon sorunu olan hastalarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Penil protez cerrahisi, ereksiyon sorunu (ereksiyon problemi, sertleşme sorunu, erektil disfonksiyon, ED) olan hastalarda başvurulacak en son yöntemdir. Mevcut tedavilere cevap vermeyen ED hastalarında en son tedavi yöntemi olarak yapılır.

Penil protezlerin değişik şekilleri vardır. Hastaların sosyoekonomik, entelektüel yapılarına uygun protez seçilir. Protez takılan kişilerde ve çiftlerinde %95-98 oranında memnuniyet vardır. Bilinçli hastalarda uzun süre takiplerde ciddi sorunlarla genelde karşılaşmamaktayız. Bu yazımda 1992 yılından beri kendi deneyimlerimi göz önüne alarak penis protezi ameliyatı yapılan hastaların uzun süreli takip ve kontrollerinden, karşılaşılabilecek sorunlardan bahsedeceğim.

Penis protezi takılan hastalarda erken dönemde takip

• Ağrı kontrolü: Protez ameliyatlarından sonra ilk 2-3 haftalık erken dönemlerde ağrı olabilir. Bu Normaldir. Zamanla ağrı azalır. 3- 4 hafta sonra ağrı kaybolur. Erken dönemlerde hastalara rahatlatıcı ağrı kesici ilaçlar verilir. Soğuk uygulaması ağrı ve ödemi azaltmada ekilidir. Nadiren çok güçlü ağrı kesicilere gerek kalır. 1-2 haftalık dönemde enfeksiyona karşı geniş spektrumlu koruyucu antibiyotik tedavisi verilir.
• Ameliyat yerinde şişlik (ödem): Ameliyat sonrası erken dönemlerde penis, skrotumda ve  karın alt kısımlarında  ödem (şişlik), morarma olabilir. Bunlar erken dönemde normaldir, zamanla düzelir.
• Yara bakımı: Protez ameliyatı için küçük, 2-3 cm kadar bir kesi açarız. Kesisinde ciddi bir sorun oluşmaz. Bu bölgenin temiz ve kuru tutulmasına özen gösterilmelidir. Enfeksiyona karşı koruyucu antibiyotik tedavisi başlarız.
• Günlük yaşam: Ameliyattan 48 saat sonra duş alınabilir. Banyo genellikle erken dönemlerde önermiyoruz. Yara yerine erken dönemlerde fazla bası uygulanmamalıdır. Penil protez ameliyatında cildi genellikle kendiliğinden eriyen dikişlerle kapatıyoruz. Bunlar 3-4 haftada kendiliğinden emilir.
• Protez ve pompa ile ilgili: 2-3 hafta sonra günde 3 kez pompa fazla travmatik olmadan aşağı doğru çekilip bırakılır. Bu şekilde pompanın geriye kaçması engellenmeiş olur. Günde birkaç kez penis şişirilip tekrar indirilir. Böylece dokuların genişlemesi sağlanır. Ancak bu dönemde ilişkide bulunulmaz.
• Erken dönemde kontrol: Hastalarımızı ameliyat sonrası bir gün hastanede tutuyoruz. Ameliyattan 5-6 saat sonra hastalar ağızdan almaya başlar, ayağa kalkıp yürür. İlk 2-3 hafta hastaların uzun süre ayakta kalmamalarını öneririz. Bu şekilde peniste fazla ödem oluşmaması sağlanır. Ameliyattan bir hafta sonra hastalar günlük aktivitelerine başlarlar. 4-6 hafta sonra normal cinsel ilişkiye başlanır. 4-6 hafta sonra spor yapılabilir, ağırlık kaldırılabilir. Hastalar ameliyat sonrası 3,6 ve12. Aylarda, daha sonraları yılda bir kontrole çağrılır.

Penis protezi ameliyatı sonrası şu durumlarda mutlaka doktor aranmalıdır

Penis protezi ameliyatı olan hastalar erken dönemlerde daha dikkatli olmalılar. Hastalar şu durumlarda mutlaka doktorunu aramalıdır:

• Penis, skrotum ve karın alt kısmında ciddi ödem (şişme) varsa
• Ameliyat yerinden akıntı geliyorsa
• Ağrı kesicilere rağmen ciddi ağrı varsa
• Operasyon alnında kızarıklık ve fazla ağrı
• Yüksek ataş, üşüme, titreme varsa
• İdrar yapamama durumu varsa

Uzun dönem penis protezi ile ilgili olabilecek sorunlar nelerdir?

Penis protezi cerrahisi hassas bir ameliyattır. Tecrübeli cerrahlar tarafından yapılan ameliyatlarda ciddi bir sorunla karşılaşılmaz. Daha sonraki geç dönemlerde bazı sorunlar görülebilir. Bu konularda hastaların bilgilendirilmesi gerekir. Geç dönemlerde penis protezi ile ilgili olabilecek sorunları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Protezlere bağlı mekanik sorunlar, arızalar
• Protezlere bağlı penis ve skrotum erozyonları
• Proteze bağlı penis erozyonları
• Protezlere bağlı üretral erozyonlar
• Penis protezi enfeksiyonları
• Protez değişimi

Protezlere bağlı mekanik sorunlar, arızalar

Penil protezler vücuda yerleştirilen yabancı cisimlerdir. Değişik hastalıkların tedavisinde kullanılan diğer protezlerde olduğu gibi bu protezlerde de zamanla mekanik arızalar görülebilir. Mekanik arızalar genellikle üç parçalı, şişirilebilen protezlerde görülür.

Üç parçalı protezler, tek parçalı olanlara göre daha karmaşık bir sistemdir. Bu nedenle arızalanmaların olması doğaldır. 3 parçalı penil protezler skrotuma yerleştirilen pompa, karın alt kısmına yerleştirilen rezerv ve penise (korpus kavernozum) yerleştirilen iki adet silindirden oluşur. Kişiler ilişkiye girmek istedikleri zaman skrotumdaki pompa ile protezi aktif hale getirir ve istediği zaman ilişkiye girer. Sonunda tekrar skrotumdaki mekanizma ile penisi söndürür. Pompa rezervuar ve penise yerleştirilen silindirlerde her hangi bir kademede arıza meydana gelme ihtimali vardır.

Genellikle arızalar protezin aktivasyonu ve indirilmesi sırasında meydana gelir. Böyle durumlarda yeniden cerrahi ile arızanın giderilmesi gerekir. Protezler 40 yılı aşkın bir süredir kullanıldığından bu alanda ciddi bir tecrübe ve bilgi birikimi oluşmuştur. Protez yapımındaki malzemeler gelişmiş malzemelerdir. Bu nedenlerle bu tip problemlere son derece az rastlamaktayız.

Protezlere bağlı penis ve skrotum erozyonları

Penis protezlerinin uzun süre kullanımı sırasında temas eden dokularda zamanla erozyon gelişebilir. Bu erozyonlar genellikle penis uç kısmında ve skrotumda görülür. Bazen de üretral erozyonlar şeklinde görülür. Skrotal erozyonlar uzun süreli protez kullananlarda pompa kısmında skrotum cildinde erozyonlari tahrişler olabilir. Bunu önlemek için hastaların dikkatli olmaları gerekir. Protez aktivasyonu ve deaktivasyonu sırasında skrotuma fazla travmatik manipülasyonlardan kaçınılmalıdır. Skrotal erozyonlar üç parçalı protezlerde görülür.

Proteze bağlı penis erozyonları

Uzun süreli penil protez hastalarında geç dönemlerde penis baş kısmında (glans penis) erozyonlar görülebilir. Glans erozyonları daha çok iki parçalı (malleable, şişirilmeyen) penis protezlerinde görülür. Üç parçalı, şişirilebilen penil protezkerde erozyon daha az görülür. Erozyon oluşmasında kullanım da önemlidir. Daha bilinçli kullanan hastalarda bu sorunla daha az karşılaşmaktayız. Penis erozyonu şeker hastalarında daha sıktır. Bu nedenlerle genç hastalarda daha uzun bir süre kullanacaklarından dolayı şişirilebilen protezleri tercih ediyoruz.

Protezlere bağlı üretral erozyonlar

Uzun süre protez kullananlarda karşılaştığımız sorunlardan birisi de protez uç kısmının üretraya (penisin iç kısmındaki idrar kanalı) açılmasıdır. Zamanla protez uç kısmının üretraya açıldığı görülür. Bu durum hastalar tarafından fark edilir. Böyle vakalarda protezi çıkartılması gerekir. Bazen de protez ucu üretraya tamamen açılmaz, ama üretra mukozasının hemen altında üretra hissedilir. Bu durumdaki protezlerin zamanla mukozayı delip üretraya açılmaları mümkündür. Bu durumdaki hastalarda da protezin çıkartılması gerekir. Üretral erozyonlar devamlı dik durumda olduğundan tek parçalı protezlerde daha sık görülür.

Penis protezi enfeksiyonları

Penis protezi takılan hastalarda önemli problemlerden birisi de protez enfeksiyonlarıdır. Protez enfeksiyonları günümüzde çok sık görülmemektedir. Bunun nedeni:

• Ameliyat sırasında sterilizasyona önem verilmesi,
• Koruyucu geniş spektrumlu antibiyotiklerin kullanımı,
• Cerrahi tekniklerde ve ameliyat malzemelerinde iyileşmeler
• Protezlerin antibiyotiklerle kaplanması

Penis protezi enfeksiyonu ciddi bir sorundur. Seyrek görülmesine rağmen ortaya çıktığında ve ciddi bir enfeksiyon söz konusu ise penisin çıkartılması gerekir. Penis protezi enfenksiyonunun en sık görüldüğü durumlar:

• İmmün süpresif tedavi alanlar (böbrek nakli gibi organ nakli yapılan hastalar)
• Şeker hastaları
• Omurilik felci olan ve sürekli üretral kateter kullanan hastalar
• Düzensiz kontrollü şeker hastaları
• Böbrek yetmezliği olan hastalar

Protez değişimi

Daha önceden malleable, yani tek parçalı protez taktıran hastalarımız bazen bunu üç parçalı protez ile değiştirmek isterler. Bu hastalar değerlendirilir ve eğer uygunsa üç parçalı ile değiştirilir. Bu tür vakalarda enfeksiyon riski yüksektir. Ameliyat sırasında enfeksiyona karşı azami özen göstermelidir. Bunun dışında önceden mevcut protezlerin çıkartılması gerekebilir. Eğer ayni seansta yenisinin takılması uygunsa takılır, değilse uygun bir zamanda yeni protez takılabilir.

Penis protezi takılan hastalara öneriler

Penis protezi ameliyatı hassas bir cerrahidir. Hastalarımızın daha sonradan olabilecek olumsuzluklara karşı dikkatli olmaları ve düzenli kontrollere gelmeleri önemlidir. Hastalarımızın şu hususlara dikkat etmelerini önermekteyiz:

• Ameliyat sonrası verilen ilaçlar düzenli kullanılmalı
• Yara yerine özen gösterilmeli, kuru ve temiz tutulmalı
• Ameliyattan sonraki 1-2 hafta içinde uzun süre ayakta kalmamalı
• 4-6 haftadan önce ağırlık kaldırılmamalı, aşırı spor yapılmamalı
• 4-6 hafta sonra cinsel ilişkiye başlanmalı
• Protez kullanımı sırasında dikkatli olunmalı, travmatik kullanılmamalı
• Skrotal ve penil bölgeye olabilecek travmalardan kaçınılmalı.
• Şeker (diabet) hastalığı gibi kronik hastalığı olanların düzenli takip ve tedavisi
• Bir sorun durumunda hastalar mutlaka doktoru ile iletişime geçmeli

Özet olarak: Penis protezi ameliyatı, bilinen tedavilere cevap alınamayan erektil disfonksiyon hastalarında en son tercih edilen bir yöntemdir. Şişirilebilen ve sabit (düz) olmak üzere iki tip protez vardır. Protez hastalarında hem hasta hem de partner memnuniyeti %95-98 oranındadır. Hastanın durumuna göre hangi protezin uygun olacağına karar verilir. Protez hastalarının takibi önemlidir. Erken ve geç dönemlerde bazı sorunlar çıkabilir. Bunların çoğu basit ve sorun olmadan iyileşir. Uzun dönem takiplerde protezlerle ilgili bazı sorunlar olabilir. Bunlar genelde mekanik sorunlardır. Hastaların protez kullanımı sırasında doktorun önerilerine uymaları çok önemlidir. Bu şekilde kullanıma bağlı oluşabilecek sorunların önüne geçilmiş olur. 15-20 yıllık takiplerimizde bilinçli kullanan hastalarda ciddi sorunlarla karşılaşmadık. Hastalarımıza önerilerimiz; dikkatli kullanmaları ve doktorun önerilerine uymaları durumunda uzun süre protezleri kullanabilmek mümkündür.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

İstanbul- TÜRKİYE