Erkeklerde cinsel yaşamı etkileyen organik ve psikolojik bir çok faktör vardır. Bu organik nedenlerden birisi de hipertansiyon, yani tansiyon yüksekliğidir. Hipertansiyon erkeklerde hem libidoyu (cinsel istek), hem de ereksiyonu (sertleşme) ciddi anlamda olumsuz etkiler. Kronik ve düzensiz hipertansiyon hastalarında bu olumsuzluklar daha fazla görülür. Kardiyovasküler hastalıklar nedeniyle kardiyoloji polikliniklerine giden hastaların çoğunda ayni zamanda ereksiyon sorunu da vardır.

Hipertansif hastalarda ereksiyon sorunlarının sık olmasının nedenlerinden biri de risk faktörlerinin ortak olmasıdır. Hipertansiyon nedenleri ayni zamanda erektil disfonksiyon nedenleridir. Veya tam tersi, Üroloji uzmanına erektil disfonksiyon (ED, sertleşme sorunu, ereksiyon problemi) nedeniyle baş vuran hastalarda kardiyovasküler problemler tespit edilir.

Bu yazımda hipertansiyonun ereksiyon üzerindeki olumsuz etkileri, bunun nedenleri ve tedavi yöntemlerinden bahsedeceğim.

Hipertansiyon (tansiyon yüksekliği) nedir?

Hipertansiyon, tansiyon yüksekliği demektir. Normalde büyük tansiyonun (sistolik kan basıncı) 120 mmHg, küçük tansiyonun (diastolik kan basıncı) 80 mmHg civarında olması gerekir. Tekrarlayan ölçümlerde (üst üste iki gün ve iki kez) büyük tansiyonun 140 mmHg, küçük tansiyonun 90 mmHg üzerinde olması hipertansiyon, yani yüksek tansiyon olarak tanımlanır.

Tansiyon yüksekliği olan hastalar mutlaka düzenli bir şekilde Kardiyoloji uzmanı tarafından takip ve tedavi edilmelidirler. Hipertansiyon hastalarını takip eden doktor, erkek hastaların cinsel fonksiyonlarını sorgulamalı, ilaçlarını buna göre düzenlemelidir.

Hipertansiyon ereksiyon sorununa nasıl neden olur?

Hipertansiyon hastalarının yaklaşık %30’unda ED gelişir. Bu durum hipertansiyonun direk ve indirek etkileri sonucu ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Tansiyon yüksekliği bazı mekanizmalarla ereksiyon problemine neden olur. Bu mekanizmalar;

Damar hasarı: Hipertansiyon hastalarında penis kan akımında bozulma ve erektil disfonksiyon olur. Bu durum hipertansif hastalarda iki kat daha fazla görülür. Tansiyon yüksekliğine bağlı olarak penis damar duvarları zarar görür, damar sertleşmesi ve damar çapında daralma gerçekleşir. Bunun sonucu olarak ta penisin kan akımı azalır ve ereksiyon sorunu görülür.

Testosteron düşüklüğü: Hipertansif hastalarda serum testosteron hormon seviyesi de düşer. Tesstosteron hormonu erkeklerde cinsel istek ve ereksiyonda önemlidir. Hipertansiyon tedavisi sırasında erkek hastalarda bu durum göz önünde bulundurulmalıdır.

Libido düşüklüğü (cinsel istek azalması): Yüksek tansiyon libidoyu (cinsel istek) olumsuz etkiler ve bu da ereksiyon sorununa neden olur.

Hipertansiyon ilaçları: Hipertansiyonun kendisi ereksiyon sorunlarına neden olabileceği gibi hipertansiyon tedavisinde kullanılan ilaçlar da cinsel yaşamı olumsuz etkiler. Başka bir ifadeyle tansiyon ilaçları iki ucu keskin pıçak gibidir. Bu grup ilaçlar tansiyonu düşürürken erektil disfonksiyona neden olurlar. Tansiyon yüksekliği olan hastalarda tansiyonu tedavi etmek amacıyla verilen ve erekstil disfonksiyona neden olan ilaçlar iki gruptur;

• Diüretikler (idrar söktürücü ilaçlar): Tansiyon tedavisinde kullanılan bu grup ilaçlarvücuttaki fazla sıvının idrarla atılımını sağlarlar ve bu şekilde tansiyonu düşürürler. İdrarla ayni zamanda fazla elektrolit ve eser element te atılacağından bu durum erektil disfonksiyona neden olur. Diüretik ilaçlar arasında tiazid grubu diüretikler erektil disfonksiyona neden olur. Hipertasnsiyon tedavisi sırasında bu durum göz önünde bulundurulmalıdır hipertanssiyon tedavisi sırasında bu durum göz önünde bulundurulmalıdır.
• Beta bloker ilaçlar: Beta bloker denen ve kalp atışını adüşürmek amacıyla kullanılan ilaçlar ereksiyonu olumsuz etkiler. Özellikle eski kuşak ilaçlarda bu yan etki daha fazladır. Günümüzde erektiyon üzerine daha az yan etkisi olan beta blokerler geliştirilmiştir. “Nebivolol” yeni kuşak bir beta bloker ilaçtır. Peniste korpus kavernozumda nitrik oksit (NO) yapımını artırarak ereksiyona yardımcı olur. Başka bir ifade ile Nebivolol’ün erektil disfonksiyon yapıcı bir yan etkisi yoktur. Doktorlar hastaların cinsel yaşantılarını göz önüne alarak bu yeni kuşak ilaçları tercih ederler.

Yüksek tansiyonun kadın cinsel yaşantısına olumsuz etkileri nelerdir?

Hipertansiyon ayni zamanda kadınlarda da cinsel yaşamı olumsuz şekilde etkiler. Hipertansiyonun kadın cinsel yaşantısı üzerine olan negatif etkileri şunlardır;

• Cinsel uyarıyı veya uyarı eşiğini azaltır
• Orgazm sorunlarına neden olur (orgazma ulaşmayı zorlaştırır veya uzatır)
• Vaginal kuruluğa, bu da ağrılı ilişkiye nenen olur

Hipertansiyon hastaları Üroloğa gittiğinde neler anlatmalıdır?

Hastalığın teşhisinde anamnez, yani hastaların hastalıkları ile ilgili sorgulanması çıok önemlidir. Hipertansiyon hastaları ED nedeniyle Üroloğa gittiğinde şu bilgiler, mutlaka anlatmalıdır:

• Ereksiyon problemi ne kadar süredir olduğu
• Daha önceden geçirdiği operasyonlar, aldığı ilaçlar
• Kullanmakta olduğu tansiyon ilaçlarının listesi
• Yaşam tarzı: Alkol, sigara alışkanlığı, beslenme tarzı vs…
• İş ortamı ve partneri ile stres durumu olup olmadığı
• Şeker hastalığı olup olmadığı
• Kullandığı erektil disfonksiyon ilaçları

Hipertansiyona bağlı ereksiyon sorunu geri döndürülebilir mi?

Hipertansiyona bağlı ereksiyon bozukluğu düzeltilebilir bir durumdur. Eğer tansiyon dışında erektil disfonksiyona neden olabilecek ciddi bir neden yoksa, tansiyonun kontrol altına alınmasıyla erektil disfonksiyon düzelir. Bunun için düzenli tansiyon ilacı kullanmak, uygun bir diyet, düzenli egzersiz ve stresten uzak bir yaşam önemlidir. Bu hastalara ayni zamanda ağızdan erektil disfonksiyon ilaçları başlanabilir. Gerekli durumlarda kombine tedaviler önerilir.

Beta bloker ve diüretiklere bağlı erektil disfonksiyon düzelir mi?

Kardiyovasküler hastalıklar nedeniyle beta bloker ve diüretk grubu ilaçları alan hastalarda bu ilaçların yan etkisi olarak ED sık karşılaştığımız bir durumdur. Eğer bu ilaçlar kesilip yerline daha uygun ilaçlar başlanırsa ED problemi de düzelebilmektedir. Tansiyon yüksekliği uzun süredir var ve düzensiz şekilde seyretmişse damarlardaki hasar da o oranda fazla olacaktır. Bu nedenle kronik ve kontrolsüz hipertansiyon hastalarında ilaçların kesilmesine rağmen ereksiyondaki istenen düzelme sağlanamayabilir.

İdeali hipertansiyon tedavisi sırasında hastanın ereksiyon durumu göz önünde bulundurulmalı ve uygun diüretik ve beta bloker yazılmasıdır.

Tansiyon yüksekliği olan hastalar ereksiyon tedavisi için ilaç alabilir mi?

Tansiyon yüksekliği olan hastalarda ereksiyon sorunu sık görülen bir durumdur. Bu hastaların ereksiyon problemi nedeniyle ilaç almalarında çok dikkatli olmaları gerekir. Erektil disfonksiyon tedavisinde kullanılan ilaçlar PDE5i grubu ilaçlar olarak bilinir. Hipertansiyon nedeniyle ilaç alan hastalar eğer ayni zamanda ereksiyon tedavisi için de ilaç alırlarsa bu durumda kan basıncı daha fazla düşebilir ve bayılma, baş dönmesi gibi durumlar olabilir.

Erektil disfonksiyon tedavisinde kullanılan ilaçlar nitrit-nitrat içeren ilaçlarla birlikte kullanılmamalıdır. Nitrit-nitrat içeren ilaçlar kalp kaynaklı göğüs ağrılarının tedavisinde kullanılır. Bu ilaçlarla birlikte erektil disfonksiyon ilaçları alınırsa tansiyonda ciddi düşmelere yol açar.

Hipertansif ve ED problemi olan hastalara öneriler

Sağlıklı bir yaşam hem tansiyon yüksekliğinin kontrol altına alınmasına yardımcı olacak ve hem de ereksiyon sorununu azaltacak veya ortadan kaldıracaktır. Hipertansif hastaların sağlıklı bir cinsel yaşam için dikkat etmesi gereken hususlar:

• Sağlıklı beslenme: Akdeniz tipi bir beslenme (deniz ürünleri ve meyve sebze ağırlıklı bir diyet).
• Sigara ve alkol kullanmamak
• Tuzdan fakir bir diyet
• Düzenli bir egzersiz programı
• Kilo vermek (ideal kiloya kavuşmak)
• Stresten uzak bir yaşam
• Şeker hastalığı da varsa uygun diyet ve tedavi

Ereksiyon sorunu olan hipertansif hastalarda tedavi seçenekleri nelerdir?

Hipertansiyon problemi olan hastalarda eğer erektil disfonksiyon da varsa bunun tedavi edilmesi gerekir. Bu hastalarda ED tedavisi hastalığın derecesine göre kademe kademe yapılır. Hipertansiyon hastası olan ED hastalarında ED tedavisinde takip edilecek adımlar:

• Hastanın yaşam tarzı değişiklikleri: Kilo sorunu varsa uygun bir diyetle hastalar ideal kilolarına gelmeli.
• Alkol-sigara: Alkol-sigara kullanıyorlarsa kesilmeli
• Şeker kontrolü: Eğer hastada şeker hastalığı (diabetes mellitus, diyabet) da varsa buna yönelik tedavi ve diyet uygulanmalı, şeker kontrol altına alınmalıdır.
• Tansiyon ilaçları kontrol edilmeli: Tansiyon ilaçları içinde eğer ED’ye neden olacak ilaçlar varsa bunlar değiştirilmelidir. Tansiyonun kontrol altında tutulması önemlidir.
• Hormonal tedavi: Eğer hastalarda Testosteron eksikliği varsa bunun düzeltilmesi gerekir
• Ağızdan alınan erektil disfonksiyon ilaçları (PDE5i): İlk basamak olarak ağızdan alınan ilaçalr başlanabilir. Bunların dozu hastaya göre ayarlanır
• Penise enjeksiyon tedavileri: Penise enjekte edilerek ereksiyon sağlayan çeşitli ilaçlar vardır. Uygun hastalara bunlardan birisi başlanabilir.
• Üretral jel uygulaması: Üretradan içeriye jel şeklinde ve ereksiyon sağlayıcı ilaçlar da bir seçenektir. Üretradan emilerek peniste sertleşmeye neden olur.
• Vakum tedavisi: Penise vakum-pompa tedavisi etkili bir yöntemdir. Uygun hastalara bu tedavi önerilebilir.
• ESWT-penise şok dalga tedavisi: Hipertansif hastalarda ereksiyon sorunu tedavisinde ESWT’nin etkili olduğunu gösteren bilimsel çalışmalar vardır. Biz de hastalarımıza uyguluyoruz ve başarılı sonuçlar almaktayız.
• PRP, kök hücre tedavisi: Bu tür tedaviler henüz deneme aşamasındadır. Rutin tedavi yöntemleri değildir.
• Kombine tedaviler: Yukarıda bahsedilen tedavi yöntemleri uygun hastalara kombine şekilde uygulanabilir. Biz bu tür kombinasyonları hastalarımıza uygulamaktayız.
• Penil protez cerrahisi: Penil protez ED tedavisinde en son seçenektir. Eğer hastalar mevcut tedavilere cevap vermiyorsa bu durumda tek seçenek ameliyatla penis protezi takmaktır. Hastanın durumuna göre malleable veya şişirilebilen protezlerden her hangi birisi tercih edilir.

Özet olarak: Hipertansiyon erkeklerde cinsel yaşamı olumsuz etkiler. Ciddi ereksiyon sorunlarına yol açar. Hipertansiyona bağlı erektil disfonksiyon hem yüksek tansiyonun direk olumsuz etkilerinden ve hem de tansiyon tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkisinden kaynaklanır. Tansiyonun kontrol altına alınmasıyla erektil fonksiyon ciddi anlamda düzelir. Bu hastalar ereksiyon bozukluğu tedavisinde kullanılan ilaçları kullanabilirler. Eğer mevcut tedavilere cevap alınamazsa en son seçenek penil protez takılmasıdır. Hangi tip protez takılacağına hastanın durumuna göre karar verilir.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

İstanbul/TÜRKİYE