Testiste bulunan ağrı erkeklerde sık görülen ürolojik şikayetlerden birisidir. Ağrı, testisin sadece birisinde olabileceği gibi her iki testiste de olabilir. Bu ağrılar, her zaman direk testis kaynaklı olmayabilir, bazen komşu organların veya uzaktaki bir organın hastalığına bağlı olarak ortaya çıkabilir. Testis ağrısı olan hastalar genellikle utandıklarından doktora geç gelirler.

Ağrı, ani olarak ortaya çıkabileceği gibi uzun süreli de olabilir. En önemlisi testis ağrısı testis torsiyonu gibi acil bir hastalığın belirtisi de olabilir. Aslında ağrı, tek başına bir hastalık değil bir semtomdur, yani bir hastalığın belirtisidir. Bu makalemde bir semptom olan testis ağrısından bahsedeceğim.

Testis ağrısı nedir?

Testis ağrısı, testisin travma, enfeksiyon (orşit), tosiyon ve tümörü gibi rahatsızlıkları nedeniyle ortaya çıkan ağrıdır. Testis ağrısı bir hastalık değil, bir çok hastalığın belirtisidir.

Testis ağrısının nedenlerini ağrının ve orijinine ve süresine göre göre 3 grupta incelemek mümkündür.

• Akut testis ağrısı: Bu tip ağrılar ani olarak ortaya çıkar. Genellikle travma, enfeksiyon (orşit) ve testis torsiyonu gibi hastalıklarda görülür.
• Kronik testis ağrısı (Orchialgia): Testis ağrısı 3 aydan uzun süredir varsa bu durumda kronik testis ağrısından bahsedilir. Genellikle kronik prostatit ve kronik epididimit gibi uzun süreli hastalıklara bağlı ağrıların testislerde hissedilmesi şeklindeki ağrılardır. Kronik testis ağrılarına orchialgia denir.
• Yansıyan ağrılar: Bu ağrılar direk olarak testisteki bir hastalıktan kaynaklanmaz. Başka organlardaki hastalıklara bağlı olarak görülür. Genellikle üreter taşlarının testislere yansıması şeklinde görülür.

Nedenleri nelerdir?

Testis ağrısı sadece testiisin kendi hastalığından kaynaklanmaz. Bir çok organın rahatsızlığı sonucu ağrı testiste hissedilebilir. Bu ağrı tek taraflı olabileceği gibi her iki testiste de görülebilir. Testis kaynaklı olmayan ağrılarda muayene ve tetkiklerde testis normal bulunur. Testiküler ağrı nedenleri şunlardır;

• Testis travması: Testis travması genellikle akut testis ağrısına neden olur. Travmalar Künt travmalar, delici ve kesici alet yaralanmaları şeklinde travma görülebilir. Delici ve kesici alet yaralanmaları ile olan travmalar aciliyet arz eder ve mutlaka üroloğa gidilmelidir. Yaralanmalarda bazen testis parankimi etkilenmez, sadece cilt ve cilt altı dokularda ödem ve hematom olur. Bazen ciddi travmalarda testis iç yapısı da etkilenir ve testis parçalanabilir. Bu durumlarda acil cerrahi müdahale gerekir. Hafif tarvmalarda ağrı kesici ilaçlar, yatak istirahati ve soğuk uygulanması yeterlidir.
• Orşit:  Orşit, testisin iltihabi hastalığıdır. Testiste ağrı ve şişlik sık görülen şikayetlerdir. Menide ve idrarda kana görülebilir. Çoğunlukla bakteriyel enfeksiyonlara bağlıdır. Ergenlik çağında kabakulak virusuna bağlı orşit (mump virüs) görülebilir. Bakteriyel nedene bağlı orşit tedavisinde uygun antibiyotik tedavisi başlanmalıdır. Ayrıca antiinflamatuvar ilaçlar, yatak istirahati ve soğuk uygulaması hastaları rahatlatır.
• İnguinal herni (kasık fıtığı): Normalde küçük fıtıklarda ağrı olmaz. Eğer kasık fıtığı büyük ve skrotuma kadar iner ve içerisinde barsaklar da bulunursa bazen fıtık kesesi eski haline dönmez ve ağrılar olur. Bu durumlarda fıtık içindeki barsak kısımlarının boğulma ve zarar görme riski vardır ve acil cerrahi gerekir.
• Epididimit: Epididim denen meni kanallarının iltihabıdır. Muayenedeepididimlerağrılı şiştir. Kronik epididimit vakalarında epididimler serttir. Genellikle muayenede testisler normaldir, ancak epididim testise komşu olduğu için ağrı testiste de hissedilir. Akut vakalarda ağrı daha şiddetlidir. Genellikle istirahat halinde hastalar rahatlar. Tedavide antibiyotik, antiinflamatuvar ilaçlar ve istirahat önerilir. Akut vakalarda yatak istirahati, skrotal elevasyon ve buz uygulanması hastaları rahatlatır. Cinsel aktif yaşta sinsel yolla bulaşan hastalıklar, gonore ve chlamydia etekendir. Yaşlılarda genellikle bakteriyel enfeksiyonlar görülür.
• Epididimal hipertansiyon (Blue balls): Bu durum, daha çok aşırı cinsel uyarılma olan, ama ejakülasyon olmayan hastalarda görülür. Cinsel aktif yaştaki genç erkeklerde sık görülür. Ağrı çok şiddetli değildir. Genellikle testislerde bası ve dolgunluk şeklinde künt bir ağrı hissedilir. Çok seyrek olarak testislerde hafif mavilik olabilir. Ciddi bir durum değildir, ejakülasyondan sonra ağrı hafifler. Bazen saatler sonra kendiliğinden geçer.
• Spermatosel: Spermatosel, epididimlerin baş kısmında oluşan ve içi sperm dolu kistik yapılardır. Eğer fazla büyür ve ağrı yaparsa ameliyatla alınması gerekir.
• Hidrosel: Hidrosel, testisi çevreleyen tunika vaginalisin iç ve dış yaprağı arasında sıvı toplanmasıdır. Testiste değişik derecelerde ağrıya neden olabilir. Tedavisi ameliyattır.
• Varikosel: Varikosel, testisin toplar damarlarının genişlemesi yani varisidir. Genellikle splda, çok az olarak ta her iki testiste görülür. Yüksek dereceli varikoseli olan hastalarda ağrı daha sık olabilir. Genellikle uzun süre ayakta kalma sonucu hissedilir. Kesin tedavisi ameliyattır.
• Testis torsiyonu: Testis torsiyonu, testisin arter ve venlerinin içinde bulunduğu kordon denen yapının kendi çevresinde dönmesi sonucu ortaya çıkar bir durumdur. Testiste ve karna doğru vuran ciddi ağrı, bulantı ve kusma görülür. Ağrı istirahatle geçmez. Testisin elle yukarı kaldırılması ile ağrı artar (Phrene bulgusu). Oysa epididimit ve orşitte istirahatle ve testisin yukarı kaldırılması ile ağrı azalır.Bu dönme sonucu testis arteri tıkanır ve testisin beslenmesi bozulur, sonunda testiste fonksiyon kaybı olur. Ergenlik döneminde sık görülür. Acil bir durumdur. Mutlaka cerrahi müdahale ile tedavi edilmesi gerekir.
• Üriner sistem taşları: Üreter taşları, üreter kanalını tıkayarak kolik ağrılarına yol açar. Bazen bu ağrılar taşın yerleşimine göre erkeklerde testislere vurur. Bu ağrılara vuran veya yansıyan ağrılar denir. İncelemelerde testisin kendisinde her hangi bir hastalık yoktur.
• Vazektomi sonrası: Doğum kontrolü amacıyla meni kanallarının bağlanan (vazektomi) hastalarda görülen testis ağrısıdır. Bazı hastalarda epididimlerde meninin fazla birikmesi sonucu şişme ve ağrı olur. Buna konjestif epididimit denir. Bazen de spermler dışarı atılamayacağından dolayı testislerde birikir ve “sperm granülomu” denen küçük ağrılı nodüller oluşur. Eğer vazektomi sırasında sinir bağlanması ve basısına bağlı seyrek olarak “vazektomi sonrası ağrı sendromu” denen bir durum görülebilir.
• Testis kanseri: Testis kanserinde genellikle testiste ağrı olmaz. Testis kanserinin en önemli bulgusu, muayenede testiste ağrısız ve sert bir kitle ele gelmesidir. Kitle içine kanama olursa veya infarktüs olursa ağrı olabilir.
• İdiyopatik ağrı: Bazen testislerde kronik bir şekilde devam eden ve her hangi bir nedeni tespit edilemeyen ağrılar olabilir. Bu ağrılar psikolojik olarak hastaları rahatsız edebilir. Genellikle idiyopatik ağrılar künt ve hafif şiddettedir.
• Cinsel yolla geçen hastalıklar: Cinsel yolla geçen enfeksiyonlarda testis ve epididimler tutulup testis ağrısına neden olabilir.
• Prostatit: Kronik prostatit hastalarında her iki testis ve kasıklara vuran ağrılar görülür. Bu ağrılar özellikle soğuk havalarda artar. Künt ve sürekli ağrılar şeklindedir.
• Skrotal hastalıklar: Skrotum içindeki testis dışı organların hastalıkları testis ağrısı yapabilir.
• Disk hernisi ağrıları: Seyrek olarak disk hernisi ağrıları testise yansıyabilir. Disk ağrıları muayene ve diğer radyolojik testkiklerle ayırt edilebilir.
• Sindirim sistemi hastalıkları: Sindirim sistemi hastalıkları bulantı kusma ve testiste ağrıya neden olabilir. İncelemelerde testis normal bulunur.
• Diyabetik nöropati: Şeker hastalarında uzun süre ve kontrolsüz hastalarda sinilerde hasar ortaya çıkar. Bu duruma “diyabetik nöropati” denir. Bu hastalarda da eğer spermatik kord içindeki sinirler etkilenmişse testis ağrısı olabilir.
• Yansıyan ağrılar: Testislerde görülen her ağrı direk testis hastalığına bağlı değildir. Bazen sinirleri ayni bölgeden gelişen organ ağrıları da testislere vurur. Bu ağrılara “yansıyan ağrılar” denr. Üreter kolşklerinde buduruma sık rastlanır.
• Fournier gangreni: Fournier gangreni, skrotal, perineal bölgeden başlayıp karın alt kısımlarına kadar uzanan cilt ve cilt altı dokularının gangrenidir. Genellikle şeker hastalarında görülür. Testisler genellikle tutulmaz. Tedavisi acil olarak nekrotik dokuların temizlenmesidir.

Testis ağrısı ile görülebilen diğer semptomlar nelerdir?

Testis ağrısı işle gelen hastalarda bazen ağrı dışında da şikayetler olabilir. Bu şikayetler genellikle üriner sistem ve gastrointesinal sistem şikayetleridir. Testis ağrısına eşlik eden diğer semptomlar (şikayetler) şunlardır;

• Skrotal travma izi
• Bulantı ve kusma
• Skrotumda şişme (ödem)
• Ateş
• İdrar yapma ile ilgili şikayetler

Teşhis nasıl konur?

Testis ağrısı ile gelen hastalara sistematik bir yaklaşım gerekir. Hastalar ürolojik olarak ayrıntılı şekilde değerlendirilir. Testis ağrısına neden olabilecek diğer sistem hastalıkları araştırılır. Tanı için yapılacak işlemler şunlardır;

• Anamnez. Hastanın ayrıntılı olarak tıbbi açıdan sorgulanması
• Fizik muayene: Ürolojik ve genel muayene
• İdrar testleri
• Kan testleri
• Skrotal USG
• CT, MR

Testis ağrılarına karşı korunma nasıl olur?

Testis ağrısı, testis ve diğer bazı organların rahatsızlıkları sonrası ortaya çıkar. Testis hastalıklarına karşı korunmak mümkündür. Bu amaçla hastalarımıza şu hususlara dikjat etmelerini öneriyoruz;

• Testisi koruyucu atletik kıyafetler kullanmak
• İlişki sırasında korunmak
• Kendi testislerini muayene etmek
• Çocukları kabakulağa karşı aşılamak

Tedavisi

Testis ağrısı, bir hastalık değil, birden çok hastalığın beliirtisidir. Dolayısıyla ağrıyı tedavi edebilmek için öncelikli olarak nedeni ortaya koymak gerekir. Ağrı denedi doğru bir şekilde ortaya konduktan sonra tedaviye başlanır. Testis ağrısının tedavisini başlıca iki ana grupta inceleriz;

Cerrahi olmayan tedavi yöntemler: Burada hastalara konservatif tedaviler ve eğer enfeksiyon varsa antibiyotik tedavisi uygulanır. Cerrahi olmayan tedavi yöntemleri şunlardır;

• Soğuk uygulama
• Skrotal elevasyon
• Yatak istirahati
• Ağrı kesici
• Antibiyotik
• Antidepresan

Cerrahi tedavi yöntemleri: Eğer testis ağrısı cerrahi olmayan yöntemlerle geçmiyorsa, hastalar ağrıdan çok şikayetçi ise ve hastalığın tedavisi ancak ameliyat ile mümkünse bu hastalara ameliyat olmalarını öneriyoruz. Özellikle testis kanseri ve testis torsiyonu varsa mutlaka ameliyat yapılmalıdır. Cerrahi tedavi yöntemleri altta yatan hastalığa göre değişir. Bu yöntemler şunlardır;

• Testis torsiyonunun düzeltilmesi
• Fıtık ameliyatı
• Epididimektomi
• Vazektomi yapılmışsa yeniden reanastomoz
• ESWL
• URS
• Spermatik kord mikrodenervasyonu
• Orşiektomi
• Radikal orşiektomi

Testis ağrısında evde tedavi

Testis ağrısı olan bir hastada acil müdahale gerektirecek bir durum yoksa evde bazı rahatlatıcı önlemler alınabilir. Eğer aşık yara, yüksek ateş, bulantı ve kusma, çok  şiddetli ağrı varsa hastaların mutlaka bir  üroloji uzmanına gitmesi gerekir. Evde hastaların yapabileceği bazı rahatlatıcı önlemler şunlardır;

• Yatak istirahati
• Testislerin yukarıda tutulması
• Soğuk (buz) uygulanması
• Ağrı kesiciler alınması

Ne zaman Üroloğa gitmeli?

Hafif derecede ve kronik testis ağrılarında hastalar genellikle doktora gitmezler. Bu durumlarda bazı rahatlatıcı (konservatif) tedavi yöntemleri etkili olabilir. Ancak bazı durumlarda hastalarımıza mutlaka bir üroloji uzmanına gitmelerini öneriyoruz. Bu durumlar şunalrdır;

• Skrotumda şişlik, kızarıklık, yüksek ateş, bulantı ve kusma varsa
• Ani başlayan şiddetli ağrı varsa: Ani başlayan şiddetli ağrı vara, ağrı istirahatle geçmiyorsa testis torsiyonundan şüphelenmek gerekir. Tesis torsiyonu her yaşta görülür, ancak ergenlik döneminde daha sık karşılaşılır. Bu durum acildir, zamanında müdahale edilmezse testis fonksiyonları kaybolur. Mutlaka bir üroloji uzmanına başvurulmalıdır.
• Delici ve kesici alet yaralanmaları varsa
• Testiste sert bir kitle varsa

Testis kanseri testis ağrısı yapar mı?

Testis kanseri çok nadiren testiste ağrı yapar. Testis kanserinin en önemli bulgusu testiste ağrısız bir sertlik oluşmasıdır. Bu şekilde testiste ağrısız sertlik varsa mutlaka ultrasonografi ve testis tümörü markerları (AFP, beta HCG, LDH) bakılmalıdır. Ağrı olmadığı için bu hastalar doktora geç gelirler. Şu durumlarda testis kanserinde testis ağrısı olur;

• Tümör içine kanama olursa
• Torsiyon olursa

Özet olarak; testis ağrısı direk testis kaynaklı hastalıkların belirtisi olabileceği gibi başka organ hastalıklarının testise vurması şeklinde de görülebilen bir belirtidir. Erkeklerde sık karşılaşılan ürolojik bir sorundur. Testis kanseri tipik olarak testiste ağrı yapmaz, en önemli beliirtisi testiste ağrısız sert bir kitledir. Bazen testis torsiyonu gibi acil bir hastalığın belirtisi olabilir ve bu durumda acil cerrahi girişim gerekir. Kronik testis ağrıları hastalarda uzun süre devam edebilir ve bu durum hastaların günlük yaşantılarını olumsuz etkileyebilir. Testis ağrısının tek bir tedavisi yoktur.

Kesin tedavi nedene bağlıdır. Öncelikle ağrının nedeni belirlenip ona göre spesifik tedavi yapılmalıdır. Tedavi seçenekleri gene nedene göre değişir. Çoğunlukla ayaktan tedavi ve yatak istirahati etkili olur. Bazen cerrahi girişim tek seçenek olabilir.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

İstanbul- TÜRKİYE