Yapay üriner sfinkter (AUS), bireylerde, genellikle ameliyat geçirmiş veya doğal üriner sfinktere zarar veren travma geçirmiş kişilerde idrar kaçırmayı tedavi etmek için kullanılan tıbbi bir cihazdır. Üriner sfinkter, idrarın mesaneden üretraya ve vücuttan dışarı salınmasını kontrol eden bir kastır. Doğal üriner sfinkter düzgün çalışamadığında, kişinin istemsiz idrar kaçağı yaşadığı idrar kaçırmaya yol açabilir. Bu makalemde AUS komplikasyonları ve tedavisinden bahsedeceğim.

AUS’un bileşenleri nelerdir?

AUS, idrar akışı üzerinde kontrol sağlayarak doğal idrar sfinkterinin işlevini taklit edecek şekilde tasarlanmıştır. Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli bileşenlerden oluşur:

1. Manşon: Bu, üretranın etrafına, mesane boynunun yakınına yerleştirilen esnek, şişirilebilir bir halkadır.
2. Basıncı düzenleyen balon: Bu, karın veya pelvik bölgeye implante edilir ve manşete bağlanır. Balon steril bir sıvı ile doldurulur.
3. Kontrol pompası: Genellikle erkeklerde skrotuma, kadınlarda ise labia majoraya yerleştirilen bu pompa, hastanın manşetin şişirilmesini ve indirilmesini manuel olarak kontrol etmesine olanak tanır.

AUS’nin çalışma şekli aşağıdaki gibidir:

• Hasta idrar yapmak istediğinde kontrol pompasını sıkarak manşonun havasını indirir ve idrarın mesaneden üretraya akmasını sağlar.
• İdrar yaptıktan sonra manşet otomatik olarak yeniden şişer ve idrar sızıntısını önlemek için üretrayı kapatır.

Bu mekanizma, hastanın idrar fonksiyonları üzerindeki kontrolünü yeniden kazanmasına ve idrar kaçırmanın etkili bir şekilde yönetilmesine olanak tanır. AUS implantasyonu tipik olarak idrar kaçırmaya yönelik diğer cerrahi olmayan tedaviler başarısız olduğunda düşünülür.

Yapay üriner sfinkterin implantasyonunun, etkinliğini sağlamak ve potansiyel komplikasyonları en aza indirmek için dikkatli değerlendirme, hasta danışmanlığı ve takip bakımı gerektiren bir cerrahi prosedür olduğunu unutmamak önemlidir. AUS’lu hastalar kontrol pompasının nasıl kullanılacağı konusunda eğitilmeli ve tıbbi müdahale gerektirebilecek her türlü arıza veya enfeksiyon belirtisine karşı dikkatli olmalıdır.

AUS’lu hastalar nelere dikkat etmelidir?

Yapay üriner sfinkteri (AUS) olan hastalar, cihazın düzgün çalışmasını sağlamak ve komplikasyon riskini en aza indirmek için bakımlarının bazı önemli yönlerine çok dikkat etmelidir. AUS hastalarının dikkatli olması gereken bazı önemli noktalar şunlardır:

1. Ameliyat Sonrası Talimatları Takip Edin: AUS implantasyon ameliyatından sonra hastalar, ürologları veya sağlık uzmanları tarafından sağlanan ameliyat sonrası talimatları yakından takip etmelidir. Bu, ilk iyileşme döneminde kateter kullanımı, yara bakımı ve aktivite kısıtlamalarına ilişkin yönergeleri içerebilir.
2. Kontrol Pompasını Kullanmayı Öğrenin: Hastalar, AUS kafını şişiren ve indiren kontrol pompasının nasıl kullanılacağı konusunda kapsamlı bir şekilde eğitilmelidir. Pompayı kullanmak için doğru teknik, idrara çıkmayı etkili bir şekilde kontrol etmek için çok önemlidir.
3. Erozyon Belirtilerini Tanıyın: AUS erozyonu potansiyel bir komplikasyondur. Hastalar, ağrı, rahatsızlık, AUS bileşenlerinin görünür çıkıntısı veya idrar kaçağını içerebilecek erozyon belirti ve semptomlarının farkında olmalıdır. Bu semptomlardan herhangi biri meydana gelirse, hastalar derhal tıbbi yardım almalıdır.
4. Enfeksiyonları Takip Edin: Enfeksiyonlar çevredeki dokuları zayıflatabilir ve AUS erozyonu riskini artırabilir. Hastalar ameliyat bölgesinde ateş, ağrı, kızarıklık, şişlik veya akıntı gibi enfeksiyon belirtilerine karşı dikkatli olmalı ve bu semptomları derhal sağlık uzmanlarına bildirmelidir.
5. Düzenli Takip Randevularına Katılın: AUS hastaları için bir ürologla düzenli takip randevuları çok önemlidir. Bu randevular sağlık hizmeti sağlayıcılarının AUS’nin işlevini değerlendirmesine, komplikasyonları izlemesine ve cihazda gerekli ayarlamaları yapmasına olanak tanır.
6. Alanı Temiz Tutun: AUS bileşenleri çevresinde iyi hijyen sağlamak, enfeksiyonları önlemek için önemlidir. Hastalar sağlık uzmanları tarafından sağlanan hijyen kurallarına uymalı ve bölgeyi temiz ve kuru tutmalıdır.
7. Acil Durumlara Hazırlıklı Olun: Hastaların acil durumlarda AUS’lerini yönetmek için bir planı olmalıdır. Bu, bir arıza veya pompa arızası durumunda manşonun manuel olarak nasıl söndürüleceğini bilmeyi de içerebilir.
8. Sağlık Hizmeti Sağlayıcısıyla İletişim Kurun: AUS ile ilgili tüm endişeler veya sorunlar derhal sağlık hizmeti sağlayıcısına iletilmelidir. Açık ve şeffaf iletişim sorunların erken çözülmesine ve uygun bakımın sağlanmasına yardımcı olabilir.
9. Sağlıklı Bir Yaşam Tarzını Sürdürün: Sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmek genel refaha katkıda bulunabilir ve idrar fonksiyonunun iyileştirilmesine yardımcı olabilir. Bu, dengeli bir beslenmeyi sürdürmeyi, sıvı alımını korumayı, düzenli fiziksel aktivitede bulunmayı ve aşırı kafein veya alkol tüketimi gibi üriner semptomları şiddetlendirebilecek alışkanlıklardan kaçınmayı içerir.
10. Bilgili Kalın: Hastalar kendilerini AUS hakkında eğitmeli ve onun işlevini ve sınırlamalarını anlamalıdır. Durumları ve tedavileri hakkında iyi bir anlayışa sahip olmak, hastaların kendi bakımları hakkında bilinçli kararlar vermelerini sağlayabilir.
11. AUS hastalarının sürekli bakım ve desteği sağlamak için ürologları ve sağlık ekibiyle güçlü bir ortaklığa sahip olmaları önemlidir. Düzenli iletişim, tıbbi tavsiyelere bağlılık ve herhangi bir soruna karşı dikkatli takip, AUS ile başarılı yönetimin anahtarıdır.

AUS’un komplikasyonları nelerdir?

Yapay idrar sfinkteri (AUS), idrar kaçırma için etkili bir tedavi olabilir, ancak herhangi bir tıbbi müdahale gibi, potansiyel komplikasyonlarla ilişkilendirilebilir. Bu komplikasyonların şiddeti değişebilir ve bazı hastalarda ortaya çıkarken bazılarında görülmeyebilir. Hastaların ve sağlık hizmeti sağlayıcılarının bu potansiyel komplikasyonların farkında olması ve bunları dikkatle izlemesi çok önemlidir. AUS’un bazı yaygın komplikasyonları şunlardır:

1. Erozyon: Erozyon, AUS ile ilişkili en önemli komplikasyonlardan biridir. Manşon, balon veya tüp gibi cihazın bir veya daha fazla bileşeni çevredeki dokuları aşındırarak potansiyel olarak enfeksiyona, rahatsızlığa ve cihazın arızalanmasına yol açtığında meydana gelir.
2. Enfeksiyon: Enfeksiyonlar cerrahi bölgede veya AUS’u çevreleyen bölgede meydana gelebilir. Enfeksiyon dokuları zayıflatabilir, erozyon riskini artırabilir ve başka komplikasyonlara yol açabilir.
3. Cihaz Arızası: Manşet, pompa veya tüp dahil AUS bileşenleri zamanla arızalanabilir. Bu, idrara çıkmayı, sızıntıyı veya rahatsızlığı kontrol etmede zorlukla sonuçlanabilir. Cihaz arızası cihazın çıkarılmasını ve değiştirilmesini gerektirebilir.
4. Hematom veya Kanama: AUS implantasyon ameliyatı sırasında veya sonrasında cerrahi bölgede hematom veya aşırı kanama meydana gelebilir.
5. İdrar Retansiyonu: Bazı hastalar AUS implantasyonu nedeniyle mesanelerini tamamen boşaltmada zorluk yaşayabilir ve bu da idrar retansiyonuna yol açabilir.
6. Ağrı veya Rahatsızlık: Hastalar özellikle ameliyat sonrası dönemde ameliyat bölgesinde ağrı veya rahatsızlık hissedebilirler.
7. Mekanik Arıza: AUS’nin kontrol pompası veya diğer mekanik bileşenleri arızalanabilir, bu da manşetin şişirilmesinde veya söndürülmesinde zorluklara yol açabilir.
8. Yeniden Ameliyat: Hastalar, komplikasyonları gidermek, AUS yerleşimini revize etmek veya arızalı bileşenleri değiştirmek gibi çeşitli nedenlerle yeniden ameliyata ihtiyaç duyabilir.
9. Olumsuz Reaksiyonlar: Bazı hastalar, AUS’ta kullanılan malzemelere karşı alerjik tepkilere veya rahatsızlığa yol açan olumsuz reaksiyonlar yaşayabilir.
10. Ayarlama Sorunları: Etkin AUS işlevi için kontrol pompasının doğru kullanımı çok önemlidir. Hastalar pompayı doğru kullanma konusunda zorluklarla karşılaşabilirler.
11. Cihazın Çıkması: Nadiren tüm AUS cihazı orijinal implantasyon bölgesinden çıkabilir veya yerinden çıkabilir.
12. Aşırı Aktif Mesane: Bazı durumlarda AUS, aciliyet ve idrara çıkma sıklığı da dahil olmak üzere aşırı aktif mesane semptomlarına yol açabilir.

Komplikasyonların mümkün olmasına rağmen bunların her hastada ortaya çıkmadığını ve AUS’lu birçok bireyin idrar kontrolünde ve yaşam kalitesinde önemli bir iyileşme yaşadığını belirtmek önemlidir. Dikkatli hasta seçimi, uygun cerrahi teknik ve özenli postoperatif bakım, komplikasyon riskinin en aza indirilmesine yardımcı olabilir. AUS’lu hastalar, cihazın işlevini izlemek ve olası sorunları derhal çözmek için sağlık uzmanlarıyla düzenli takip randevuları almalıdır.

Yapay idrar sfinkterinin erozyonu nedir?

Yapay idrar sfinkterinin (AUS) erozyonu, bu tıbbi cihazın kullanımıyla ilişkili potansiyel bir komplikasyondur. AUS erozyonu, yapay üriner sfinkterin manşet, balon veya tüp gibi bir veya daha fazla bileşeninin onu çevreleyen dokular boyunca aşınması ve açığa çıkması veya görünür hale gelmesiyle meydana gelir. Bu, enfeksiyon, rahatsızlık ve AUS’un etkinliğinin azalması gibi çeşitli sorunlara yol açabilir.

Yapay idrar sfinkterinin erozyonu çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir:

1. Doku bozulması: AUS bileşenlerinin çevredeki dokulara karşı sürekli basıncı veya sürtünmesi doku bozulmasına ve sonunda erozyona neden olabilir.
2. Enfeksiyon: AUS implantasyonu bölgesindeki enfeksiyon dokuları zayıflatabilir ve erozyona katkıda bulunabilir.
3. Bileşen arızası: Manşon veya tüp sistemi gibi AUS bileşenlerinden birinin arızası veya arızası erozyona yol açabilir.
4. Cerrahi teknik: AUS implantasyonu sırasında uygunsuz cerrahi yerleştirme veya yetersiz doku kaplaması erozyon riskini artırabilir.

AUS erozyonunun semptomları arasında ağrı, rahatsızlık, AUS bileşenlerinin görünür çıkıntısı, enfeksiyon ve idrar kaçağı yer alabilir. Erozyondan şüpheleniliyorsa, durumu değerlendirmek ve uygun hareket tarzını belirlemek için derhal tıbbi yardıma başvurmak önemlidir.

AUS erozyonunun önlenmesi çok önemlidir ve bu genellikle dikkatli hasta seçimini, uygun cerrahi tekniği ve özenli postoperatif bakımı gerektirir. AUS’lu hastalara ayrıca erozyon veya enfeksiyon belirtilerini nasıl tanıyacakları konusunda eğitim verilmeli ve ne zaman tıbbi yardıma başvurmaları gerektiği konusunda talimat verilmelidir.

AUS erozyonunun potansiyel bir komplikasyon olmasına rağmen, cihazın uygun şekilde implante edilmesi ve izlenmesi durumunda nispeten nadir görülen bir durum olduğunu unutmamak önemlidir. Yapay üriner sfinkter kullanmayı düşünen hastalar, idrar kaçırma tedavisi hakkında bilinçli bir karar vermek için potansiyel riskleri ve faydaları sağlık uzmanlarıyla tartışmalıdır.

Yapay idrar sfinkterinin erozyonu için risk faktörleri nelerdir?

Yapay idrar sfinkterinin (AUS) erozyon riskine çeşitli faktörler katkıda bulunabilir. Erozyon, AUS’un bir veya daha fazla bileşeninin çevredeki dokuları aşındırması ve açığa çıkmasıyla meydana gelir. Bu risk faktörlerini anlamak sağlık hizmeti sağlayıcılarına ve hastalar bilinçli kararlar verir ve erozyon olasılığını en aza indirmek için önleyici tedbirler alır. AUS erozyonuna ilişkin risk faktörlerinden bazıları şunlardır:

1. Cerrahi Teknik: AUS’un cerrahi olarak yerleştirilmesi kritik bir faktördür. Uygun cerrahi tekniğin eksikliği, AUS bileşenlerinin yetersiz doku kaplaması veya kafın yanlış yerleştirilmesi erozyon riskini artırabilir.
2. Önceki Ameliyatlar: Birden fazla pelvik veya ürolojik ameliyat geçiren hastalarda, AUS implantasyonunu daha zor hale getiren ve erozyon dahil komplikasyon riskini artıran skar dokusu veya değiştirilmiş anatomi olabilir.
3. Doku Kalitesi: Erozyon riskinde çevre dokuların kalitesi ve sağlığı rol oynar. Önceki ameliyatlardan kaynaklanan doku incelmesi veya yara izi gibi durumlar erozyon olasılığını artırabilir.
4. Enfeksiyon: Cerrahi bölgedeki veya AUS bölgesindeki enfeksiyonlar çevredeki dokuları zayıflatarak onları erozyona daha yatkın hale getirebilir. Herhangi bir enfeksiyonu derhal yönetmek ve tedavi etmek çok önemlidir.
5. Kronik İnflamasyon: Radyasyon tedavisi veya kronik idrar yolu enfeksiyonları gibi kronik inflamasyonla ilişkili durumlar doku hasarına ve erozyona katkıda bulunabilir.
6. Önceki Erozyon: Geçmişte AUS erozyonu geçirmiş olan hastalarda tekrarlama riski daha yüksek olabilir ve bu gibi durumlarda ek koruyucu önlemler gerekli olabilir.
7. Hasta Anatomisi: Üretranın boyutu ve şekli ile çevre dokuların durumu gibi hastanın anatomik özellikleri erozyon riskini etkileyebilir.
8. Yaş: Bazı çalışmalar, muhtemelen doku kalitesindeki yaşa bağlı değişiklikler nedeniyle ileri yaşın daha yüksek AUS erozyonu riskiyle ilişkili olabileceğini öne sürmektedir.
9. Mekanik Arıza: Manşetin aşırı şişirilmesi veya pompa arızası gibi AUS cihazının kendisindeki arızalar veya sorunlar erozyona katkıda bulunabilir.
10. Cerrahi Deneyim: AUS implantasyonunu gerçekleştiren cerrahın deneyimi ve becerisi, erozyon dahil komplikasyon riskini etkileyebilir. AUS prosedürlerinde daha fazla deneyime sahip cerrahların komplikasyon oranları daha düşük olabilir.

Sağlık hizmeti sağlayıcılarının, bu risk faktörlerini göz önünde bulundurarak hastanın AUS implantasyonuna uygunluğunu dikkatli bir şekilde değerlendirmesi ve hastaya uygun preoperatif danışmanlık ve eğitim sağlaması önemlidir. AUS implantasyonundan sonra düzenli takip randevuları, cihazın fonksiyonunun izlenmesi ve olası sorunların erken tespit edilmesi açısından çok önemlidir. Gerektiğinde derhal tıbbi yardım alabilmeleri için hastalar erozyonun belirti ve semptomları konusunda da eğitilmelidir.

Yapay idrar sfinkteri erozyonu nasıl tedavi edilir?

Yapay üriner sfinkterin (AUS) erozyonunun tedavisi tipik olarak cerrahi müdahaleler, enfeksiyonun yönetimi (varsa) ve uzun süreli takip bakımının bir kombinasyonunu içerir. AUS erozyonunun tedavisine yönelik özel yaklaşım, erozyonun boyutuna, hastanın genel sağlık durumuna ve altta yatan nedenlere bağlı olarak değişebilir. AUS erozyonunu gidermek için yaygın olarak atılan adımlar şunlardır:

1. Değerlendirme ve Teşhis: İlk adım, erozyonun boyutunu değerlendirmek ve enfeksiyon gibi ilişkili komplikasyonları belirlemek için fizik muayene ve ultrason, sistoskopi veya MRI gibi görüntüleme çalışmaları yoluyla AUS erozyonu teşhisini doğrulamaktır.
2. Enfeksiyon Yönetimi: Erozyona bağlı bir enfeksiyon varsa öncelikle enfeksiyonun tedavi edilmesi çok önemlidir. Bu, antibiyotik verilmesini ve herhangi bir cerrahi müdahaleye geçmeden önce enfeksiyonun tamamen temizlenmesini sağlamayı içerebilir.
3. Cihazın Çıkarılması: Çoğu AUS erozyonu vakasında, cihazın aşınmış bileşenlerinin cerrahi olarak çıkarılması gerekir. Bu, çevredeki dokuları aşındıran manşetin, balonun veya tüpün çıkarılmasını içerebilir.
4. Onarım veya Değiştirme: Hasarın boyutuna bağlı olarak aşınmış dokuların cerrahi olarak onarılması gerekebilir. Bu, hasarlı alanın yeniden yapılandırılmasını, yaranın kapatılmasını ve ilave doku kaplaması sağlanmasını içerebilir. Bazı durumlarda kurtarılamazsa AUS’nin yeni bir cihazla değiştirilmesi gerekebilir.
5. Revizyon Cerrahisi: AUS bileşenlerinin çıkarılması ve onarılması veya değiştirilmesinden sonra, yeni bir AUS’nin yeniden implantasyonu veya mevcut cihazın düzgün çalışmasını sağlamak üzere ayarlanması için revizyon ameliyatı gerekli olabilir.
6. Ameliyat Sonrası Bakım: Hastaların, AUS’nin düzgün iyileşmesini ve işlevini sağlamak için ameliyat sonrası bakıma ve izlemeye ihtiyacı olacaktır. Bu, cerrahi alanın iyileşmesine ve üriner sistemin iyileşmesine izin vermek için bir süre kateterizasyon gerektirebilir.
7. Uzun Süreli Takip: Bir ürologla düzenli takip randevuları, AUS fonksiyonunu izlemek, erozyonun nüksetmesine dair herhangi bir işaret olup olmadığını değerlendirmek ve ortaya çıkabilecek herhangi bir komplikasyonu ele almak için gereklidir.

AUS erozyonunun yönetiminin karmaşık olabileceğini ve spesifik tedavi planının bir vakadan diğerine değişebileceğini unutmamak önemlidir. Tedavi seçimi hastanın durumuna, doku hasarının derecesine ve cerrahın kararına bağlı olacaktır.

Özet olarak

AUS idrar kaçırma sorunu yaşayan hastalarda etkin bir tedavi yöntemidir. Nadir de olsa geç komplikasyonlar da vardır. Sfinkter erozyonu cerrahi tedavi gerektirir. AUS erozyonunun önlenmesi ilk etapta bir önceliktir ve bu, dikkatli hasta seçimini, deneyimli cerrahi tekniği ve özenli postoperatif bakımı gerektirir. AUS’lu hastalara erozyon ve enfeksiyonun belirti ve semptomları konusunda eğitim verilmeli ve ne zaman derhal tıbbi yardıma başvurmaları gerektiği konusunda talimat verilmelidir. AUS implantasyonu ve takip bakımı için deneyimli ve yetenekli bir ürologun seçilmesi komplikasyon riskinin en aza indirilmesine de yardımcı olabilir.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

İstanbul- TÜRKİYE