İyi huylu prostat büyümesi, yani BPH Ürolojinin yaşlı erkeklerde sık görülen iyi huylu (kanser olmayan) hastalıklarından birisidir. Başlangıçta ilaçlarla ve yaşam tarzı değişikliklerini içeren bazı önlemlerle hastalar rahatlar, ancak ilerleyen dönemde hastaların bir kısmı bu tedavilerden fayda görmez ve ameliyat gerekir. Eğer ameliyat gereken durumlarda bu tedavi yapılmazsa bu durumda hastalarda ciddi komplikasyonlar 8istenmeyen olumsuz etkiler) gelişir. Bu makalede BPH hastalarında geç dönemlerde ameliyat yapılmadığı taktirde ne gibi olumsuzluklar, yani komplikasyonlar gelişir bunları anlatmaya çalışacağım.

Ameliyat edilmeyen ileri dönem iyi huylu prostat büyümesi olan hastalarda sıklıkla görülen komplikasyonlar şunlardır:

İdrar retansiyonu veya glob

İdrar yolu enfeksiyonları

Mesane taşları

Mesane hasarı

Böbrek hasarı ve böbrek yetmezliği

İdrar retansiyonu veya glob: Hastaların aniden idrar yapamaması durumudur. Daha önceden prostat şikayetleri olan hastalar aniden idrar yapamazlar. Özellikle aşırı sıvı tüketimi, soğuk hava ve aşırı alkol alımı ve bazı ilaçlar bu duruma zemin hazırlar.

İdrar yolu enfeksiyonları: Büyümüş prostatın prostat içinden geçen idrar kanalına (prostatik üretra) basısı sonucu mesane tam olarak boşalamaz ve bunun sonucu mesanede idrar kalır. Buna rezidü veya rezidüel idrar diyoruz. Normalde işeme sonrası mesanede idrar kalmaması gerekir, eğer rezidüeel idrar miktarı 100-150 cc üzerinde ise bu durum infeksiyon için bir risk oluşturur. Özellikle şeker hastalığı gibi risk faktörleri varsa bu ihtimal daha yüksektir.

Mesane taşları: Mesanenin tam olarak boşalamaması idrar yolu enfeksiyonuna, bu da mesanede taş oluşumuna yol açar. Ayrıca tam olarak boşalamayan mesanede idrarla atılan kristaller birikerek taş oluşumuna zemin hazırlar.

Mesane hasarı: Uzun süreli prostatın idrar kanalına basısı ve mesanenin tam olarak boşalamaması karşısında mesane önündeki basıncı yenmek için fazla çalışacaktır. Bunun sonucu mesane kasında zayıflama meydana gelecek ve kasılma fonksiyonunu kaybedecektir. Ve sonunda hastalar farkına vardanan damla damla idrar kaçıracaklardır (overflow, taşma tipi idrar kaçırma). Bunun dışında mesanede divertikül denen mesane mukozasının (mesanenin iç kısmını döşeyen tabaka) mesane dışına doğru fıtıklaşması görülecektir. Bu da enfeksiyon ve taş oluşumu için ayrıca risk oluşturur.

Böbrek hasarı ve böbrek yetmezliği: Büyümüş prostat nedeniyle mesanenin tam olarak boşalamaması sonucu mesanede sürekli olarak idrar kalması ve zamanla bu miktarın artması mesane içindeki basıncı artırarak idrarın üreterlere  (böbreklerden süzülen idrarı mesaneye getiren tüp şeklindeki yapılar) ve böbreklere geriye doğru kaçmasına neden olacaktır (vezikoüreteral reflü). Bunun sonucu üreterler ve böbreklerde genişleme, şişme ortaya çıkacaktır. Bu duruma hidro üreteronefroz denir. Eğer bu aşamada hala prostata cerrahi bir girişim yapılmazsa bu durum böbrek yetmezlği ile sonuçlanacaktır. Özellikle bunun üzerine enfeksiyon da eklenirse böbrek hasarı daha da erken görülür. Böyle durumlarda mutlaka hastaya sonda takılmalı, enfeksiyon varsa tedavi edilmeli ve böbrek fonksiyonları düzelip hasta ameliyata hazır hale geldikten sonra mutlaka prostat ameliyatı yapılmalıdır.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

 Referanslar

1. Campbell-Walsh-Wein Urology, 12th Edition
2. Smith’s General Urology, 18th Edition
3. [Management of the bladder outlet obstruction associated with BPH in patients with special circumstances and/or complications].Descazeaud A, Robert G, de La               Taille A.Prog Urol. 2018 Nov;28(15):868-874. 
4. Management of the complications of BPH/BOO.Speakman MJ, Cheng X.Indian J Urol. 2014 Apr;30(2):208-13.