Ekstrakorporeal şok dalgası litotripsi (ESWL), böbrek taşlarını ve idrar yolundaki diğer taş türlerini (ürolitiazis) tedavi etmek için kullanılan invazif olmayan bir tıbbi prosedürdür. ESWT, ameliyat yerine vücut dışında üretilen şok dalgalarını kullanarak taşları daha küçük parçalara ayırır ve bunlar daha sonra doğal olarak idrar yoluyla atılır.

İşlem sırasında hasta bir masanın üzerinde yatarken makine taşların bulunduğu yere şok dalgaları gönderir. Bu şok dalgaları çevredeki dokulara verilen zararı en aza indirecek şekilde odaklanır ve kontrol edilir. ESWL genellikle hastanın konforunu sağlamak için sedasyon veya anestezi altında yapılır.

ESWL’nin en önemli faydalarından biri, cerrahi kesi ihtiyacını ortadan kaldırdığı için minimal invazif olmasıdır. Ayrıca geleneksel cerrahi yöntemlere göre daha kısa iyileşme süresi sunar. Ancak her taş türü ve boyutu ESWT tedavisine uygun değildir ve özellikle büyük veya sert taşlarda etkili olmayabilir.

Genel olarak ESWL, böbrek taşları ve idrar yolu taşlarının tedavisinde yaygın olarak kullanılan ve etkili bir seçenek haline geldi ve hastalara ameliyata göre daha az invazif ve olumlu sonuçlar veren bir alternatif sundu.

Ekstrakorporeal şok dalgası litotripsi nedir?

ESWL, böbrek taşlarını ve idrar yolundaki diğer taş türlerini ameliyata gerek kalmadan parçalamak için kullanılan tıbbi bir prosedürdür. ESWL sırasında vücudun dışında şok dalgaları üretilir ve özel ekipman kullanılarak taşa odaklanır. Bu şok dalgaları vücut dokularından zararsız bir şekilde geçer ancak taşı daha küçük parçalara ayıracak kadar güçlüdür. Daha küçük taş parçaları daha sonra idrar sistemi yoluyla doğal olarak vücuttan dışarı atılabilir.

ESWL tipik olarak ayaktan tedavi bazında yapılır ve genel anestezi gerektirmez, ancak hastanın konforunu sağlamak için bir tür sedasyon veya ağrı yönetimi kullanılabilir. Prosedür, taşı tam olarak hedeflemek için ultrason veya floroskopi gibi görüntüleme teknikleriyle yönlendirilir.

Genel olarak ESWL, böbrek taşları ve idrar yolu taşları için cerrahi alternatiflere kıyasla daha düşük riskler ve daha kısa iyileşme süreleri ile noninvaziv ve etkili bir tedavi seçeneği sunar. Ancak her taş türü ve boyutu ESWL için uygun değildir ve tedavinin etkinliği taşın bileşimi, yeri gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

ESWL kimlere, hangi durumlarda yapılır?

Ekstrakorporeal şok dalgası litotripsi öncelikle böbrek taşlarının (böbrek taşları) ve idrar yolundaki diğer taşların tedavisinde endikedir. ESWL için spesifik endikasyonlar şunları içerir:

• Böbrek taşları (böbrek taşları): ESWL yaygın olarak boyutu daha küçük olan (tipik olarak 2 santimetreden az) ve böbrek veya üst idrar yolu içinde yer alan böbrek taşlarını tedavi etmek için kullanılır.
• Üreter taşları: Böbrekten üretere (böbreği mesaneye bağlayan tüp) geçen taşlar da, özellikle boyutları daha küçükse ve ciddi tıkanmaya neden olmuyorsa, ESWT ile tedavi edilebilir.
• Diğer idrar yolu taşları: ESWL, mesane veya üretra gibi idrar yolunun diğer kısımlarında bulunan taşları tedavi etmek için kullanılabilir, ancak bu, böbrek ve üreter taşlarına kıyasla daha az yaygındır.
• Yüksek cerrahi risk: İleri yaş, önemli tıbbi komorbiditeler veya cerrahi prosedürlerle ilişkili komplikasyon riskinin artması gibi faktörler nedeniyle ameliyat için uygun aday olmayan hastalara ESWL önerilebilir.
• Hasta tercihi: Bazı durumlarda hastalar, invaziv olmayan yapısı, daha kısa iyileşme süresi ve komplikasyon riskinin azalması nedeniyle ESWL’yi cerrahi müdahalelere tercih edebilir.

ESWL’nin idrar taşlarının tedavisi için uygunluğunun, taşların boyutu, yeri, bileşimi ve sayısı ile hastanın genel sağlık durumu ve tercihleri ​​gibi çeşitli faktörlere bağlı olduğunu unutmamak önemlidir. Bu nedenle her vaka için en uygun tedavi yaklaşımını belirlemek için bir Ürolog tarafından kapsamlı bir değerlendirme yapılması gerekir.

ESWL kimlere yapılmaz?

Ekstrakorporeal şok dalgası litotripsi tüm hastalar için uygun olmayabilir ve bu işleme başlamadan önce dikkate alınması gereken çeşitli kontrendikasyonlar vardır. Kontrendikasyonlardan bazıları şunlardır:

• Hamilelik: ESWL, şok dalgalarına maruz kalmanın fetüs üzerindeki potansiyel riskinden dolayı hamilelik sırasında kontrendikedir.
• Kanama bozuklukları: Kanama bozukluğu olan veya antikoagülan ilaç kullanan hastalarda ESWL sırasında veya sonrasında kanama komplikasyonları riski artabilir.
• Aşırı obezite: Şiddetli obezite, şok dalgalarının doğru şekilde hedeflenmesi ve yeterli taş parçalanmasının sağlanmasındaki zorluklar nedeniyle ESWL’nin etkinliğini sınırlayabilir.
• Şiddetli böbrek yetmezliği: Böbrek hasarı veya tedavinin etkinliğinin azalması gibi komplikasyon riskinde artış olabileceğinden, ciddi böbrek fonksiyonu bozukluğu olan hastalara ESWL önerilmeyebilir.
• Kontrolsüz idrar yolu enfeksiyonu: Aktif idrar yolu enfeksiyonları, ESWT’den kaynaklanan komplikasyon riskini artırır ve prosedür genellikle enfeksiyon yeterince tedavi edilinceye kadar ertelenir.
• Büyük taş boyutu: ESWL, büyük taşların (2 santimetreden büyük) veya belirli kalsiyum oksalat taşı türleri gibi özellikle sert bileşime sahip taşların tedavisinde etkili olmayabilir.
• Anatomik anormallikler: Böbrek veya idrar yolunda şok dalgalarının iletilmesini engelleyebilecek veya komplikasyon riskini artırabilecek anatomik anormallikleri olan hastalar ESWL için uygun adaylar olmayabilir.
• İmplante cihazlar: Tedavi alanındaki kalp pilleri veya metal implantlar gibi belirli implante cihazlar şok dalgalarının iletimini engelleyebilir ve ESWL sırasında hasta için risk oluşturabilir.
• Önceki radyasyon tedavisi: Böbrek bölgesine daha önce uygulanan radyasyon tedavisi, ESWL’den kaynaklanan komplikasyon riskini artırabilir ve alternatif tedavi seçenekleri dikkate alınmalıdır.

Üroloğun, idrar taşlarının tedavisi için ESWL’yi önermeden önce her hastanın tıbbi geçmişini, genel sağlık durumunu ve bireysel risk faktörlerini dikkatli bir şekilde değerlendirmesi önemlidir. ESWL’ye kontrendikasyonu olan hastalar için alternatif tedavi seçenekleri düşünülebilir.

Ekstrakorporeal şok dalgası litotripsinin yan etkileri (komplikasyonları)

ESWL genellikle böbrek taşları ve idrar yolu taşlarının tedavisinde güvenli bir prosedür olarak kabul edilir. Ancak her tıbbi müdahale gibi bu da bazı komplikasyon riskleri taşır. ESWL’nin bazı potansiyel komplikasyonları şunları içerir:

• Ağrı veya rahatsızlık: ESWL’den sonra hastalar tedavi alanında rahatsızlık veya ağrı hissedebilir ve bu durum genellikle sağlık uzmanı tarafından reçete edilen ağrı kesici ilaçlarla giderilebilir.
• Morarma veya cilt yaralanması: Bazı durumlarda ESWL sırasında kullanılan şok dalgaları, tedavi bölgesinde morarma veya hafif cilt yaralanmalarına neden olabilir. Bu etkiler genellikle geçicidir ve kendi kendine çözülür.
• Kanama: ESWL, özellikle önceden kanama bozukluğu olan veya antikoagülan ilaç kullanan hastalarda idrar yolunda küçük kanamalara neden olabilir. Nadir durumlarda tıbbi müdahale gerektiren ciddi kanamalar meydana gelebilir.
• Taşların parçalanması: ESWL’nin temel amacı böbrek taşlarını ve idrar yolu taşlarını daha küçük parçalara ayırmak olsa da, taş parçalarının kolayca veya tamamen vücuttan dışarı çıkmama ve tıkanmaya veya başka komplikasyonlara yol açma riski vardır. .
• Böbrek hasarı: Nadir durumlarda, ESWL böbrek dokusuna zarar vererek böbrek hasarına neden olabilir. Bu risk, önceden böbrek hastalığı olan veya böbrek hasarına ilişkin diğer risk faktörlerini taşıyan hastalarda daha yüksektir.
• Hipertansiyon: Bazı çalışmalar, özellikle önceden hipertansiyonu veya kardiyovasküler rahatsızlıkları olan hastalarda, ESWL ile işlemin hemen ardından kan basıncındaki geçici artışlar (hipertansiyon) arasında olası bir ilişki olduğunu öne sürmektedir.
• Enfeksiyon: Nadir olmasına rağmen, ESWL, özellikle taş kalıntısı varsa veya işlem önceden idrar yolu enfeksiyonu olan hastalarda yapılıyorsa idrar yolu enfeksiyonu riskini artırabilir.
• Taş migrasyonu: ESWL’yi takiben, küçük taş parçalarının idrar yolunun diğer kısımlarına yerleşerek tıkanma veya diğer komplikasyonlara yol açma riski vardır.
• Taşların parçalanmaması: Bazı durumlarda ESWL taşları etkili bir şekilde parçalayamayabilir, bu da ameliyat veya diğer minimal invaziv prosedürler gibi ek tedavi seçeneklerini gerektirebilir.

Hangi üriner sistem taşları ESWL’ye dirençlidir?

Ekstrakorporeal Şok Dalga Litotripsi birçok üriner sistem taşı türünde etkili olmakla birlikte, bu tedaviye daha dirençli olabilecek bazı taş türleri de vardır. Bunlar şunları içerir:

• Sistin Taşları: Sistin taşları, sistin amino asidinden oluşur ve nispeten nadirdir, ancak ESWL ile tedavi edilmesi özellikle zor olabilir. Sistin taşları sert olma eğilimindedir ve şok dalgalarıyla parçalanmaya karşı dirençlidir.
• Büyük Taşlar: Boyutları daha büyük olan, genellikle çapı 2 santimetreden büyük olan taşlar, ESWL ile parçalanmaya karşı daha dirençli olabilir. Daha büyük taşların parçalanması daha fazla enerji gerektirir ve işlem sırasında güvenli bir şekilde iletilebilecek enerji miktarında sınırlamalar olabilir.
• Staghorn Taşları: Staghorn taşları böbrek pelvisinin ve/veya kalikslerin önemli bir kısmını dolduran büyük, dallanan taşlardır. Boyutları, şekilleri ve karmaşıklıkları nedeniyle bu taşların ESWL ile etkili bir şekilde parçalanması daha zor olabilir.
• Sert Taşlar: Bazı kalsiyum oksalat taşları veya ürik asit içeren taşlar gibi yoğunluğu veya sertliği yüksek olan taşlar, şok dalgalarıyla parçalanmaya karşı daha dirençli olabilir. Bu taşların başarılı bir şekilde çıkarılması için daha yüksek enerji seviyeleri veya alternatif tedavi yöntemleri gerekebilir.
• Anatomik Faktörler: Ulaşılması zor veya şok dalgalarıyla hedef alınan bölgelerde bulunan taşların ESWL ile tedavisi daha zor olabilir. Buna böbreğin alt kutbunda bulunan taşlar veya kaliks divertikülü içindeki taşlar da dahildir.
• Obezite: Obezite hastalarında cilt ile taş arasındaki mesafenin artması, şok dalgalarının hedef bölgeye etkili bir şekilde iletilmesini zorlaştırarak ESWL’nin etkinliğini azaltabilir.
• Bazı Ürik Asit Taşları: Bazı ürik asit taşları ESWL’ye iyi yanıt verebilirken, diğerleri özellikle yoğun bir şekilde paketlenmişse veya kristal yapıya sahipse daha dirençli olabilir.

Ekstrakorporeal şok dalgası litotripsi öncesi hazırlık

ESWL girmeden önce hastalar genellikle prosedürün başarısını garantilemek ve potansiyel riskleri en aza indirmek için çeşitli hazırlıklardan geçer. Hazırlık sürecinin genel bir taslağı aşağıda verilmiştir:

• Tıbbi Değerlendirme: Hastalar sağlık uzmanları tarafından kapsamlı bir tıbbi değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Bu değerlendirme, taşların boyutunu, konumunu ve bileşimini değerlendirmek için tıbbi öykünün gözden geçirilmesini, fizik muayeneyi ve görüntüleme çalışmaları (röntgen, ultrason, CT taraması) gibi tanısal testleri içerebilir.
• Laboratuvar Testleri: Böbrek fonksiyonunu değerlendirmek, idrar yolu enfeksiyonlarını taramak ve işlemi veya iyileşmeyi etkileyebilecek altta yatan tıbbi durumları değerlendirmek için kan ve idrar testleri yapılabilir.
• İlaç İncelemesi: Hastalar, reçeteli ilaçlar, reçetesiz ilaçlar, takviyeler ve bitkisel ilaçlar da dahil olmak üzere halihazırda almakta oldukları tüm ilaçlar hakkında sağlık uzmanlarına bilgi vermelidir. İşlemden önce bazı ilaçların, özellikle antikoagülanların veya kanın pıhtılaşmasını etkileyen ilaçların ayarlanması veya geçici olarak durdurulması gerekebilir.
• Aç kalmak: Hastalara işlemden önce belirli bir süre, genellikle birkaç saat aç kalmaları talimatı verilebilir. Bu, işlem sırasında sedasyon veya anestezi kullanılması durumunda aspirasyon riskinin azaltılmasına yardımcı olur.
• Hidrasyon: Optimum şok dalgası iletimini sağlamak ve prosedürün etkinliğini artırmak için ESWL’den önce yeterli hidrasyon şarttır. Hastalara işlemden önceki saatlerde bol miktarda sıvı içmeleri önerilebilir.
• Bağırsak Hazırlığı: Bazı durumlarda, özellikle taşlar alt idrar yolunda bulunuyorsa veya prosedür genel anestezi gerektiriyorsa, hastalara ESWL öncesinde bağırsak hazırlığı yapmaları talimatı verilebilir. Bağırsak hazırlığı, diyet kısıtlamalarını ve/veya bağırsakları boşaltmak için müshillerin kullanımını içerebilir.
• Giyim: Hastalar işlem günü rahat, bol giysiler ve düz ayakkabılar giymelidir. Şok dalgası ekipmanına müdahale edebilecek takı veya metal nesneler takmaktan kaçının.
• Düzenlemeler: Hastalar, özellikle sedasyon veya anestezi kullanıldığında daha sonra evlerine gidemeyebilecekleri için, işlemin yapılacağı gün tıbbi tesise gidiş-dönüş ulaşımını ayarlamalıdır.
• Bilgilendirilmiş Onam: İşlemden önce hastalardan ESWL’nin risklerini, yararlarını ve olası komplikasyonlarını anladıklarını belirten bir onam formu imzalamaları istenecektir.
• Talimatları Takip Edin: Hastalar, özel beslenme kısıtlamaları, ilaç ayarlamaları veya işlem öncesi hijyen önlemleri gibi sağlık hizmeti sağlayıcıları tarafından sağlanan her türlü ek talimata dikkatle uymalıdır.

Böbrek taşları için ESWL: kimlere yapılı, kimlere yapılmaz?

Elbette, böbrek taşları için Ekstrakorporeal Şok Dalgası Litotripsinin endikasyonları ve kontrendikasyonları şunlardır:

Yapılacak durumlar:

• Taş Boyutu: ESWL tipik olarak çapı 2 santimetreden (20 mm) küçük olan böbrek taşları için endikedir. Bundan daha büyük taşlar perkütan nefrolitotomi (PCNL) veya üreteroskopi gibi alternatif tedaviler gerektirebilir.
• Taş Bileşimi: ESWL, kalsiyum bazlı taşlar (kalsiyum oksalat veya kalsiyum fosfat) dahil olmak üzere belirli böbrek taşı türlerinin tedavisinde en etkilidir. Sistin veya bazı ürik asit taşları gibi diğer malzemelerden oluşan taşlar, şok dalgası tedavisine daha az yanıt verebilir.
• Taş Yeri: ESWL genellikle böbrekte veya üreterin üst kısmında yer alan böbrek taşları için uygundur. Böbreğin alt kutbundaki taşların konumu nedeniyle şok dalgalarıyla etkili bir şekilde tedavi edilmesi daha zor olabilir.
• Taş Sayısı: ESWL, büyüklüğüne ve konumuna bağlı olarak tek böbrek taşı veya böbrekteki çoklu taşların tedavisinde kullanılabilir.
• Hasta Faktörleri: ESWL, ileri yaş, önemli komorbiditeler veya hastanın noninvaziv tedavi seçeneklerini tercih etmesi gibi faktörler nedeniyle daha invazif işlemlere aday olmayan hastalar için tercih edilebilir.
• Tıkanıklığın Olmaması: ESWL tipik olarak belirgin idrar yolu tıkanıklığı olmayan böbrek taşları için endikedir. Tıkanmaya neden olan taşlar, ESWL’yi düşünmeden önce tıkanıklığın giderilmesi için acil müdahale gerektirebilir.

Kontrendikasyonlar (yapılmayacak durumlar):

• Taş Büyüklüğü: Çok büyük böbrek taşları (2 santimetreden büyük) ESWL ile etkili bir şekilde tedavi edilemeyebilir ve PCNL gibi alternatif tedaviler gerektirebilir.
• Hamilelik: ESWL, şok dalgalarına maruz kalmanın fetüs üzerindeki potansiyel riskleri nedeniyle hamilelik sırasında genellikle kontrendikedir.
• Pıhtılaşma bozukluğu: Kanama bozukluğu olan veya antikoagülan ilaç kullanan hastalar, ESWL ile kanama komplikasyonları açısından yüksek risk altında olabilir.
• Ciddi Obezite: Şiddetli obezitesi olan hastalarda deri ile taş arasındaki mesafenin artması nedeniyle böbrek taşlarını şok dalgaları ile yeterince hedefleyip tedavi etmek zor olabilir.
• Anatomik Anormallikler: Anormal böbrek anatomisi veya idrar yolu anomalilerinin varlığı gibi belirli anatomik faktörler ESWL’nin etkinliğini veya güvenliğini sınırlayabilir.
• İdrar Yolu Enfeksiyonu: Aktif idrar yolu enfeksiyonu, ESWL komplikasyon riskini artırabilir ve işlem yapılmadan önce tedavi edilmelidir.
• Kontrolsüz Hipertansiyon: Kontrolsüz yüksek tansiyonu olan hastalar, şok dalgalarının kan basıncı üzerindeki potansiyel etkileri nedeniyle ESWL sırasında komplikasyon riski altında olabilir.
• Böbrek Fonksiyonu: Böbrek fonksiyonu ciddi şekilde bozulmuş hastalar, akut böbrek hasarı riski nedeniyle ESWL için uygun aday olmayabilir.

Böbrek taşları için ESWL’yi önermeden önce sağlık hizmeti sağlayıcılarının her hastanın bireysel koşullarını dikkatlice değerlendirmesi ve hem endikasyonları hem de kontrendikasyonları dikkate alması önemlidir.

Böbrek pelvis taşları için ESWL: endikasyonlar, kontrendikasyonlar

Bazı durumlarda böbrek pelvisi taşlarında ekstrakorporeal Şok Dalgası Litotripsi kullanılabilir. İşte endikasyonlar ve kontrendikasyonlar

Uygulanacak durumlar:

• Taş Boyutu: ESWL genellikle çapı 2 santimetreden (20 mm) küçük olan renal pelvis taşlarında etkilidir. Daha büyük taşlar perkütan nefrolitotomi (PCNL) gibi alternatif tedaviler gerektirebilir.
• Taş Bileşimi: ESWL, böbrek pelvisinde yaygın olarak bulunan kalsiyum bazlı taşlar (kalsiyum oksalat veya kalsiyum fosfat) başta olmak üzere belirli taş türlerinin tedavisinde en başarılı yöntemdir. Sistin veya bazı ürik asit taşları gibi diğer malzemelerden oluşan taşlar, şok dalgası tedavisine daha az yanıt verebilir.
• Taş Yeri: İyi konumlanmış ve şok dalgası tedavisi için erişilebilir olan renal pelvis taşları ESWL için uygun adaylardır. Şok dalgalarıyla hedef alınması zor bölgelerde bulunan taşlar bu tedaviye uygun olmayabilir.
• Taş Sayısı: ESWL, boyutlarına ve bileşimlerine bağlı olarak tek böbrek pelvis taşları veya böbrek pelvisindeki çoklu taşlar için kullanılabilir.
• Hasta Faktörleri: ESWL, ileri yaş, önemli komorbiditeler veya hastanın noninvaziv tedavi seçeneklerini tercih etmesi gibi faktörler nedeniyle daha invaziv işlemlere iyi aday olmayan hastalarda tercih edilebilir.
• Obstrüksiyonun Olmaması: ESWL tipik olarak belirgin idrar yolu tıkanıklığı olmayan renal pelvis taşları için endikedir. Tıkanmaya neden olan taşlar, ESWL’yi düşünmeden önce tıkanıklığın giderilmesi için acil müdahale gerektirebilir.

Yapılmaması gereken durumlar:

• Büyük Taş Boyutu: 2 santimetreden büyük böbrek pelvis taşları ESWL ile etkin bir şekilde tedavi edilemeyebilir ve PCNL gibi alternatif tedaviler gerektirebilir.
• Hamilelik: ESWL, şok dalgalarına maruz kalmanın fetüs üzerindeki potansiyel riskleri nedeniyle hamilelik sırasında genellikle kontrendikedir.
• Pıhtılaşma bozukluğu: Kanama bozukluğu olan veya antikoagülan ilaç kullanan hastalar, ESWL ile kanama komplikasyonları açısından yüksek risk altında olabilir.
• Ciddi Obezite: Şiddetli obezitesi olan hastalarda deri ile taş arasındaki mesafenin artması nedeniyle renal pelvis taşlarını şok dalgaları ile yeterince hedefleyip tedavi etmek zor olabilir.
• Anatomik Anormallikler: Anormal böbrek anatomisi veya idrar yolu anomalilerinin varlığı gibi belirli anatomik faktörler ESWL’nin etkinliğini veya güvenliğini sınırlayabilir.
• İdrar Yolu Enfeksiyonu: Aktif idrar yolu enfeksiyonu, ESWL komplikasyon riskini artırabilir ve işlem yapılmadan önce tedavi edilmelidir.
• Kontrolsüz Hipertansiyon: Kontrolsüz yüksek tansiyonu olan hastalar, şok dalgalarının kan basıncı üzerindeki potansiyel etkileri nedeniyle ESWL sırasında komplikasyon riski altında olabilir.
• Böbrek Fonksiyonu: Böbrek fonksiyonu ciddi şekilde bozulmuş hastalar, akut böbrek hasarı riski nedeniyle ESWL için uygun aday olmayabilir.

Üreter taşları için ESWL: endikasyonlar, kontrendikasyonlar

Elbette, üreter taşları için ESWL hem endikasyonları hem de kontrendikasyonları şunlardır:

Yapılacak durumlar:

• Taş Boyutu: Çapı 10 mm’den küçük olan üreter taşlarının genellikle ESWL için uygun olduğu düşünülmektedir. Daha büyük taşların yalnızca şok dalgalarıyla etkili bir şekilde parçalanması daha zor olabilir.
• Taş Yeri: Üreterin üst veya orta kısmında yer alan üreter taşları sıklıkla ESWL için uygundur. Anatomik nedenlerden dolayı alt üreterdeki taşların şok dalgalarıyla doğru şekilde hedeflenmesi daha zor olabilir.
• Taşların Bileşimi: Kalsiyum bazlı taşlar (kalsiyum oksalat veya kalsiyum fosfat) gibi bazı üreter taşı türleri, şok dalgası tedavisine daha duyarlıdır. Ancak sistin veya bazı ürik asit taşları gibi diğer malzemelerden oluşan taşlar ESWL ile daha az etkili bir şekilde tedavi edilebilir.
• Hasta Faktörleri: ESWL, ileri yaş, önemli komorbiditeler veya hastanın noninvaziv tedavi seçeneklerini tercih etmesi gibi faktörler nedeniyle daha invazif işlemlere aday olmayan hastalar için tercih edilebilir.
• Tıkanıklığın Olmaması: ESWL tipik olarak belirgin idrar yolu tıkanıklığı olmayan üreter taşları için endikedir. Tıkanmaya neden olan taşlar, ESWL’yi düşünmeden önce tıkanıklığın giderilmesi için acil müdahale gerektirebilir.
• Taş Yoğunluğu: Yoğunluğu daha yüksek olan taşlar şok dalgası tedavisine daha iyi yanıt verebilir. Ancak aşırı yoğun taşların ESWL ile etkili bir şekilde parçalanması da daha zor olabilir.
• Önceki Tedavi Geçmişi: ESWL, üreter taşları için birinci basamak tedavi seçeneği olarak veya hidrasyon ve ağrı yönetimi gibi diğer konservatif önlemlerin başarısız olduğu hastalar için ikincil bir seçenek olarak düşünülebilir.

Yapılmayacak durumlar:

• Büyük Taş Boyutu: 10 mm’den büyük üreter taşları ESWL ile etkili bir şekilde parçalanamayabilir ve üreteroskopi veya perkütan nefrolitotomi gibi alternatif tedaviler gerektirebilir.
• Hamilelik: ESWL, şok dalgalarına maruz kalmanın fetüs üzerindeki potansiyel riskleri nedeniyle hamilelik sırasında genellikle kontrendikedir.
• Pıhtılaşma bozukluğu: Kanama bozukluğu olan veya antikoagülan ilaç kullanan hastalar, ESWL ile kanama komplikasyonları açısından yüksek risk altında olabilir.
• Şiddetli Obezite: Şiddetli obezitesi olan hastalarda deriden taşa olan mesafenin artması nedeniyle üreter taşlarını şok dalgaları ile yeterince hedefleyip tedavi etmek zor olabilir.
• Anatomik Anormallikler: Anormal böbrek veya üreter anatomisi gibi belirli anatomik faktörler ESWL’nin etkinliğini veya güvenliğini sınırlayabilir.
• İdrar Yolu Enfeksiyonu: Aktif idrar yolu enfeksiyonu, ESWL komplikasyon riskini artırabilir ve işlem yapılmadan önce tedavi edilmelidir.
• Kontrolsüz Hipertansiyon: Kontrolsüz yüksek tansiyonu olan hastalar, şok dalgalarının kan basıncı üzerindeki potansiyel etkileri nedeniyle ESWL sırasında komplikasyon riski altında olabilir.
• Böbrek Fonksiyonu: Böbrek fonksiyonu ciddi şekilde bozulmuş hastalar, akut böbrek hasarı riski nedeniyle ESWL için uygun aday olmayabilir.

Mesane taşları için Ekstrakorporeal Şok Dalgası Litotripsi: endikasyonlar, kontrendikasyonlar

ESWL bazı durumlarda mesane taşlarının tedavisinde de kullanılabilir. İşte endikasyonlar ve kontrendikasyonlar:

Yapılacak hastalar:

• Taş Boyutu: ESWL genellikle çapı 2 santimetreden (20 mm) küçük olan idrar kesesi taşlarında etkilidir. Daha büyük taşların şok dalgası tedavisiyle tedavisi daha zor olabilir.
• Taş Bileşimi: ESWL, idrar kesesinde yaygın olarak bulunan kalsiyum bazlı taşlar (kalsiyum oksalat veya kalsiyum fosfat) dahil olmak üzere belirli taş türlerinin tedavisinde en başarılı yöntemdir. Ürik asit veya struvit taşları gibi diğer malzemelerden oluşan taşlar da şok dalgası terapisine uygun olabilir.
• Taş Yeri: İyi konumlanmış ve şok dalgası tedavisi için erişilebilir olan mesane taşları ESWL için uygun adaylardır. Şok dalgalarıyla hedef alınması zor bölgelerde bulunan taşlar bu tedaviye uygun olmayabilir.
• Taş Sayısı: ESWL, boyutlarına ve bileşimlerine bağlı olarak tek mesane taşları veya mesanedeki birden fazla taş için kullanılabilir.
• Hasta Faktörleri: ESWL, ileri yaş, önemli komorbiditeler veya hastanın noninvaziv tedavi seçeneklerini tercih etmesi gibi faktörler nedeniyle daha invaziv işlemlere iyi aday olmayan hastalarda tercih edilebilir.

Yapılmayacak durumlar:

• Büyük Taş Boyutu: 2 santimetreden büyük mesane taşları ESWL ile etkili bir şekilde tedavi edilemeyebilir ve sistolitolapaksi (transüretral taş çıkarılması) veya açık cerrahiyle çıkarılması gibi alternatif tedaviler gerektirebilir.
• Hamilelik: ESWL, şok dalgalarına maruz kalmanın fetüs üzerindeki potansiyel riskleri nedeniyle hamilelik sırasında genellikle kontrendikedir.
• Pıhtılaşma bozukluğu: Kanama bozukluğu olan veya antikoagülan ilaç kullanan hastalar, ESWL ile kanama komplikasyonları açısından yüksek risk altında olabilir.
• İdrar Yolu Enfeksiyonu: Aktif idrar yolu enfeksiyonu, ESWL komplikasyon riskini artırabilir ve işlem yapılmadan önce tedavi edilmelidir.
• Mesane Çıkış Obstrüksiyonu: Ciddi mesane çıkış obstrüksiyonu olan hastalar, idrar retansiyonu veya taşların tam olarak temizlenmemesi riski nedeniyle ESWL için uygun adaylar olmayabilir.
• Anatomik Anormallikler: Mesane divertikülü veya mesane duvarı anormallikleri gibi belirli anatomik faktörler ESWL’nin etkinliğini veya güvenliğini sınırlayabilir.
• İdrar Fistülü: İdrar fistülü veya diğer idrar yolu anormalliklerinin varlığı, komplikasyon riskinden dolayı ESWL için kontrendikasyon olabilir.

Özet

Ekstrakorporeal Şok Dalgası Litotripsi (ESWT), böbrek taşlarını ve diğer idrar yolu taşlarını tedavi etmek için kullanılan, invazif olmayan bir tıbbi prosedürdür. Taşları daha küçük parçalara ayırmak için vücut dışında üretilen şok dalgalarının kullanılmasını içerir; bu parçalar daha sonra doğal olarak idrar yoluyla geçebilir. ESWT genellikle ayaktan tedavi bazında yapılır ve ameliyat gerektirmez. Genel olarak güvenli ve etkili olsa da olası komplikasyonlar arasında ağrı, morarma, kanama, böbrek hasarı ve taş migrasyonu yer alır. Gebelikte mutlak kontrendikedir. ESWT, daha kısa iyileşme süreleri ile ameliyata göre daha az invazif bir alternatif sunar ve daha küçük taşları olan uygun adaylar için yaygın olarak kullanılır.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

İstanbul- TÜRKİYE