Üroloji erkek ve kadınlarda üriner sistem, erkeklerde hem üriner hem de genital sistem hastalıklarına bakan bir bilim dalıdır. Günümüzde tanı ve teknolojinin ilerlemesi ile tüm tıp dallarında yan dallar (özel ihtisas alanları) ortaya çıkmıştır.

Androloji de Üroloji ana bilim dalı içinde bir alt bilim dalıdır. Ülkemizde androloji özel bir ihtisas alanı değildir, Üroloji ihtisası (uzmanlık eğitimi) içinde verilen ürolojinin bir yan dalıdır.

Özel olarak androlojiye ilgi duyan üroloji uzmanları ihtisas boyunca ve sonrasında bu konuya özel ilgi gösterirler, androloji ile ilgili alanlarda bilimsel çalışmalar yaparlar, kongrelere katılırlar ve bu alanda kendilerini geliştirirler.

Uzun yıllar Androloji ile ilgilenen bu konuda çok sayıda ulusal ve uluslararası kongrelerde bildiriler sunmuş, saygın derilerde makaleler yazmış, ödüller almış ve bir çok androlojik operasyon yapmış bir Üroloji uzmanı olarak bu yazımda Andoloji ile ilgili genel bilgi vereceğim.

Androloji Nedir?

Androloji, Ürolojinin alt birimlerinden birisidir. Başlıca erkek üreme sistemi hastalıkları ve cinsel hastalıklarla ilgilenen bir bilim dalıdır. Androloji ile ilgilenen üroloji uzmanlarına da “Androlog” denir. Dünyada 1960’lı yılların sonlarına doğru ürolojinin içinde bir alt branş olarak ortaya çıkmıştır. Ülkemizde ve tüm dünyada günümüzde Androloji büyük bir ilgi görmektedir.

Günümüzde sağlık standartlarının iyileşmesi ve bunun sonucu olarak yaşam süresinin uzaması, insanlarda cinsel sağlığa ilgiyi de artırmıştır. Ürolojinin içerisinde erkek cinsel sağlığı ile ilgilenen bir yan dal olan “Androloji” gelişmiş batı ülkelerinde son yıllarda büyük bir ilgi görmektedir. Ülkemizde de androloji son yıllarda giderek daha fazla ilgi duyulan bir tıp alanı olarak dikkat çekmektedir.

Androloji, modern bilim ve tıbbın temel ilkelerini esas alan bir pozitif bilim dalıdır. Bilimsel gerçeklerle bağdaşmayan uygulamaları ve tedavi yöntemlerini benimsemez. Androlojinin önerdiği tedavi yöntemleri bilimsel gerçekliği ispat edilmiş yöntemlerdir.

Andoloji ile ilgilenen Üroloji uzmanları da modern bilimin ilkelerine uygun, evrensel olarak kabul görmüş tedavi yöntemlerini hastalarına önerirler.

Pediatrik Androloji Nedir?

Son yıllarda gündemde olan ve çocuk yaş grubundaki genital sistem hastalıklarını inceleyen bir alt birimdir.

Ürolog ve Androlog Arasındaki Fark Nedir?

Üroloji, erkeklerde genital ve üriner sistem, kadınlarda üriner sistem hastalıkları ile ilgilenen bir bilim dalıdır. Üroloji ihtisasını yapan herkese “Ürolog”, “Üroloji uzmanı” denir. Androloji ile ilgilenen Üroloji uzmanlarına “Androlog”, “Androloji uzmanı” denir. Sadece Androloji ihtisası yoktur.

Androlog olabilmek için Üroloji ihtisasını bitirmiş olmak gerekir. Üroloji ihtisasını yaptıktan sonra androlojik hastalıklarla ilgilenen doktorlar, genel olarak Androlog olarak bilinir. Androloji uzmanları ayni zamanda üroloji uzmanıdır ve diğer tüm ürolojik hastalıklar hakkında da bilgiye sahiptir. Ayni şekilde her üroloji uzmanı da androloji bilgisine sahiptir.

Androloji Bölümü Hangi Hastalıklara Bakar?

Androloji erkeklerde üreme sistemi ve erkek cinsel fonksiyon bozuklukları ile ilgilenir. Normal insanlar tarafından Androlojinin neye, hangi hastalıklara baktığı merak edilen bir konudur. Bazen Androlojinin kadınlardaki “menapoz” hastalığı gibi erkelerde “andropoz” denen ve yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıkan hormonal değişikliklere baktığı düşünülebilir.

Ancak erkeklerde, günümüzde  kadınlardaki “menapoz”a benze bir durum olmadığı kabul edilmektedir. Bu bakımdan “andropoz” deyimi de pek fazla tercih edilmemektedir.  Androlojinin konusuna giren başlıca hastalıklar şunlardır;

• Erkeklerde kısırlık (infertilite)
• Sertleşme sorunu (ereksiyon problemi, erektil disfonksiyon. ED)
• Varikosel hastalığı
• Erken boşalma (prematür ejakülasyon)
• Peyronie hastalığı (peniste eğilme)
• Penil protez (penis protezi) ameliyatı
• Erkeklerde testosteron eksikliği (hipogonadizm)
• Erkeklerde cinsel istek azalması
• Erkek cinsel sağlığı
• Kadınlarda cinsel sorunlar
• Erkeklerde cinsel yolla bulaşan hastalıklar
• Vazektomi (erkeklerde doğum kontrolü, kısırlaştırma)
• Testis hastalıkları: Hidrosel, varikosel, inmemeiş testis, atrofik testis, orşit (testis iltihabı), testis kanseri…
• Epididim ve diğer meni kanalı hastalıkları
• Testis protezi ameliyatı
• Testis torsiyonu
• Priapizm
• Prostat hastalıkları (prostatit, prostat kanseri, BPH)
• ESWT tedavisi (ereksiyon sorunu için şok dalga tedavisi)
• Sünnet
• Sisitoskopi
• Üretra darlığı
• Erkeklerde genital estetik
• Penis büyütme ve kalınlaştırma ameliyatları

Androloji Laboratuvarlarında Hangi Testler Yapılır?

Laboratuvarlar günümüzde gelişmiş son teknolojileri kullanarak hastalıkların tanısında yardımcı olmaya çalışırlar. Ülkemizdeki laboratuvarlar da dünya ile yarışır seviyededir.

En gelişmiş ülke laboratuvarlarında yapılan testleri ülkemizde de yaptırabilmek mümkündür.

Androlojik olarak laboratuvarlarda yapılan testler şunlardır:

• İnfertilite ile ilgili başta spermogram olmak üzere tüm testler
• Hormonal testler (FSH, LH, testosteron, prolaktin)
• Cinsel fonksiyon bozukluğu ile ilgili testler
• Kanser testleri (PSA, AFP, beta HCG, LDH)
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklarla ilgili testler (kan, idrar, üretral akıntı materyallerinde)

Androlojik Muayene Ne Demektir?

Hastalıkların tedavisinde doğru teşhis 8taanı9 koymak çok önemlidir. Tanı koyabilmek için ileri tetkiklerin yanında muayene yöntemi de çok önemlidir. Androlojinin ilgialanına giren hastalıkların tanısı için yapılan muayeneye genel olarak “Androlojik muayene” denir.

Andolojik muayene başlıca penis, skrorum ve içerisindeki organalr ve prostat muayenesini içerir. Böbrek ve mesane hastalıkları gibi üriner sistemin diğer hastalıkları sonucu da androlojik problemler ortaya çıkabileceğinden aslında sağlıklı bir androlojik muayene için  genel bir ürolojik muayene yapmak şarttır.

Androloji Kliniği Ne Demektir?

Androloji ile ilgilenen üroloji uzmanının çalıştığı ve androlojik hastalıkların tanı ve tedavisiyle ilgili test ve tetkiklerin yapıldığı kliniklere “androloji kliniği” denir.

Bu uzmanlar ayni zamanda Üroloji uzmanı da olduklarından diğer Ürolojik hastalıklarla da ilgilenirler. Bu kliniklerde başlıca erkek infertilitesi (kısırlık) ve cinsel fonksiyon bozukluğu hastalıklarının tanı ve tedavisi ile ilgilenilir.

Ne Zaman Androloji Doktoruna Gidilmeli?

Androlojnin ilgi alanlarına giren konularla ilgili (kısırlık, cinsel fonksiyon bozuklukları)  hastalığı olanlar androloji uzmanına gitmelidir.

Her hastanede androloji uzmanı olmayabilir, bu durumda normal üroloji uzmanı da hastalara yardımcı olur. Eğer hastalar özel olarak androloji uzmanına gözükmek istiyorlarsa bu konu ile ilgilenen doktora gitmelidirler.

Androlojide İstenen Testler Neler?

Androlojinin ilgi alanına giren hastalıklarla ilgili laboratuvar testleri aşağıdadır.

Erkek infertilitesi ile ilgili testler

• Sperm testi (spermogram)
• Hormon testleri (FSH, LH, tetosteron, prolaktin)

Ereksiyon problemi ile ilgili testler

• Hormonal testler (FSH, LH, tetosteron, prolaktin)
• Kan testleri (Kolesterol, açlık kan şekeri)

Testis kanseri ile ilgili testler

• Testis kanseri ile ilgili tümör markırları (AFP, HCG)

Prostat kanseri ile ilgili testler

• PSA (prostat spesifik antijen)

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve testler

• Bu hastalıklarla ilgili kan, idrar, üretral akıntı testleri istenir

Androlojide İstenen Radyolojik Tetkikler Nelerdir?

Anrolojik hastalıkların tanısında radyolojik tetkikler çok önemlidir. Gelişmiş tradyolojik tanı yöntemleri ile bu hastalıkların büyük oranda tanısını koyabilmek mümkündür.

Androlojik rahatsızlıkların tanısında sıklıkla baş vurduğumuz röntren tetkikleri şunlardır:

• Skrotal ultrasonografi (USG): Bu yöntemle skrotum içindeki organlara ait (testis, epididim) hastalıkların tanısı büyük oranda konur.
• Skrotal renkli doppler USG: Bu USG yöntemi ile infertil hastalarda varikosel araştırılması yapılır. Varikosel varsa testisin toplar damarlarının genişlediği görülür.
• Transrektal USG: Rektal yolla (makattan) özel bir prob ile yapılan ultrasonik inceleme yöntemidir. Prostat, seminal veziküller (veziküla seminalis) incelenir.
• Penil renkli dopler USG: Bu yöntemle penise ereksiyon sağlayan enjeksiyonlar yapılarak penisin atar ve toplar damarları değerlendirilir. Renki penil doppler USG, erektil disfonksiyon (ED, sertleşme sorunu, ereksiyon problemi) olan hastalarda çok sık baş vurduğumuz bir tanı yöntemidir.
• MR, BT (MRI, CT), sintigrafi: Radyolojik ve nükleer tıp ile ilgili bütün tetkikler şüphe duyulan durumlarda istenir. Bunların başında MR, BT ve sintigrafi gibi sık kullanılan tanı yöntemleri gelir.

Androloji Merkezinde Yapılan Ayaktan Tedaviler Nelerdir?

Androloji polikliniklerinde veya androloji ile ilgilenen Üroloji uzmanlarının muayenehanelerinde normal muayeneler dışında bazı işlemler de yapılır.

Bu işlemlerin bir kısmı tanı, bir kısmı tedaviye yöneliktir. Normalde ameliyatları steril şartlarda, ameliyathane ortamında yaparız. Bazı küçük işlemler muayenehanelerde de yapılabilir. Muayenehane şartlarında yapılabilecek bazı işlemler şunlardır;

• ESWT tedavisi: Ereksiyon sorunu olan hastalara yapılan şok dalga tedavisidir. Bu uygulama için anestezi veya siteril bir ortama gerek yoktur. Normal muayenehanede yapılan ağrısız, yan etkisi olmayan bir tedavi yöntemidir. ESWT tedavisi kronik prostatit ve Peyronie hastalığının akut döneminin tedavisinde de kullanılmaktadır.
• Penil enjeksiyon: Ereksiyon sorunu olan erkeklerde penise ereksiyon sağlayan ilaçların yapılması işlemidir. Ağızdan alınan haplardan fayda görmeyen hastalara denenecek bir tedavi yöntemidir.
• Sünnet: İdeal olanı sünneti steril bir ortamda ve küçük çocuklarda anestezi altında ve ameliyathanede yapmaktır. Lokal anesteziyi tolere edebilecek büyük çocuklarda muayenehane şartlarında yapılabilr. Ben sünnetleri ameliyathane şartlarında yapmayı tercih ediyorum.
• Vazektomi: Erkeklerde meni kanalının bağlanması, yani kısırlaştırma işlemidir. Çocuk sahibi olmak istemeyen erkek hastalarda yapılan bir uygulamadır. Lokal anestezi altında yapılabilen basit bir işlemdir.
• Sistoskopi: Meni kanallarının prostatik üretraya açılmasını değerlendirmek için yapılabilir. Genellikle ameliyathane ortamında yapılması tercih edilen bir işlemdir.
• Skrotal ultrasonografi (USG): Testis ve diğer skrotal organların (epididim kistleri gibi) değerlendirilmesi için yapılır.
• Penil renkli doppler USG: Ereksiyon sorunu olan hastalarda penis atar ve toplar damarları değerlendirilir.
• Skrotal renkli doppler USG: Varikosel olan hastalarda renkli doopler USG ile testis venlerindeki genişlemeler değerlendirilir.
• Prostat masajı: Kronik prostatit hastalığı olan erkeklerde rektal yolla parmakla prostata masaj yapılarak enfeksiyonun iyileşmesi sağlanır.

Özet olarak: Androloji, başlıca erkek cinsel fonksiyon bozuklukları ve infertilite ile ilgili Ürolojinin bir yan dalıdır. Günümüzde özellikle yaşam standartlarındaki iyileşmenin sonucu olarak Androlojiye ilgi giderek artmaktadır. İnsanlar daha bilinçlendikçe ve refah seviyeleri arttıkça cinsellik gibi özel konularını anlatabileceği daha spesifik ve alanında tecrübeli uzmanlar aramaktadır.

Ülkemizde de son yıllarda Androloji popüler yan dallardan biri haline gelmiştir.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı