Doku mühendisliği, hasar gören organların veya dokuların laboratuvar şartlarında üretilip insana nakledilmesi ile ilgilenen bir bilim dalıdır. Son yıllarda bu alana ilgi giderek artmaktadır. Tıpta bir çok alanda çalışmalar yapan doku mühendisliği, Ürolojik hastalıklarla ilgili de araştırmalar yapmaktadır. Genitoüriner sistem hastalıkları ve doku mühendisliği ile tedavi henüz rutine girmiş bir çalışma değildir.

Dünyada sayılı merkezlerde bu alana ilgili araştırmalar yapılmaktadır. Bu konulardan birisi de penis büyütme ve uzatma ameliyatıdır. Günümüzde bu ameliyatlar çoğunlukla hastanın kendi yağ dokusundan alınan yağların penis çevresine uygulanması şeklinde yapılır. Bunlar ameliyathane şartlarında günübirlik yapılan ameliyatlardır. Doku mühendisliği uygulamasında ise hastadan alınan küçük bir parça özel laboratuvar şartlarında çoğaltılarak hastaya nakledilir. Bu işlem haftalar alan, pahalı ve ekip gerektiren bir uygulamadır.

Bu makalemde doku mühendisliği ile penis büyütme ameliyatı hakkında genel ve güncel bilgiler vereceğim.

Doku mühendisliği nedir/ ne demektir?

Doku mühendisliği, bir biyomedikal mühendislik disiplinidir. İnsan vücudunda hasar görmüş dokuları eski haline getirmek, iyileştirmek veya değiştirmek doku mühendisliğinin ilgi alanına girer. Bu amaçla hücrelerin, mühendisliğin, malzeme yöntemlerinin ve biyokimyasal ve fizikokimyasal faktörlerin kombinasyonundan faydalanan yeni bir biyomedikal mühendislik alanıdır. Günümüzde kendi başına bir bilim dalı olarak öne çıkmaktadır.

Kısaca pratikte doku mühendisliği, insan vücudunda hasar görmüş organ veya dokuların tamiri veya yenisinin yapılması ile ilgilenen tıp ve değişik mühendislik disiplinlerinin kombinasyonundan oluşan bir bilim dalıdır. Bazen regeneratif tıp, doku mühendisliği ile ayni anlamda kullanılmaktadır, ancak regeneratif tıp hasarlı dokuları kullanmak için kök hücre veya projenitör hücreleri kullanır.

Doku mühendisliğinin üç komponenti vardır, ya da başka bir ifade ile doku mühendisliği şu 3 şeye ihtiyaç duyar:

• Tamir amaçlı kullanılacak esas işlev fonksiyonu olabilen bir matriks
• Bu hücrelerin nakledilebileceği bir kalıp veya iskele (scaffold)
• Hedeflenen dokunun elde edilebilmesi için sitokin ve büyüme faktörleri gibi biyoaktif moleküller

Ürolojide doku mühendisliği nerelerde kullanılır?

Amerika Birleşik Devletleri’nde bazı gelişmiş merkezlerde bu alanlarla ilgili çalışmalar yapılmaktadır. Üroloji ile ilgili olarak aşağıdaki organlara yönelik çalışmalar yapılmaktadır;

• Üretra
• Erektil doku (penis)
• İnkontinans
• Mesane
• Üreter
• Böbrek

Doku mühendisliği ile penis büyütme ameliyatı nasıl yapılır?

Hastanın kendi skrotal cilt dokusundan yaklaşık 1 cc kadar biyopsi alınır. Bu biyopsi özel işlemlerden geçirilerek hücre kültürü laboratuvarlarında çoğaltılır. Hücrelerin hastaya nakledilebilmesi için belli bir süre gerekir. Bu süre içinde çok sayıda hücre çoğaltılır. Ortalama gerekli hücre miktarı 20×10(7), yani 20 milyon kadardır. Bu sayıdaki bir hücreyi elde edebilmek için ortalama 2-3 ay kadar bir zaman gerekir.

Daha sonra elde edilen bu hücreler  penise kaplanacak şekilde şekillendirilmiş poly(lactic-co-glycolic acid) (PLGA, PLG) kalıp (scaffold) üzerine nakledilir. Bu yapı daha sonra kültür ortamında 24 saat daha bekletilir. Daha sonra bu kalıp ameliyathane şartlarında hastaya nakledilir.

Ameliyathanede genel anestezi veya spinal anestezi (belden aşağı uyuşturma) altında hasta hazırlanır. Penis cildi açılarak penis ortaya çıkartılır. Önceden hazırlanmış kalıp (PLGA kaplı hücreler) penis şekline uygun olarak yerleştirilir.

Ameliyat yaklaşık 1-1,5 saat kadar sürer. Hastalar bir gün hastanede kalır. Ameliyat çok steril şartlarda yapılmalıdır. Ameliyat sonrası penis bir hafta kadar bandajda kalır. Enfeksiyona karşı koruyucu antibiyotik ve ağrı kesici başlanır.

Kısaca doku mühendisliği tekniği kullanılarak penis büyütme ameliyatının aşamalarını şu şekilde özetleyebiliriz:

• Laboratuvar şartlarında hastaya nakledilecek kadar yeterli hücrenin çoğaltılması
• Bu çoğaltılan hücrelerin PLGA kalıplar üzerine ekimi
• PLGA-hücre yapısının 24 saat kültür ortamında bekletilmesi
• PLGA-hücre yapısının penise ameliyathane ortamında nakledilmesi

Doku mühendisliği ile penis büyütme ameliyatı ne kadar sürer, her yerde yapılır mı?

Bu yöntemle penis büyütme ameliyatı günübirlik, kısa sürede yapılan bir işlem değildir. Hastadan alınan çok küçük bir parça laboratuvar şartlarında çoğaltılarak hastaya nakledilir. Bu işlem 2-3 ay kadar bir süre gerektirir. Bu işlem çok steril şartlarda yapılmalıdır. Enfeksiyon riski vardır. Eğer enfeksiyon gelişirse işlemin tekrar baştan yapılması gerekir. Bu da süreyi uzatır. Her yerde yapılabilecek bir işlem değildir. Özel laboratuvar, hücre ve doku kültürü alanında tecrübeli yetişmiş eleman gerektirir.

Bu yöntemle penis büyütme kalıcı mı, daha sonra tekrarlanabilir mi?

Bu metotla yapılan penis büyütme ameliyatında peniste deformite olmaz. Zamanla küçülme olmaz. Daha sonra ihtiyaç duyulursa ayni işlem yapılabilir. Bu yöntemde hastanın kendi dokusu kullanıldığı için her hangi bir olumsuz reaksiyon görülmez.

Doku mühendisliği ile penis büyütmenin avantajları nelerdir?

Doku mühendisliği metodu kullanılarak yapılan penis büyütme ve uzatma ameliyatının diğer yöntemlere göre bazı avantajları vardır. Bu avantajlar veya üstün yanlar şunlardır:

• Hastanın kendi dokusu kullanıldığından dolayı herhangi bir reaksiyon veya doku reddi söz konusu değildir.
• Peniste deformite gelişimi, düzensizlik çok çok azdır veya hiç görülmez
• Zamanla penise yapılan kalınlaştırma ve uzatma işleminde her hangi bir kayıp veya azalma olmaz, ya da son derece azdır
• Daha sonraki dönemlerde tekrar kalınlaştırma gerekirse mümkündür

Ameliyat sonrası ne kadar beklemek gerekir?

Penis büyütme ameliyatları sonrası hastaların belli bir süre beklemeleri gerekir. Dokuların iyileşmesi için belli bir zamana ihtiyaç vardır. Bu süre genellikle 4-6 haftadır. 4-6 hafta sonra hastalar normal cinsel ilişkiye girebilirler.

Bu yöntemin dezavantajları/riskleri nelerdir?

D. mühendisliği yöntemi ile penis büyütme ameliyatı etkili bir yöntem olmasına rağmen bu metodun yaygın olarak kullanımını engelleyen bazı dezavantajları vardır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Bu metot uzun bir süreçtir. Nakledilecek hücrelerin hazırlanması ortalama 2,5-3 ay sürer
• İşlem sırasında enfeksiyon riski olabilir ve tekrar başa dönmek gerekebilir
• Bu metodun maliyeti yüksektir
• Ekip işidir, alt yapı gerektirir
• Her yerde yapılamaz

Hastaya yapılacak tüm hücresel işlemler için sağlık bakanlığından özel izin alınması gerekir. Yapılacak işlemler ve gerekçeleri ayrıntılı olarak bakanlığın ilgili birimlerine gönderilir. Burada alanında uzman komisyon tarafından değerlendirilir ve uygunluk alınırsa çalışmaya başlanır. Bu da süreci uzatan bir uygulamadır.

Yapılan penis büyütme ameliyatları gerçekten doku mühendisliği ile mi yapılıyor?

Mevcut yöntemlerin çoğu, hatta tamamı doku mühendisliği ile yapılan penis büyütme ameliyatları değildir. Bu amaçla yapılan ameliyatlar genel olarak hastanın kendi vücudundan alınan yağ dokularının özel işlemlerden geçirilerek veya greft (yama) şeklinde penis çevresine aktarılmasıdır. Veya penis çevresine sentetik materyaller sarılarak penisin kalınlaştırma işlemleridir.

Bu yöntemler rutin cerrahi yöntemlerdir. Doku mühendisliği metodu değildir. Doku mühendisliğinden farklı olarak bu ameliyatlar laboratuvara gerek olmadan direk ameliyathanede yapılır. 2-3 saatlik ameliyatla işlem tamamlanır. Oysa doku mühendisliğinde penisi kalınlaştırmak için kullanılacak hücrelerin hazırlanması 2-3 ay kadar sürer. Bu hücreler ancak uzun bir sürede hazırlanır ve kullanılacak hale gelir.

Özet olarak: Doku mühendisliği biyolojik bilimler, tıp ve değişik mühendislik disiplinlerinin içeren yeni ve gelişmekte olan bir bilim dalıdır. Biyomedikal mühendislik yöntemleri ile penis büyütme ve kalınlaştırma ameliyatları mümkündür. Ancak ekip isteyen, pahalı ve uzun zaman alan bir uygulamadır. Bu yöntem için özel izinler ve etik kurul onamları gerekir. Rutin her yerde yapılacak bir teknik değildir. Sınırlı sayıda merkezlerde yapılan çalışmalarda uzun süreli sonuçlar oldukça başarılıdır. Mevcut yapılan yağ enjeksiyonu, yağ grefti ve sentetik materyaller kullanılarak yapılan ameliyatlar doku mühendisliği yöntemi değildir. Bunlar rutin cerrahi uygulamalardır.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

İstanbul- TÜRKİYE