Epididimal kist, epididim içinde gelişen sıvı dolu bir kesedir. Bu kistler genellikle iyi huylu ve ağrısızdır, ancak daha büyük kistler skrotumda rahatsızlık veya şişmeye neden olabilir. Teşhis genellikle fizik muayene ile yapılır ve ultrason ile doğrulanır. Semptomlar arasında ağrısız bir şişlik, ağırlık hissi veya hafif skrotal rahatsızlık gibi şikayetler vardır. Kist önemli semptomlara neden olmadıkça tedavi genellikle gerekli değildir.

Epididimal kist nedir?

Epididimal kist, testisin arkasında bulunan ve spermin depolanması ve taşınmasına yardımcı olan epididim içinde gelişen küçük, sıvı dolu bir kesedir. Bu kistler genellikle zararsızdır ve berrak veya süt renginde sıvı ile doludur; bu sıvı bazen sperm içerebilir. Çoğu epididimal kist ağrısızdır ve tesadüfen keşfedilir, ancak büyüdüklerinde skrotumda ağırlık hissi, hafif rahatsızlık veya şişmeye neden olabilirler. Kansere dönüşmez ve rahatsızlık yaratmadıkça tedavi nadiren gereklidir. Ciddi rahatsızlık durumunda cerrahi olarak kist çıkartılır.

Epididimal kistin nedenleri nelerdir?

Epididimal kistin kesin nedeni her zaman net değildir, ancak bazı olası nedenler şunlardır:

• Tıkanmış tübüller: Epididim içindeki küçük tüpler tıkanabilir ve bu durum sıvı dolu bir kesenin veya kistin oluşmasına yol açabilir.
• Gelişimsel faktörler: Bazı kistlerin, özellikle ergenlik veya orta yaş gibi hormonal değişiklik dönemlerinde, kişinin yaşlanmasıyla birlikte doğal olarak geliştiği düşünülmektedir.
• Yaralanma veya travma: Skrotum veya testislerdeki fiziksel yaralanmalar bazen epididim içinde kist oluşumuna neden olabilir.
• İltihap veya enfeksiyon: Epididim iltihabı (epididimit) veya enfeksiyon kist oluşumuna katkıda bulunabilir.
• Spermatosel: Bazen epididimal kistler sperm ile dolu olabilir. Bunlara özellikle spermatosel denir ve genellikle tıkanmış kanallar veya önceki enfeksiyonlar gibi benzer nedenlerle ilişkilidir.

Epididimal kistlerin belirtileri nelerdir?

Epididimal kistin belirtileri değişiklik gösterebilir, ancak yaygın belirtiler şunlardır:

• Ağrısız şişlik: Genellikle testisin üst veya arka kısmında hissedilen, pürüzsüz ve ağrısız bir yumru veya şişlik.
• Skrotumda şişlik: Skrotumun (testislerin içinde bulunduğu torba) bir tarafında fark edilebilir bir şişlik veya büyüme.
• Ağırlık veya dolgunluk hissi: Özellikle kist büyüdüğünde, skrotumda ağırlık veya dolgunluk hissi.
• Rahatsızlık veya hafif ağrı: Bazı bireyler, kist çevresindeki dokulara baskı yaparsa skrotumda hafif rahatsızlık veya ağrı hissedebilir.
• Görünür kist: Bazı durumlarda, kist yeterince büyükse, cildin altında küçük bir sıvı dolu kese olarak görünebilir.

Epididim kistlerinin teşhisi nasıl konur?

Epididimal kistin teşhisi genellikle kolaydır, birkaç adımı içerir:

• Fizik Muayene: Doktor, yumru, şişlik veya anormallikler için skrotumu ve testisleri manuel olarak muayene edecektir. Epididimal kist genellikle testisin üst veya arka kısmında pürüzsüz, sert ve hareketli bir kitle olarak tespit edilir.
• Transillüminasyon: Doktor, yumrunun sıvı dolu olup olmadığını görmek için skrotumdan ışık tutabilir. Bir kist genellikle ışığın geçmesine izin verir ve bunun sıvı içerdiğini, katı bir kitle olmadığını gösterir.
• Ultrason: Teşhis belirsizse, skrotumun ultrason taraması en yaygın ve etkili görüntüleme testidir. Skrotumdaki yapıların bir resmini oluşturmak için ses dalgalarını kullanır ve kistin sıvı dolu bir kese mi yoksa katı bir kitle mi olduğunu doğrulamaya yardımcı olur.
• Tıbbi Geçmiş ve Belirti İncelemesi: Doktor ayrıca herhangi bir belirti, travma öyküsü, enfeksiyonlar veya kistin gelişimine katkıda bulunmuş olabilecek diğer durumlar hakkında sorular sorabilir.

Epididimal kistin tedavisi nasıl yapılır?

Epididimal kistin tedavisi, kistin boyutuna ve semptomların şiddetine bağlıdır. Yaygın tedavi seçenekleri şunları içerir:

• Gözlem: Kist küçük, ağrısız ve rahatsızlığa neden olmuyorsa, genellikle tedavi gerekmez. Birçok epididimal kist, büyümediklerinden veya semptomlara neden olmadıklarından emin olmak için zamanla izlenir.
• Ağrı Kesici: İbuprofen veya parasetamol gibi reçetesiz ağrı kesiciler, kist ile ilgili hafif rahatsızlık veya ağrıyı yönetmeye yardımcı olabilir.
• Aspirasyon: Bazı durumlarda, kistin içindeki sıvı bir iğne kullanılarak boşaltılabilir (aspirasyon). Ancak, bu kalıcı bir çözüm değildir, çünkü kist zamanla tekrar sıvı ile dolabilir.
• Skleroterapi: Aspirasyondan sonra, kistin tekrar dolmasını önlemek için kistin içine özel bir kimyasal enjekte edilebilir. Bu genellikle tekrarlayan veya rahatsız edici kistler için kullanılır, ancak olası komplikasyonlar nedeniyle yaygın olarak yapılmaz.
• Cerrahi çıkarma (eksizyon): Kist büyük, ağrılı veya ciddi rahatsızlığa neden oluyorsa, epididektomi adı verilen küçük bir cerrahi işlemle kist çıkarılabilir. Bu, daha kalıcı bir çözümdür ve genellikle lokal veya genel anestezi altında ayakta tedavi esasına göre yapılır.

Epididimal kist ne zaman ameliyat gerektirir?

Çoğu epididimal kist zararsızdır ve müdahale gerektirmez. Epididimal kist için cerrahi girişim genellikle yalnızca belirli indikasyonlar mevcutsa düşünülür. Bu durumlar aşağıda özetlenmiştir:

• Devam eden ağrı veya rahatsızlık: Kist, ağrı kesiciler gibi konservatif tedavilere yanıt vermeyen sürekli rahatsızlık veya ağrıya neden olduğunda.
• Büyük boyut: Kist, skrotumda fark edilebilir bir şişlik, rahatsızlık veya ağırlık hissine neden olacak kadar büyüdüğünde cerrahi önerilebilir.
• Yaşam kalitesini etkileme: Kist, günlük aktiviteleri, fiziksel egzersizleri veya cinsel fonksiyonu etkiliyorsa cerrahi çıkarma gerekebilir.
• Tekrarlayan enfeksiyonlar: Nadir durumlarda, kist tekrar tekrar enfekte olursa veya iltihaplanırsa, daha fazla komplikasyonu önlemek için cerrahi gerekebilir.
• Kötü huylu olma endişeleri: Kistin doğası hakkında herhangi bir şüphe varsa (epididimal kistler genellikle iyi huyludur), ameliyat diğer durumları ekarte etmek için önerilebilir.

Özet

Epididimal kist, testisin arkasında bulunan ve spermin depolanmasından ve taşınmasından sorumlu küçük bir tüp olan epididim içinde oluşan sıvı dolu bir kesedir. Bu kistler genellikle iyi huylu, ağrısızdır ve berrak veya süt renginde sıvı ile doludur. Çoğu semptom oluşturmasa da, daha büyük kistler skrotumda şişlik, rahatsızlık veya ağırlık hissine yol açabilir. Teşhis genellikle fizik muayene ve ultrason ile yapılır. Tedavi genellikle kist önemli rahatsızlığa neden olmadıkça gerekli değildir, ciddi ağrı ve büyüme varsa bu durumda cerrahi, yani ameliyat gerekir.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK
Ürolog
İstanbul – TÜRKİYE