Erektil disfonksiyon (ED, iktidarsızlık, ereksiyon sorunu, ereksiyon problemi, sertleşme sorunu) yaşlı erkeklerde sık görülen bir durumdur, ancak günümüzde genç erkeklerde de sık görülen bir sinsel sağlık sorunudur. Çoğu kişi yaşlılardaki ereksiyon problemini yaşlılığın doğal bir sonucu gibi görürler. Oysa sağlıklı bir yaşam ile 70-80 yaşlarında da normal bir cinsel hayat mümkündür. Araştırmalara göre genç erkeklerde görülen ED nedenleri yaşlılardan farklı olarak çoğunlukla sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımına bağlıdır.

Bu yazımda genç erkeklerde görülen sertleşme sorunu, nedenleri ve tedavisini anlatacağım. Konuyla ilgili genel bir literatür değerlendirmesi ve kendi tecrübelerimi anlatacağım.

Erektil disfonksiyon nedir?

Erektil disfonksiyon, normal bir cinsel ilişki için gerekli ereksiyonun sağlanamaması veya idame ettirilememesi olarak tanımlanır. Ereksiyon sorunu, değişik derecelerde olabilir. Bazı kişilerde ciddi derecede iken, bazılarında hafif orta derecede görülebilir. Genç erkeklerdeki ereksiyon sorunları yaşlılara göre tedaviye daha iyi cevap verir.

Ereksiyon sorunu genç erkeklerde ne sıklıkla görülür?

Genelde yaşlı erkeklerin sorunu olarak bilinen erektil disfonksiyon durumu, aslında gençlerde de sık görülmektedir. Genç erkeklerde görülen bu durum sanılanın aksine yüksektir. Bu konu ile ilgili literatürü gözden geçirdiğimizde;

• Brezilya’da yapılan bir çalışmada 18-25 yaş arası gençlerde ED görülme oranı %36,5; 26-40 yaş arası genç erkeklerde %30,7 olarak bildirilmiştir.
• ABD’de 40 yaş altı erkekler arasında yapılan çalışmada %26 oranında ED görülmüş ve bunların da %50’ den fazlasında sorunun ciddi olduğu bildirilmiştir.
• ABD’de yapılan bir diğer çalışmada 18-31 yaş arası erkeklerde % 11,3 hafif derecede, %2,9 oranında ise orta- ciddi derecede ereksiyon sorunu olduğu rapor edilmiştir.
• Uluslararası tıp derilerinde yayınlanmış konuyla ilgili makalelerin gözden geçirildiği bir çalışmanın sonuçlarına göre: 18-35 yaş arası erkeklerde %21,48 oranında ED olduğu gösterilmiştir.
• Wisconsin Üniversitesi’nin yaptığı bir çalışmada 50 yaşlarındaki erkeklerin yaklaşık %50’si ve 60 yaşlarındakilerim de %60’ı değişik derecelerde erksiyon problemi olan hastalardır.
• 28000 erkekl arasında yapılan bir çalışmada 30’lu yaşlarda %11, 20’li yaşlarda %8 oranında değişik derecelerde erektil disfonksiyon olduğu gösterilmiştir.
• 2013 yılında J. Sexual Medicine dergisinde yayınlanan bir çalışmaya göre gençlerde ereksiyon sorunları önceki yıllara göre daha yüksek oranlarda görülmektedir.

Gençlerde ED nedenleri nelerdir?

Ereksiyon sorunu olan genç erkeklerde yaşlılarda olduğu gibi ayrıntılı anatomik nedenler araştırmaya genellikle gerek yoktur, ayrıntılı anamnez yeterli bilgileri verir. Genç erkeklerde ereksiyon sorunu nedenleri yaşlılardakine benzer. Bu nedenler başlıca 2 gruptur; psikolojik ve organik nedenler olmak üzere.

Psikolojik  nedenler

Ssikolojik nedenler ayni zamanda libidoy, yani cinsel isteği olumsuz etkileyerek genç erkeklerde erksiyon sorunlarına neden olurlar. Stres ve anksiyete epinefrin yapımını artırır, artmış bu sempatik aktivite sonucu olarak kavernöz dokudakontraksiyon (kasılma) artar, gevşeme gerçekleşmez ve sonuçta erektil disfonksiyon gelişir. Tam ereksiyon gelişmemesi kişide performans anksiyetesine neden olur, bu durum kısır döngü şeklinde devam eder.

• Anksiyete: Anksiyete erkeklerde en sık görülen sertleşme sorunu nedenidir. Partnerin hamile kalacağı korkusu, kondom takarken ereksiyonun sonlanması, seksüel performans anksiyetesi gençlerde erektil disfonksiyona neden olan durumlardır.
• Stres: İş veya aile ortamındaki stresaler cinsel hayatı etkileyerek ereksiyon sorunlarına neden olur.
• Depresyon: Depresyon cinsel isteği olumsuz etkiler. Bunun sonunda da ereksiyon ve cinsel birliktelik negatif olarak etkilenir.

Organik nedenler

Genç erkeklerde erektil disfonksiyonaa neden olan organik nedenler yalı erkeklerle benzerlikler gösterir. Bu nedenler aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Penise kan taşıyan damarların daralması: Penise kan taşıyan damarların daralması sonucu penise temiz kan (arteriyel kan) gelişi azalır ve sonunda ereksiyon yetersizliği gelişir. Bu durum genel bir durumdur. Yani sadece penisarterleriinde bir daralma değil, vücuttaki tüm damar sisteminde bir daralma görülür. Genç erkelerde penis kan damarlarının daralmasına neden olan durumlar erişkinlerdekine benzer. Bunlar:
  • Tansiyon yüksekliği
  • Kolesterol yüksekliği
  • Aşırı alkol ve sigara kullanımı
  • Şeker hastalığı
  • Hareketsiz bir yaşam
  • Obezite (aşırı kilo).
• Hormonal nedenler: Özellikle spor yapan genç erkeklerde aşırı kas gelişimi sağlamak amacıyla steroid grubu ilaç kullanımı yaygındır. Vücut geliştirmek amacıyla bu tür ilaçları aşırı alanlarda ereksiyon sorunları görülebilmektedir. Tirod hormonlarının yüksekliği veya düşüklüğü(hipertiroidi veya hipotiroidi), hipofiz bezinden salgılanan prolaktin hormon yüksekliği (hiperprolaktinemi) ayni şekilde ereksiyon problemlerine neden olur. Bir diğer hormonal neden estosteron hormonundaki yetersizliktir. Testosteron eksikliği en sık görülen hormonal nedenlerden birisidir. Klinefelter sendromu, konjenital hipogonadotropik hipogonadizm, sonradan oluşan hipogonadotropoik hipogonadizm, atrofik testis gibi seyrek görülen diğer hormonal nedenler de genç erkeklerde ereksiyon sorunlarına neden olabilir.
• Kullanılan bazı ilaçlar: Psikiyatrik ilaçlar, kolesterol ve tansiyon düşürücü ilaçlar, kalp hastalıklarının tedavisinde kullanılan bazı ileçlar erektil disfonksiyona yol açar. Günümüzde illegeal olarak kullanılan uyuşturucu ilaçlar özellikle uzun süre ve yüksek dozlarda kullanıldıklarında sertleşme sorunları ortaya çıkar.
• Anatomik nedenler: Peniste görülen bazı hastalıklaranatomik nedenlere bağlı olarak ereksiyon sorunlarına neden oljur. Peyronie hastalığı, doğuştan penis eğriliği, fimozis (sünnet olmayan erkeklerde sünnet derisinin yapışıklığı), penisin tam gelişememesi gibi penise ait anatomik nedenler erkeklerde değişik derecelerde sertleşme sorunları ile birliktedir.

Nörojenik (sinirsel) kaynaklı bağlı anatomik nedenler: Sinirsel kökenli ED ‘ye neden olan nörolojik hastalıklar: genital bölgeyi ilgilendiren sinir travmaları, spinal kord hasarları, multiple skleroz, epilepsi gibi nörolojik hastalıklar.

ED 20’li yaşlarda görülür mü, nedenleri nelerdir?

20’li yaş genç erkeklerde de ereksiyon sorunları görülebilmektedir. Bunlar genel erektil disfonksiyona neden olan hastalıklara benzerlikler gösterir. 20 yaşlarındaki genç erkeklerde sıklıkla karşılaşılan ereksiyon yetersizliği veya ani ortaya çıkan erektil disfonksiyon nedenleri şunlardır:

• Hipertansiyon (tansiyon yüksekliği)
• Obezite (aşırı kilo)
• Şeker hastalığı
• Aşırı alkol kullanımı
• Aşırı sigara kullanımı
• Hareketsiz bir yaşam
• Uyuşturucu kullanımı
• Cinsel performans aksiyetesi
• Pornografik filmler izlemek

Erektil disfonksiyonun komplikasyonları nelerdir?

Erektil disfonksiyon kişilerin normal hayatlarını olumsuz etkiler, iş ve aile hayatlarında ciddi problemler ortaya çıkar. Ereksiyon sorununun neden olabileceği bazı komplikasyonları şu şekilde sıralayabiliriz;

• Stres, anksiyete
• Kişinin kendine güveninin azalması
• Ruhsal problemler
• Partner ilişkilerinde sorunlar
• Günlük yaşantıda ve iş hayatında sorunlar

Geçlerde ereksiyon sorunu geri döndürülebilir mi?

Genç erkeklerde görüeln ereksiyon problemlerinin bir kısmı yaşlılara göre geri dönüşlüdür. Özellikle psikolojik nedenlere bağlı erektil disfonksiyon durumları gençlerde eğer uygun danışmanlık hizmeti alınır ve nedenler ortadan kaldırılabilirse geri döndürülebilir. Ayni şekilde alkol, sigara, uyuşturucu kullanımı gibi nedenlere bağlı olan erektil disfonksiyon nedenleri özellikle kısa süreli vakalarda bu alışkanlıkların bırakılmasıyla normale dönebilir.

Organik nedenlere bağlı erektil disfonksiyon durumlarının normale dönmesi biraz daha zor ve zaman alıcıdır. Eğer bu organik nedenler uzun süreli değilse peniste kalıcı hasara neden olmayacaklarından uygun tedavi ile geri dönme şansına sahiptir. Uzun süreli organik nedenlere bağlı ED hastalarında düzelme şansı daha az ve yavaş seyreder.

Şeker hastalığının penis üzerine olan olumsuz etkilerinden korunmak için sıkı bir diyet ve düzenli fiziksel aktivite önemli rol oynar.

Genç erkeklerde erektil disfonksiyon tedavisi nasıldır?

Gençlerde görülen ED tedavisi genel olarak yaşlı erkeklerdekine benzer. Genç erkeklerde ağırlıklı olarak prsikolojik nedenler ön planda olduğundan tedavide bu konuya daha fazla eğilmek gerekir. Tedavi yönünden gençlerdeki bir diğer önemli husus, gençlerde daha az oranda invaziv tedavilere (penis protezi gibi) ihtiyaç duyulmasıdır. Genç yaşta sertleşme sorunu olan hastalarda tedavi ilkeleri genel hatlarıyla aşağıda anlatıldığı gibidir;

• Yaşam tarzı değişiklikleri: Yaşlılara göre genç ereksiyon sorunu olan erkeklerde yaşam tarzı değişiklikleri daha önemlidir. Yaşam tarzı değişiklikleri ile gençlerde ereksiyon tedavisine daha iyi sonuç alınır. Bu değişiklikler şunlardır;
  • Sigara kullanımı varsa kesilmesi
  • Aşırı alkol kullananlarda alkolün bırakılması
  • Sağlıklı, ideal bir kiloya sahip olmak
  • Düzenli spor yapmak
  • Sağlıklı beslenmek
  • Düzenli bir uyku
• Psikolojik destek: Eğer hastalarda psikolojik problemler varsa bu konularla ilgili olarak destek alabilirler. Bu şekilde alanında uzman kişiler tarafından yapılan destek tedavileri sonucu anksiyete, depresyon ve stres durumlarının ortadan kalkması sonucu cinsel hayat normale döner. Kişiler iş ve aile hayatlarında daha mutlu ve verimli olurlar.
• Ağızdan kullanılan erektil disfonksiyon ilaçları: Üroloji uzmanının önereceği ağızdan ED tedavisinde kullanılan ilaçlar bu hastaların tedavisinde ilk basamak ilaç tedavisi olarak önerilir. Genç hastalar genellikle bu grup ilaçlara iyi cevap verirler. Eğer ağızdan alınan bu ilaçlara istenilen cevap alınmıyorsa daha ileri organik nedenlerin araştırılması gerekir. Bu ilaçlar ;
  • Sildenafil
  • Tadalafil
  • Vardanafil
  • Avanafil
• Hormonal tedavi: Eğer ereksiyon bozukluğuna neden olabilecek bir endokrin problem varsa bunun tedavi edilmesi gerekir. Sıklıla karşılaştığımız endokrin neden Testosteron hormonu eksikliğidir. Ürolog böyle durumlarda testosteron replesman tedavisi yapar.
• Vakum cihazı: Ereksiyon tedavisinde penise uygulanan vakum cihazı invaziv olmayan bir tedavi yöntemidir. Ciddi yan etkileri ve komplikasyonları yoktur. Bu tedavi ile hastaya eğitim verilir ve kullanmaları faydalı olabilir.
• Destek tedavisi: Üroloji uzmanının öneriisi doğrultusunda bu hastalara destek tedavileri verilebilir. Bunların etkileri tartışmalı olmakla birlikte sağlıklı beslenmeye yardımcı olabilen vitamin ve mineraller etkili olabilir.
• Penise enjeksiyon tedavisi: Penise enjeksiyon uygulamaları ilişkiden 10-20 dakika önce yapılır. Bu hastalara eğer ereksiyon 4-5 saati geçerse mutlaka bir Üroloji uzmanına başvurmaları öenerilmelidir. Uzamış ereksiyon dusumlarında priapizm ve kalıcı penis hasarı görülebilir.
• Üretral jel: Üretra içine ereksiyon sağlayıcı jeller sıkılabilir. Bunların günde ikiden fazla kullanılmaması gerekir.
• Penil ESWT uygulaması: Yapılan çalışmalarda genç yaşlardaki erkeklerde görülen ereksiyon sorunlarının penise uygulanan ESWT tedavisi (ESWT-şok dalga tedavisi) ile daha etkili bir şekilde tedavi edildiği gösterilmiştir. Özellikle hahfif-orta derecede arteriyel sorunları olan gençlerde ESWT’nin başarı oranı daha yüksektir. Bizim gözlemlerimiz de bu doğrultudadır. Bu nedenle genç ve ereksiyon sorunu olan erkek hastalarda penil ESWT tedavisini öneriyoruz.
• Penil PRP (p-shot) uygulaması: Penise PRP uygulaması henüz deneysel aşamadadır. Kesin etkinliği ispat edilmiş rutin tedavi seçenekleri arasında değildir.
• Kombine tedaviler: Bazı hastalarda daha iyi sonuç elde edebilmek için kombine tedaviler önerilebilir.
• Penis protezi ameliyatı: Hem yaşlı hem de genç hastalarda penil protez takılması erektil disfonksiyon tedavisinde en son seçenektir. Tüm tedavilere cevap alınamayan hastalarda en son seçenek olarak penis protezi ameliyatı yapılır. Protezlerin değişik nedenleri vardır. Genç hastalara üç parçalı şişirilebilen protezleri tercih etmek gerekir.

Özet olarak; ereksiyon sorunu sadece yaşlıların sorunu değil, ayni zamanda genç yaştaki erkeklerde de görülebilen bir sorundur. Gençlerdeki ereksiyon sorunu nedenleri yaşlılardan farklı olarak günümüzde sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımı ve obeziteye bağlıdır. Gençlerdeki ereksiyon problemleri bazen altta yatan bir hastalığın belirtisi olabilir. Bu bakımdan bu tür problemi olanların mutlaka bir Üroloğa başvurmaları gerekir. Gençlerdeki ED sorunu yaşlılardan farklı olarak yaşam tarzı değişiklikleri ve diğer uygun tedavilerle daha kolay bir şekilde düzeltilebilen bir rahatsızlıktır.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

İstanbul-TÜRKİYE