Hidrosel, testislerin etrafındaki kesede sıvı birikmesi ile karakterize edilen tıbbi bir durumdur ve bu durum skrotumda şişmeye yol açar. Yenidoğanlarda yaygındır, ancak yaralanma veya iltihaplanma nedeniyle erişkinlerde de de görülebilir. Hidroseller genellikle ağrısız ve zararsızdır, ancak şişlik belirgin hale gelirse rahatsızlığa neden olabilir. Nedenleri arasında doğuştan gelen faktörler, enfeksiyonlar, yaralanmalar veya skrotal bölgedeki iltihaplanmalar bulunur. Günümüzde tercih edilen tedavi yöntemi cerrahi tedavidir.

Hidrosel nedir, ne demektir?

Hidrosel, bir testisi çevreleyen ince kesede sıvı birikmesi durumudur ve bu durum skrotumda şişmeye neden olur. Genellikle ağrısız ve kanser olmayan bir durumdur, bu nedenle genellikle zararsızdır. Hidroseller, özellikle doğuştan gelen nedenlerle yenidoğanlarda yaygındır ve genellikle yaşamın ilk yılı içinde kendiliğinden düzelir. Ancak, yaralanma, enfeksiyon veya iltihaplanma nedeniyle yetişkin erkeklerde de gelişebilir. Genellikle ciddi sorunlara neden olmazlar, ancak şişlik belirgin hale gelirse rahatsızlık verebilir. Eğer bir hidrosel geçmezse veya rahatsızlığa neden olursa, tıbbi müdahale gerekebilir.

Hidroselin nedenleri nelerdir?

Hidrosel, kişinin yaşı ve koşullarına bağlı olarak çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. Yaygın nedenler şunlardır:

• Doğuştan Hidrosel: Yenidoğanlarda, testislerin karın bölgesinden skrotuma inmesini sağlayan kanal düzgün bir şekilde kapanmazsa hidrosel gelişebilir. Buna doğuştan hidrosel denir ve genellikle yaşamın ilk yılı içinde kendiliğinden düzelir.
• Yaralanma veya travma: Skrotuma gelen bir yaralanma veya travma, iltihaplanmaya ve sıvı birikmesine neden olarak hidrosel oluşumuna yol açabilir.
• Enfeksiyonlar: Özellikle skrotal bölgede, epididimit (spermin depolandığı tüpün iltihaplanması) veya orşit (testis iltihabı) gibi enfeksiyonlar hidrosel gelişimine neden olabilir.
• İltihaplanma: Skrotal veya karın bölgesindeki genel bir iltihaplanma, altta yatan bir tıbbi durum nedeniyle olabilir ve sıvı birikimine yol açabilir.
• Tıkanıklık veya yetersiz drenaj: Lenfatik sistemdeki bir tıkanıklık veya skrotumdan yeterli sıvı drenajının olmaması hidrosele neden olabilir.
• Yaşlanma: Yaşlı erkeklerde, sıvı dengesi bozulduğu için veya doğal yaşlanmanın bir parçası olarak hidrosel gelişebilir; burada sıvı üretimi ve emilimi arasındaki denge bozulur.
• Cerrahi veya tıbbi müdahaleler: Bazen, kasık veya skrotal bölgede yapılan önceki cerrahi veya tıbbi müdahalelerin bir yan etkisi olarak hidrosel oluşabilir.
• Testis kanseri: Testis kanseri olanlarda da bazen hidrosel olabilir. Bunun ayırımı çok önemlidir.

Hidroselin belirtileri nelerdir?

Hidrosel belirtileri, durumun ciddiyetine bağlı olarak değişebilir, ancak yaygın belirtiler şunlardır:

• Skrotal şişlik: En belirgin belirti, genellikle bir tarafta ağrısız bir skrotum şişmesidir. Şişlik, biriken sıvının miktarına bağlı olarak küçük veya oldukça büyük olabilir.
• Skrotumda ağırlık hissi: Bazı kişiler, özellikle büyük hidrosellerde skrotumda ağırlık veya rahatsızlık hissi yaşayabilir.
• Rahatsızlık veya ağrı: Hidroseller genellikle ağrısızdır, ancak büyük hale gelirlerse, özellikle fiziksel aktiviteler sırasında veya otururken rahatsızlık verebilirler.
• Boyut değişikliği: Doğuştan gelen vakalarda, şişliğin boyutu gün boyunca değişebilir, genellikle akşamları veya fiziksel aktiviteden sonra daha büyük olabilir.

Hastalığın teşhisi nasıl konur?

Tanı genellikle şu adımları içerir:

• Fizik Muayene: Bir doktor skrotumu inceleyerek şişlik, hassasiyet ve kıvamını kontrol eder. Hidroseller genellikle pürüzsüz ve sıvı dolu hissedilir.
• Transilluminasyon: Yaygın bir tanı testi, skrotumdan bir ışık geçirmeyi içerir. Şişlik bir hidrosele bağlıysa, ışık sıvının içinden geçer ve alanı aydınlatır. Bu, hidroseli tümörler gibi katı kütlelerden ayırt etmeye yardımcı olur.
• Ultrason: Tanı belirsizse veya diğer durumlarla ilgili endişeler varsa, bir ultrason yapılabilir. Bu görüntüleme testi, sıvı birikimini görselleştirmeye ve fıtıklar veya tümörler gibi skrotal şişliklerin diğer olası nedenlerini ekarte etmeye yardımcı olur.
• İdrar Tahlili: Enfeksiyondan şüphelenildiği durumlarda, hidrosele neden olabilecek enfeksiyon veya iltihap belirtilerini kontrol etmek için bir idrar örneği test edilebilir.

Hidrosel hangi hastalıklarla karışabilir?

Hidroselin ayırıcı tanısı, skrotal şişliğe neden olan diğer durumlardan ayırt edilmesini içerir. Bu durumlar benzer semptomlara sahip olabilir, bu nedenle doğru tanı için kapsamlı bir değerlendirme gereklidir. Ayırıcı tanıda dikkate alınması gereken anahtar durumlar şunlardır:

• Kasık fıtığı
• Testis tümörü
• Epididimit/orşit
• Spermatosel
• Varikosel
• Testis torsiyonu
• Hematosel

Hidroselin komplikasyonları

Hidroseller genellikle zararsızdır ve tedavi gerektirmeden kendiliğinden düzelir, ancak durum ciddi veya tedavi edilmeden bırakılırsa komplikasyonlar oluşabilir. Olası komplikasyonlar şunlardır:

• Rahatsızlık ve Ağrı: Eğer bir hidrosel önemli ölçüde büyürse, skrotumda rahatsızlık veya hafif bir ağrıya neden olabilir. Bu rahatsızlık, fiziksel aktivite veya uzun süre ayakta durma ile daha kötü olabilir.
• Enfeksiyon (Hidrosel Enfeksiyonu): Bir hidrosel enfekte olabilir, kızarıklık, sıcaklık, artan şişlik, ağrı ve ateş gibi belirtilere yol açabilir. Enfekte bir hidrosel, antibiyotik veya drenaj dahil olmak üzere tıbbi müdahale gerektirebilir.
• Azalmış Testis Fonksiyonu: Nadir durumlarda, çok büyük bir hidrosel testis üzerinde baskı yapabilir, bu da kan akışını etkileyebilir ve zamanla testis fonksiyonunu bozabilir.
• Kasık Fıtığı: Bazen, hidrosel bir kasık fıtığı ile ilişkilendirilebilir; burada bağırsakların bir kısmı skrotuma çıkar. Bu durum, bağırsakların boğulmasını önlemek için cerrahi tedavi gerektirir.
• Kozmetik Sorunlar: Skrotumda belirgin bir şişlik, özellikle hidrosel büyükse, özgüveni etkileyebilir ve sosyal rahatsızlığa yol açabilir.
• Tedavi Sonrası Tekrarlama: Bazı durumlarda, cerrahi müdahale (hidroselektomi) sonrasında bile bir hidrosel tekrar edebilir ve daha fazla izleme veya ek tedavi gerektirebilir.

Hidrosel tedavisi nasıl yapılır?

Hidrosel tedavisi, semptomların ciddiyetine ve durumun rahatsızlığa neden olup olmadığına bağlıdır. İşte yaygın tedavi seçenekleri:

• Cerrahi (Hidroselektomi): Hidroselin tedavisi cerrahidir. Bu, hidrosel için standart tedavidir. Ameliyat sırasında, testislerin etrafındaki zarlar arasında biriken sıvı boşaltılır ve bu boşluk tekrar sıvı birikmesini önlemek için kapatılır. Tekrarlama ihtimali yoktur. Ameliyat yaklaşık 30 dakika sürer. Lokal, genel veya spinal anestezi ile yapılabilir.
• Gözlem (Bekleme): Birçok vakada, özellikle bebeklerde veya hidrosel küçük ve ağrısızsa, hemen tedavi gerekmez. Durum, kendiliğinden düzelip düzelmediğini görmek için zamanla izlenir. Bebeklerde doğuştan hidroseller genellikle yaşamın ilk yılı içinde kaybolur. Yetişkinlerde, hidrosel rahatsızlık vermiyorsa, doktorlar gözlem önerebilir.
• Aspirasyon: Hidroselden sıvı, bir iğne kullanılarak boşaltılır. Bu, cerrahinin uygun olmadığı durumlarda yapılabilecek daha az invaziv bir işlemdir. Aspirasyon genellikle geçici bir çözümdür, çünkü sıvı genellikle yeniden birikir. Tekrarlama riskini azaltmak için bir sklerozan ajan (sıvı birikimini önlemek için kimyasal enjeksiyon) ile kombinasyon yapılabilir. Testis kanserinden şüphelenilen durumlarda aspirasyon yapılmamalıdır, çünkü kanser skrotuma yayılabilir.
• Skleroterapi: Sıvıyı aspire ettikten sonra, keseyi kapatmak ve sıvının yeniden birikmesini önlemek için sklerozan bir ajan enjekte edilir. Bu seçenek daha az yaygındır ve genellikle cerrahinin uygun olmadığı durumlarda kullanılır. Etkili olabilir, ancak lokal tahriş veya komplikasyon riski taşır.
• Altta Yatan Nedenlerin Tedavisi: Eğer bir hidrosel enfeksiyon, travma veya altta yatan bir tıbbi durumdan kaynaklanıyorsa, bu temel nedenin tedavisi hidroselin çözülmesini sağlayabilir. Enfeksiyonların antibiyotiklerle tedavisi veya iltihaplı durumların yönetimi, sıvı birikimi olasılığını azaltabilir.

Özet

Sonuç olarak, hidrosel, testislerin etrafındaki kesede sıvı birikimi ile ortaya çıkan, genellikle skrotumda ağrısız bir şişmeye neden olan bir durumdur. Genellikle zararsız olmasına rağmen, tedavi edilmezse rahatsızlık veya komplikasyonlara yol açabilir. Nedenleri doğuştan gelen faktörlerden enfeksiyonlara veya yaralanmalara kadar değişir. Tedavi seçenekleri, durumun ciddiyetine ve semptomlara bağlı olarak gözlem, aspirasyon veya cerrahiyi içerir. Bu durumu etkili bir şekilde yönetmek için bir üroloğa danışmak önemlidir.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK
Ürolog
İstanbul- TÜRKİYE