İyi huylu prostat büyümesi (BPH), yaşlanan erkeklerde sık görülen hastalıklardan birisidir. Lazerle prostat ameliyatı, erkeklerde idrar yapma sorunlarına neden olan prostatın büyümüş ve idrar kanalına (üretra) bası yapan kısımlarının lazer enerjisi kullanılarak kapalı yöntemle alınması yöntemidir. Biz de hastalarımıza uzun zamandır bu ameliyat yöntemlerini başarı ile yapmaktayız.

Prostat Ameliyatı İçin Kullanılan Lazer Ameliyatı Çeşitleri Nelerdir?

Lazerle prostat ameliyatı yapmak için değişik lazer enerjileri kullanılır. Biz uzun süredir lazer cerrahisini kullanmaktayız, bunlar arasında en yaygın kullandığımız HoLEP yöntemidir. En yaygın olarak kullanılan lazer yöntemleri;

• Prostatın fotoselektif vaporizasyonu (PVP): Bu yöntemle büyümüş prostat dokuları lazer enerjisi kullanılarak buharlaştırılır, bu işleme vaporizasyon denir. Bu yöntemde doku çıkarılmadığı için kanser incelemesi amacıyla patolojiye prostat parçası gönderilemez, Bu bir dez avantajdır. PVP, küçük prostatlar için daha çok tercih edilir.
• Holmiyum lazer ile buharlaştırılması (HoLAP): HoLAP yöntemi de PVP gibi prostatın buharlaştırılması işlemidir, ancak burada kullanılan lazer farklıdır, holmiyum lazer kullanılır.
• Holmiyum lazer yöntemiyle prostatın enükleasyonu (HoLEP ameliyatı): Bu yöntem iyi huylu prostat büyümesinin en iyi (altın standart) tedavi yöntemidir. Lazerle mesaneye atılan parçalar çok küçük parçalar halinde (morselasyon) dışarı çıkartılır. Vücutta her hangi bir kesi yapılmaz, tamamen kapalı yöntemle yapılır. Her boyuttaki prostat hastaları için en uygun yöntemdir.

Hangi Hastaya Hangi Lazer Tekniği En Uygundur?

Hangi hastaya hangi yöntemin kullanılacağı hastanın muayenesi sonucu karar verilir. Dünyada ve bizim uygulamamız HoLEP yöntemidir. Ameliyat şekli seçiminde dikkate alınacak hususlar;

• Prostatın büyüklüğü
• Hastanın genel sağlık durumu ve yaşı
• Mevcut imkanlar
• Doktorun tecrübesi

Lazer Ameliyatı Hangi Durumlarda Yapılır?

Prostat büyümesi için muytlaka ameliyat gerekmez, eğer şikayetler çok fazla değilse ilaçla hastalar rahatlama gösterebilirler. İlacın etki etmediği ve diğer bazı durumlarda ameliyat gerekir. Lazerle prostat ameliyatı yapılacak durumlar;

• Hastalar ilaçlardan tam fayda görmüyorsa
• İdrar yapmada çok zorlanma varsa
• Çok sık idrara çıkıyor ve uyku düzeni bozuluyorsa
• İdrar akımında çık yavaşlama varsa
• İdrar kesesi tam olarak boşalamıyorsa
• Çok sık idrar yolu enfeksiyonu oluşuyorsa
• Böbreklerin çalışmasında bozulma varsa
• Mesanede taşlar oluşmuşsa
• Mesanede kesecikler (divertikül) oluşmuşsa
• İdrar yapamama durumu varsa
• Prostata bağlı kanama varsa

Ameliyat Öncesi Hazırlık Nasıl Olur?

Lazerle prostat ameliyatı için diğer ameliyatlarda olduğu gibi hazırlık için bazı kan ve radyoloji testleri istenir, eğer Anestezi doktoru gerek görürse Kardioloji, Dahiliye gibi bölümlerden de konsültasyon isteyebilir.

• Ameliyattan 6-7 gün önceden kan sulandırıcılar kesilir
• İdrar yolu enfeksiyonu varsa tedavi edilmelidir
• Hastalar tansiyon, şeker hastalığı gibi nedenlerle düzenli kullandıkları ilaçları almaya devam etmeliler, gerekirse ilgili bölümlerden konsültasyon istenmelidir
• Rutin ameliyat için kan testleri yapılır
• Akciğer ve EKG istenir
• Gerekirse Kardiyoloji konsültasyonu istenmelidir
• Ameliyattan en az 5-6 saat önceden hastalar ağızdan yeme ve içmeyi keserler
• Aydınlatılmış onam formları hastalara imzalatılıp yatış yapılır.

Hangi Tür Anestezi Uygulanır?

Prostat ameliyatlarını genellikle genel anestezi (hastanın tamamen uyutulması) veya spinal anestezi ile (belden aşağı uyuşturma) yaparız. Hangi tür anestezi uygulanacağına  anestezi uzmanının karar vermesi daha uygun olur.

Hastanede Yatış Süresi Ne Kadardır?

Hastalar genellikle 1-2 gün hastanede kalır. Biz HoLEP ameliyatları sonrası hastalarımızı çoğunlukla 1 gün hastanede yatırıyoruz. Eğer PVP yapılacaksa ayni gün de taburcu etmek mümkündür. HoLEP hastaları da ayni şekilde eğer prostat kısa sürmüşse, çok fazla büyük olmayan prostat ameliyatlarından sonra ayni gün taburcu edilebilir.

Lazerle Prostat Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Lazerle prostat ameliyatı, penisten (üretra) özel endoskopik cjhazlarla girilerek büyümüş prostat parçalarının lazer enerjisi kullanılarak prostat kapsülünden ayrılıp mesaneye itilmesi ve daha sonra bu parçaların morselatör denen bir işlemle çok küçük parçalara ayrılarak mesane dışına çıkarılması şeklinde yapılır.

Tüm bu işlem görüntülerin ekrana yansıtılması ile ve görülerek yapılır. İdrar kanalına bası yapan adenom denen kısımlar protakalın iç kısmı gibi çıkarılarak prostatın zarı (kapsül) kalır.

Lazerle Prostat Ameliyatının Avantajları Nelerdir?

Açık prostat ve TURP (transüretral prostat rezeksiyonu, TUR, kapalı endoskopik prostat ameliyatı) ameliyatlarına göre lazer cerrahisinin avantajları;

• Kanama daha azdır: Kanama riski lazer cerrahisinde son derece azdır.
• Hastanede kalış daha kısadır: Hastalar lazer cerrahisi sonrası daha az hastanede yatarlar. Biz 1 veya 2 gün hastalarımızı hastanede tutuyoruz.
• İyileşme daha hızıdır: Lazer amelyatı sonrası iyileşme daha erken olur.
• Sonda daha erken çıkartılır: Ameliyat sonrası hastalar daha kısa süre sondalı kalırlar.

Lazerle Ameliyat Sonrası Riskler Nelerdir?

Lazerle prostat ameliyatı diğer yöntemlere göre riskleri son derece az olan bir işlemdir. Seyrek te olsa olası riskler şunlardır;

• İdrar yapmada geçici zorluklar: Kateter çıkartıldıktan sonra erken dönemlerde ameliyat yerindeki ödem nedeniyle olabilir, geçicidir
• İdrar yolu enfeksiyonu: Tüm prostat ameliyatlarında olabilir, antibiyotik ve sterilizasyona dikkat edilirse son derece azdır.
• İdrar kanalında (üretra) daralma: İşlem sırasında idrar kanalının tahrişine bağlı olarak daralmalar görülebilir.
• Meninin gelmemesi: Tüm prostat ameliyatlarında meni ameliyat sonrası mesaneye kaçar ve idrarla gelir. Prostat hastaları yaşlı hastalar olduğu için bu durum bir sorun değildir. Eğer hastalar çocuk sahibi olmak istiyorlarsa tüp bebek yöntemi ile çocuk sahibi olabilirler.
• Sertleşme sorunu: Sertleşme sorunu (ereksiyon problemi) lazer ameliyatlarında son derece az görülür. Çünkü lazer enerjisi çok derine nüfuz etmediğinden penisin ereksiyondan sorumlu sinirlerinin hasar görme ihtimali düşüktür.
• Tekrar ameliyat gereksinimi: HoLEP yöntemiyle prostatın büyümüş kısımları kapsüle kadar tamamen alındığı için tekrarlama riski son derece azdır. Bizim kendi tecrübelerimiz sonucunda da HoLEP uyguladığımız hastalarda da tekrarlama ve yeniden ameliyat ihtiyacı gözlemedik.

Ameliyat Sonrası Olabilecek Problemler Nelerdir?

Ameliyattan sonra nadir de olsa sıkıntılar olabilir. Bunlar genellikle geçicidir;

• Kanlı idrar: Sonda çekildikten sonra idrar hafif kırmızı renkte gelebilir, hastaların bol su içmesi ile genellikle bu durum düzelir.
• İdrar yaparken yanma: Lazer ameliyatı sonrası erken dönemlerde geçici idrar yaparken yanma, sık idrara çıkma, ani idrar hissi ile birlikte tuvalete gitme ihtiyacı görülebilir. Bu durumlar özellikle büyük prostatlı hastalarda daha sık görülür. İyileşmesi bazen birkaç hafta kadar sürer.
• İdrar kaçırma: Prostat ameliyatlarından sonra özellikle yalılarda hareket halinde, öksürüp hapşırmakla idrar kaçırmalar olabilir. Bu durumlar geçicidir ve zamanla düzelir. HoLEP ameliyatı sonrası idrar kaçırma son derece seyrek görülür.
• İdrar yapamama: Sonda çıkarıldıktan sonra hastalarda ödem ve küçük pıhtı ve parçalar nedeniyle geçici tıkanmalar olabilir, bu gibi durumlarda doktor bilgilendirilmelidir, hasta idrarını yapamıyorsa geçici olarak sonda takılır ve kısa sürede düzelme sağlanır.
• Ateş, üşüme, titreme: İdrar yolu enfeksiyonuna bağlı olarak bu gibi şikayetler görülebilir. Uygun antibiyotikle tedavisi mümkündür. Böyle durumlarda hastalar mutlaka doktoruna bilgi vermelidir.

Ameliyat Sonrası Hastalar Nelere Dikkat Etmeliler?

Ameliyat sonrası hastalar doktorlarının önerilerine uyarsa sorunsuz bir iyileşme dönemi geçirirler. Hastaların dikkat etmeleri gereken hususlar;

• Fazla ağır iş yapmamak: İlk 4-6 hafta ağır spor yamak, ağır kaldırmamak gerekir.
• Cinsel ilişkiye biraz ara vermek: 1-2 hafta süreyle hastaların cinsel ilişkiye girmemeleri iyi olur. Erken dönemde ilişki olursa ejakülasyon sırasında ağrı ve kanama olur.
• Verilen ilaçları düzenli kullanmak: Doktorun yazdığı tedaviler uygun şekilde alınmalıdır, genellikle antibiyotik ve ağrı kesiciler yazılır.
• Kan sulandırıcılar kullanmamak: Mümkünse erken dönemlerde kan sulandırıcıların kullanılmaması gerekir, eğer zorunluysa kanama riski düşün olan kan sulandırıcıları tercik edilmelidir.
• Kabız kalmamak: Hastaların kabız kalmamaları ve ıkınmamaları kanamaya denen olacağı için önemlidir.

Sonuç olarak; lazerle prostat cerrahisi, iyi huylu prostat büyümesinin tedavisinde etkili ve yan etkileri son derece düşük bir yöntemdir. Özellikle HoLEP yöntemi ile sonuçlar çok iyi ve tekrarlama riski, cinsel sorunlara neden olma oranı son derece düşüktür.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı