Çoğunlukla “CIS” olarak kısaltılan “mesanenin in situ karsinomu“, mesane mukozasının yüzey tabakasıyla sınırlı olan bir kanser türünü ifade eder. Bu durumda, mesanenin iç kısmında anormal hücreler bulunur, ancak bunlar daha derin doku katmanlarını istila etmemiş veya vücudun diğer bölgelerine yayılmamıştır. Tedavi edilmediği takdirde invaziv mesane kanserine dönüşme potansiyeli vardır. Ancak tüm CIS vakaları invaziv kansere ilerlemez.

Mesane karsinomu in situ olan bireylerin görünümü, hastalığın yaygınlığı, tedaviye yanıt ve hastanın genel sağlık durumu gibi faktörlere bağlı olarak değişir. Erken teşhis ve hızlı tedavi, sonuçların iyileştirilmesi ve invazif mesane kanserine ilerleme riskinin azaltılması açısından çok önemlidir. Risk altındaki veya mesane kanserini düşündüren semptomlar yaşayan kişilerin tıbbi değerlendirme ve uygun tedavi alması önemlidir.

CIS nedir, ne demektir?

“İdrar kesesinin in situ karsinomu” (CIS), mesanenin iç astarında anormal hücrelerin bulunduğu bir tür mesane kanserini ifade eder. Ancak bu anormal hücreler henüz mesane dokusunun daha derin katmanlarına yayılmamış veya vücudun diğer bölgelerine yayılmamıştır. Başka bir deyişle kanser hücreleri mesane astarının yüzeyinde lokalizedir. Non-invaziv düz yüksek dereceli (G3) kanserdir, mesane lümeninde papiller büyüme yoktur.

Yerinde karsinoma tipik olarak, herhangi bir anormalliği görselleştirmek için kameralı ince bir tüpün mesaneye yerleştirildiği sistoskopi ve bir doku örneğinin alınıp mikroskop altında incelendiği biyopsi yoluyla teşhis edildiğini unutmamak önemlidir.

CIS tanısı alan bireylerde hastalığın nüksetmesini veya ilerlemesini erken tespit etmek ve uygun yönetimi sağlamak için düzenli izleme ve takip önemlidir.

Nedenleri ve risk faktörleri

Mesane karsinoma in situ’nun kesin nedeni tam olarak anlaşılamamıştır, ancak çeşitli faktörlerin gelişimine katkıda bulunduğuna inanılmaktadır. Ek olarak, bazı risk faktörleri CIS geliştirme olasılığının artmasıyla ilişkilidir. İşte bazı yaygın nedenler ve risk faktörleri:

• Sigara içmek: Sigara içmek CIS dahil mesane kanseri için en önemli risk faktörüdür. Tütün dumanındaki kimyasallar kan dolaşımına girebilir ve böbrekler tarafından filtrelenebilir, sonuçta idrarda yoğunlaşarak mesanenin iç yüzeyini kanserojenlere maruz bırakabilir.
• Kimyasallara Mesleki Maruz Kalma: Aromatik aminler (örn. benzidin, beta-naftilamin) ve polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH’lar) gibi belirli kimyasallara ve endüstriyel toksinlere mesleki maruz kalma, mesane kanseri riskinin artmasıyla ilişkilendirilmiştir. İmalat, boyama, baskı ve boyama gibi endüstrilerde çalışanlar daha yüksek risk altında olabilir.
• Çevredeki Kimyasallara Maruz Kalma: Kirlenmiş su, hava veya toprakta bulunanlar gibi çevresel kirleticilere ve kimyasallara maruz kalma da hastalığın gelişmesine katkıda bulunabilir. Örneğin arsenikle kirlenmiş içme suyunun mesane kanseri riskinin artmasıyla ilişkilendirildiği ortaya çıktı.
• Yaş ve Cinsiyet: Bu hastalık ta dahil olmak üzere mesane kanseri yaşlı yetişkinlerde daha sık görülür ve risk yaşla birlikte artar. Ayrıca erkeklerde mesane kanserine yakalanma riski kadınlara göre daha yüksektir.
• Kronik Mesane İltihabı veya Enfeksiyonu: Genellikle tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları veya mesane taşlarına bağlı olarak mesane astarının kronik tahrişi ve iltihabı, CIS gelişme riskini artırabilir.
• Daha önce geçirilmiş Mesane Kanseri: Non-invaziv tümörler de dahil olmak üzere mesane kanseri öyküsü olan kişilerde bu hastalık gelişme riski yüksektir.
• Radyasyona Maruz Kalma: Daha önce özellikle diğer pelvik kanserlerin tedavisi için radyasyon tedavisine maruz kalma, mesane kanseri gelişme riskini artırabilir.
• Genetik Faktörler: Nadir de olsa, Lynch sendromu ve ailesel mesane kanseri sendromları gibi belirli genetik koşullar ve kalıtsal mutasyonlar, bireylerde CIS de dahil olmak üzere mesane kanseri gelişmesine zemin hazırlayabilir.
• •Kişisel faktörler veya aile hikayesi: Kişisel mesane kanseri geçmişi veya ailede bu hastalık öyküsü olan kişilerde hastalık gelişme riski yüksek olabilir.

CIS tehlikeli ve önemli midir?

Evet, “mesanenin in situ karsinomu hem tehlikeli hem de derhal ele alınması önemlidir. İşte nedeni:

• İlerleme Potansiyeli: Karsinoma in situ invazif olmasa da, yani mesanenin iç zarının ötesine yayılmamış olsa da, tedavi edilmezse invazif mesane kanserine ilerleme potansiyeli vardır. İnvaziv mesane kanserinin tedavisi daha zor olabilir ve vücudun diğer bölgelerine yayılma riski daha yüksek olabilir.
• Tekrarlama Riski: Tedaviden sonra bile in situ karsinom tekrarlayabilir. Düzenli izleme ve takip, herhangi bir nüksü erken tespit etmek ve gerekirse derhal tedaviye başlamak için çok önemlidir.
• Yaşam Kalitesi Üzerindeki Etkisi: Mesane kanserinin belirtileri, kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Bunlar idrarda kan, sık idrara çıkma, ağrılı idrara çıkma ve idrara çıkma aciliyetini içerebilir. Bu hastalığı erken ele almak, bu semptomların hafifletilmesine ve kötüleşmelerinin önlenmesine yardımcı olabilir.
• Metastaz Potansiyeli: Lezyon mesane mukozasında sınırlı olsa da, invazif kansere ilerlerse, diğer organ veya dokulara metastaz (yayılma) riski vardır ve bu, prognozu ve tedavi seçeneklerini önemli ölçüde kötüleştirebilir.
• Erken Teşhis ve Tedavinin Önemi: Karsinoma in situ’nun erken tespiti ve tedavisi, sonuçların iyileştirilmesi ve invazif mesane kanserine ilerleme riskinin azaltılması açısından çok önemlidir. Hızlı müdahale genellikle lezyonu etkili bir şekilde yönetebilir ve daha da gelişmesini engelleyebilir.

Komplikasyonlar

Mesanenin CIS’si ile ilişkili komplikasyonlar şunları içerir:

• İnvaziv Kansere İlerleme: Bu lezyon ile ile ilgili temel endişelerden biri, invazif mesane kanserine ilerleme potansiyelidir. Derhal tedavi edilmezse, CIS mesane astarının daha derin katmanlarına nüfuz edebilir ve daha kötü prognozla ilişkili olan ve daha agresif tedavi gerektirebilen invaziv karsinoma dönüşebilir.
• Tekrarlama: Tedaviden sonra bile hastalık tekrarlayabilir. Nüksün izlenmesi ve gerekirse tedaviye hemen başlanması için bir sağlık uzmanına düzenli takip ziyaretleri yapılması önemlidir.
• Metastaz: Lezyon mesanenin iç zarıyla (mukoza) sınırlı olmasına rağmen, invaziv kansere ilerlerse, kanser hücrelerinin vücudun diğer bölgelerine yayıldığı metastaz riski vardır. Metastatik mesane kanserinin tedavisi çok daha zor olabilir ve prognozu daha kötü olabilir.
• Sık İzleme İhtiyacı: CIS geçmişi olan hastalar, herhangi bir nüks veya invazif kansere ilerleme belirtilerini izlemek için sıklıkla sistoskopi ve görüntüleme testleri de dahil olmak üzere düzenli takip randevularına ihtiyaç duyarlar. Bu randevular hastalar için külfetli olabilir ve kaygıya neden olabilir.
• Yaşam Kalitesi Üzerindeki Etkisi: Mesane tümörünün transüretral rezeksiyonu (TURBT) veya intravezikal tedavi gibi tedavilerin, hastanın yaşam kalitesini etkileyen yan etkileri olabilir. Bunlar idrar sıklığı, aciliyet, rahatsızlık veya ağrıyı içerebilir. Ek olarak, kanser öncesi bir durumla yaşamanın duygusal etkisi ve kanserin tekrarlaması korkusu da yaşam kalitesini etkileyebilir.
• Agresif Tedavi İhtiyacı: Bazı durumlarda hastalık, intravezikal tedavi gibi başlangıç ​​tedavilerine yanıt vermeyebilir ve radikal sistektomi (mesanenin tamamının çıkarılması) gibi daha agresif müdahaleler gerektirebilir. Bu büyük ameliyatın hastanın yaşam tarzı üzerinde önemli etkileri olabilir ve idrar fonksiyonunu korumak için idrar saptırma ameliyatı gibi ek prosedürler gerektirebilir.
• Duygusal ve Psikolojik Etki: Hastalığın tanısı, hastada ve sevdiklerinde ciddi stres, kaygı ve korkuya neden olabilir. Durumun belirsizliğiyle başa çıkmak, tedavi görmek ve tekrarlama veya yayılmacı kansere ilerleme riskiyle karşı karşıya kalmak, zihinsel sağlığı olumsuz yönde etkileyebilir.

CIS, hangi hastalıklarla karışır?

Hastlaığın tanısı zor olabilir ve çeşitli ayırıcı tanıların dikkatle değerlendirilmesini gerektirir. Bunlar şunları içerebilir:

• Non-invaziv Mesane Kanseri: Düşük malign potansiyele sahip papiller ürotelyal neoplazm (PUNLMP) veya düşük dereceli papiller ürotelyal karsinom gibi durumlar, CIS’ye benzer semptomlar ve histolojik özelliklerle ortaya çıkabilir. CIS ve noninvaziv mesane kanseri arasında ayrım yapmak, uygun tedavi stratejilerinin belirlenmesi açısından önemlidir.
• İnflamatuar Durumlar: Kronik sistit veya interstisyel sistit gibi inflamatuar durumlar CIS semptomlarını taklit edebilir ve mesane astarında karsinoma in situ’ya benzeyen değişikliklere neden olabilir. İnflamatuar değişiklikler ile ayrım yapmak için biyopsi ve histolojik inceleme gereklidir.
• Reaktif Ürotelyal Atipi: Mesanenin ürotelyal astarındaki reaktif değişiklikler bazen histolojik incelemede CIS görünümünü taklit edebilir. Reaktif değişiklikler ile gerçek lezyon arasında ayrım yapmak için biyopsi örneklerinin bir patolog tarafından dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi önemlidir.
• Enfeksiyon: İdrar yolu enfeksiyonları (İYE’ler), mesane astarında iltihaplanmaya ve CIS ile karıştırılabilecek reaktif değişikliklere neden olabilir. Klinik öykü, görüntüleme çalışmaları ve idrar kültürü, İYE ile bu durum arasında ayrım yapılmasına yardımcı olabilir.
• Radyasyon Sistiti: Pelvik maligniteler nedeniyle radyasyon tedavisi gören hastalarda mesane duvarının inflamasyonu ve fibrozisi ile karakterize radyasyon sistiti gelişebilir. Radyasyon sistiti bazen sistoskopi ve biyopside CIS görünümünü taklit edebilir.
• Kimyasal Sistit: Siklofosfamid veya ketamin gibi belirli kimyasallara veya tahriş edici maddelere maruz kalmak, mesane astarında iltihaplanma ve ülserasyona neden olabilir ve bu da yanlış CIS olarak yorumlanabilir. Doğru tanının konulmasında ayrıntılı bir kimyasal maruziyet öyküsü önemlidir.
• Endometriozis: Nadir vakalarda mesaneyi tutan endometriozis, CIS’e benzeyen lezyonlarla ortaya çıkabilir. Endometriozis ile ayrım yapabilmek için dikkatli muayene ve klinik bulgularla korelasyon gereklidir.
• Mesane Taşları: Büyük mesane taşları veya taşları mesane astarında tahrişe ve iltihaplanmaya neden olabilir, bu da görüntüleme çalışmaları veya sistoskopide CIS’nin görünümünü taklit edebilir. Ultrason veya CT taraması gibi görüntüleme çalışmaları mesane taşlarının varlığının belirlenmesine yardımcı olabilir.
• İyi Huylu Lezyonlar: Polipler, fibroepitelyal polipler veya glandüler sistit gibi iyi huylu lezyonlar bazen görüntüleme veya biyopsi sırasında bu hastalık ile karıştırılabilir. İyi huylu ve kötü huylu lezyonları ayırt etmek için histolojik inceleme gereklidir.
• Diğer Maligniteler: Nadiren primer mesane adenokarsinomu veya skuamöz hücreli karsinom CIS’ye benzer özelliklerle ortaya çıkabilir. Doğru tanı ve tedavi için görüntüleme çalışmaları, sistoskopi ve biyopsiyi içeren kapsamlı bir değerlendirme esastır.

Hastaların şikayetleri (semptomlar) nelerdir?

Mesanenin karsinoma in situ semptomları (şikayetler) şunları içerebilir:

• Hematüri (İdrarda Kan): Hastalığın en sık görülen semptomlarından biri idrarda kandır ve idrarın pembe, kırmızı veya kola renginde görünmesine neden olabilir. Kan çıplak gözle görülebilir (gros hematüri) veya yalnızca mikroskop altında tespit edilebilir (mikroskobik hematüri).
• İdrar Değişiklikleri: İdrara çıkma sıklığında artış, aciliyet (ani ve güçlü idrara çıkma isteği) ve dizüri (idrara çıkma sırasında ağrı veya rahatsızlık) gibi idrar alışkanlıklarında değişikliklere neden olabilir.
• Pelvik Ağrı veya Rahatsızlık: Bazı kişiler pelvik ağrı veya rahatsızlık yaşayabilir, ancak bu semptom daha az yaygındır ve daha ilerlemiş bir hastalığa işaret edebilir.

Bu kişilerin özellikle erken evrelerde semptomlar yaşamadığını unutmamak önemlidir. Bazı vakalar asemptomatiktir ve rutin tıbbi muayene veya tarama testi sırasında tesadüfen keşfedilir.

Semptomlar idrar yolu enfeksiyonları veya böbrek taşları gibi diğer mesane rahatsızlıklarına benzer olabileceğinden, idrarla ilgili herhangi bir semptomla karşılaşırsanız bir üroloji uzmanına danışmanız önemlidir. Hastalığın erken tespiti ve tedavisi sonuçları iyileştirebilir ve invazif mesane kanserine ilerleme riskini azaltabilir.

Teşhis (tanı) nasıl konur?

Hastalığın tanısı tipik olarak tıbbi geçmişin gözden geçirilmesi, fizik muayene ve çeşitli teşhis testlerinin bir kombinasyonunu içerir. İşte CIS için teşhis sürecine genel bir bakış:

• Tıbbi Geçmiş ve Fiziksel Muayene: Ürolog, idrarla ilgili semptomları, geçmiş tıbbi durumları ve sigara içmek veya belirli kimyasallara maruz kalma gibi mesane kanseri risk faktörlerini sormak da dahil olmak üzere ayrıntılı bir tıbbi öykü alarak başlayacaktır. Mesane anormalliklerinin herhangi bir belirtisini değerlendirmek için fizik muayene de yapılabilir.
• İdrar Testleri-idrar sitolojisi: İdrar tahlili ve idrar sitolojisi gibi idrar testleri, idrarda anormal hücrelerin veya kanın varlığını tespit etmek için yaygın olarak kullanılır. İdrar sitolojisi, mesane astarından dökülen kanser hücrelerini aramak için idrar örneğinin mikroskop altında incelenmesini içerir.
• Sistoskopi: Sistoskopi, kameralı (sistoskop) ince, esnek bir tüpün üretra yoluyla mesaneye yerleştirildiği bir işlemdir. Bu, sağlık uzmanının mesanenin içini görselleştirmesine ve şüpheli lezyonlar veya anormal doku alanları gibi anormallikleri tanımlamasına olanak tanır.
• Biyopsi: Sistoskopi sırasında şüpheli lezyonlar veya alanlar tespit edilirse, mikroskop altında daha ileri değerlendirme için doku örnekleri almak üzere biyopsi yapılabilir. Bu, tanının doğrulanmasına ve anormal hücrelerin derecesinin ve kapsamının değerlendirilmesine yardımcı olur.
• Görüntüleme Çalışmaları: Bazı durumlarda, hastalığın yaygınlığını değerlendirmek ve mesanenin dışına yayılıp yayılmadığını belirlemek için bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları veya manyetik rezonans görüntüleme (MRI) gibi görüntüleme çalışmaları istenebilir.
• Patoloji Değerlendirmesi: Biyopsiden alınan doku örnekleri patolog tarafından değerlendirilmek üzere patoloji laboratuvarına gönderilir. Patolog, CIS’in varlığını doğrulamak ve anormal hücrelerin özellikleri hakkında ek bilgi sağlamak için örnekleri mikroskop altında inceler.

CIS tedavisi

Mesanenin karsinoma in situ tedavisi tipik olarak mesane fonksiyonunu korurken anormal hücreleri çıkarmayı veya yok etmeyi amaçlar. Tedavi seçenekleri hastalığın kapsamı ve derecesinin yanı sıra bireyin genel sağlık durumu ve tercihleri ​​gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. CIS için yaygın tedavi seçenekleri şunları içerir:

Mesane Tümörünün Transüretral Rezeksiyonu (TURBT): TURBT, üretradan mesaneye yerleştirilen bir sistoskop kullanılarak yapılan cerrahi bir işlemdir. TURBT sırasında cerrah anormal hücreleri mesane astarından uzaklaştırır. TURBT genellikle BDT’nin başlangıç ​​tedavisidir ve diğer tedavilerle birleştirilebilir.

İntravezikal Tedavi: TURBT sonrasında kalan kanser hücrelerini yok etmek ve nüks riskini azaltmak amacıyla intravezikal tedavi önerilebilir. İntravezikal tedavi, ilaçların bir kateter yoluyla doğrudan mesaneye damlatılmasını içerir. CIS için kullanılan iki ana intravezikal tedavi türü şunlardır:

• İmmünoterapi: Bacillus Calmette-Guérin (BCG), CIS tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir immünoterapi türüdür. BCG, vücudun bağışıklık sistemini kanser hücrelerine saldırıp yok etmesi için uyarır.
• Kemoterapi: Mitomisin C veya gemsitabin gibi kemoterapi ilaçları, kanser hücrelerini öldürmek amacıyla mesane içi tedavi olarak kullanılabilir.

Sistektomi: Bazı durumlarda, özellikle yüksek dereceliyse, tekrarlıyorsa veya invazif mesane kanseriyle ilişkiliyse, mesanenin tamamının cerrahi olarak çıkarılması (radikal sistektomi) gerekli olabilir. Sistektomi sırasında cerrah mesaneyi çıkarır ve idrar saptırma gibi idrarın vücuttan ayrılması için yeni bir yol yaratabilir.

Takip -Gözetim: Tedaviden sonra, hastalığın herhangi bir nüksünü veya ilerlemesini izlemek için düzenli takip gözetimi önemlidir. Takip, gerektiğinde sistoskopi, idrar testleri, görüntüleme çalışmaları ve diğer testleri içerebilir.

Tedavi seçimi, hastalığın evresi ve derecesi, altta yatan herhangi bir durumun varlığı, bireyin tercihleri ​​ve genel sağlık durumu gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. Tanı alan bireylerin tedavi seçeneklerini üroloji uzmanı ile tartışması ve kişiselleştirilmiş bir tedavi planı geliştirmek için karar alma sürecine aktif olarak katılması önemlidir. Hastalığın erken tespiti ve hızlı tedavisi, sonuçların iyileştirilmesi ve invazif mesane kanserine ilerleme riskinin azaltılması açısından kritik öneme sahiptir.

Prognoz (hastalığın seyri, gidişatı)

Prognoz hastalığın yaygınlığı, kanser hücrelerinin saldırganlığı ve tedavinin etkinliği gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir. Bununla birlikte, genel olarak prognoz, invaziv mesane kanserine kıyasla genellikle olumludur.

Uygun tedavi ile mesane birçok hasta tam remisyona ulaşabilir ve uzun vadede iyi bir prognoza sahip olabilir. Bununla birlikte, hastalığın herhangi bir nüksünü veya ilerlemesini izlemek için genellikle düzenli takip ve gözetim önerilir.

Bireylerin kişiselleştirilmiş bir tedavi planı geliştirmek ve kendi özel durumlarına göre prognozlarını ayrıntılı olarak tartışmak için üroloji uzmanı ile yakın bir şekilde çalışmaları önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, sonuçları önemli ölçüde iyileştirebilir.

Özet

Mesanenin yerinde karsinomu (CIS), mesanenin iç tabakasında anormal hücrelerin bulunduğu ancak daha derin dokuları istila etmediği veya vücudun diğer bölgelerine yayılmadığı bir tür mesane kanseridir. CIS tedavi edilmediği takdirde invaziv mesane kanserine ilerleme potansiyeline sahip olduğundan önemli bir hastalık olarak kabul edilir. Yaygın semptomlar arasında idrarda kan, idrar değişiklikleri ve pelvik rahatsızlık yer alır, ancak bazı vakalar asemptomatik olabilir. Tanı sistoskopi, idrar testleri ve biyopsi gibi çeşitli testleri içerir. Tedavi seçenekleri mesane tümörünün transüretral rezeksiyonu (TURBT), intravezikal tedavi (immünoterapi veya kemoterapi) veya daha ciddi vakalarda radikal sistektomiyi içerebilir. Erken teşhis ve tedavi, sonuçların iyileştirilmesi ve invazif kansere ilerleme riskinin azaltılması açısından çok önemlidir.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

İstanbul- TÜRKİYE