Mesane, idrarının böbreklerden süzüldükten sonraa depolandığı bir organdır. Erişkin bir kişide mesane hacmi ortalama 400-450 cc kadardır. Mesane taşları mesanede direk oluşabilen veya böreklerde oluşup üreter aracılığıyla buraya düşen taşlar şeklinde karşımıza çıkabilir.

Mesane taşlarının nedenleri, risk faktörleri

Mesanede taş oluşumunu hızlandıran veya taş oluşumu için zemin hazırlayan bazı durumlarda mesanede taş oluşabilir. Bu şekilde mesane taşı oluşumu için risk faktörlerini şu şekilde sıralayabiliriz.

Cinsiyet: Mesane taşları erkeklerde daha sık görülür.

İyi huylu prostat büyümesi (BPH): Erkeklerde orta ve ileri yaşlarda iyi huylu prostat büyümesi mesane taşlarının oluşumu için önemli bir risk faktörüdür. Bu hastalarda mesanede tekrarlayan enfeksiyonlar veya mesanenin tam olarak boşalamaması ve bunun sonucu olarak mesanede kalan rezidü idrar miktarı arttıkça taş oluşum riski de artar. Normalde idrar yaptıktan sonra mesanede hiç idrarın kalmaması lazım, eğer prostat varsa  mesane tam olarak boşalamaz ve uzun süre devam eden bu durum sonunda mesane enfeksiyonu da eklenirse idrarda bulunan kristaller için mesane taşı oluşmasını kolaylaştıracak bir ortam oluşur. Eğer BPH hastalarında idrar yaptıktan sonra mesanede 100-150 cc nin üzerinde idrar kalıyorsa bu önemliidir ve tedavi edilmelidir.

Mesane boynu yüksekliği: Mesane tam olarak boşalamadığından enfeksiyon ve sonunda taş oluşumu ile sonuçlanır.

Mesane boynu darlığı: Genllikle geçirilen ameliyatlar sonucu ortaya çıkar. Mesanenin tam olarak boşalamadığından taş rezidü idrar kalır ve sonunda mesanede taş oluşabilir.

Üretra darlığı: Üretra mesaneden sonra gelen ve idrarın dışarı atılmasını sağlayan idrar kanalıdır. Erkeklerde daha sık görülür. Bu durum da ayni şekilde mesanenin tam olarak boşalamaması ve enfeksiyona sonunda taş oluşumuna yol açar.

Mesane divertikülü: Uzun süreli prostat büyümesi, mesane boynu darlığı, mesane boynu yüksekliği ve üretra darlığı sonucu mesanede oluşan dışarıya doğru fıtıklaşan keselerdir. Bu kesecikler içinde uzun süreli idrar beklemesi ve enfeksiyon sonucu kristaller  taş oluşumuna yol açar.

Yapay mesane: Mesane kanseri nedeniyle kanserli mesane alınıp barsaktan yapay mesane yapılan hastalrda da mesane taşı oluşabilir.

Mesane augmentesyonu: Mesanesi çok küçük olan hastalarda barsaktan yama alınarak mesanesi büyütülen hastalrda da mesanede ttaşlar oluşabilir.

Mesanede yabancı cisimler: Uzun süreli mesanede yabancı cisimler , üreter kateterleri ve üretral sondalar (foley sonda gibi) taş oluşumuna zemin hazırlar.

Nörojen mesane: Nörojen mesane (mesanenin sinirsel hastalığı) nedeniyle mesane kendiliğinden boşalamaz ve hastalar sonda kullanmak zorunda kalabilir  (temiz aralıklı kateter veya kalıcı sonda), bu durumlarda mesanede taş oluşumu riski yüksektir.

Omurilik yaralanması nedeniyle felç geçiren ve sondalı hastalar

Geçirdiği hastalık veya kazalar nedeniyle sakat kalıp fazla hareket edemeyen hastalar.

Tedavi

Nedenin tedavisi: Taş oluşumuna yol açan faktör ne ise onun tedavisi en ideal tedavidir. Bu şekilde taşın daha sonraları tekrarlaması önlenmiş olur. Eğer iyi huylu prostat varsa bunun tedavisi, üretra darlığı varsa darlığın tedavisi, yabancı cisimler (kateter) varsa bunların ortadan kaldırılması birincil amaç olmalıdır. Tabiki bu arada ayni seansta mesane taşı da tedavi edilir. Enfeksiyon varsa mutlaka enfeksiyonun tedavi edilmesi gerekir.

Taşların cerrahi veya endoskopik olarak lazerle tedavisi: Mesane taşları eğer çok küçükse kendiliğinden düşebilir. Ancak büyük taşlar mutlaka alınmalıdır.

Mesane taşlarının tedavisinde günümüzde açık cerrahi son derece seyrek olarak yapılmaktadır. Laser tedavisi ile üretradan girilerek hastalarda hiçbir kesi olmadan taşlar kırılabilir. Ben iyi huylu prostat büyümesi ve bunun sonucu mesane taşı olan hastalarda prostatla birlikte ayni seansta mesane taşını lazerle kırmayı (HOLEP, Holmiyum lazer) tercih ediyorum

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

Referanslar

1.Bladder stones after bladder augmentation are not what they seem. Szymanski KM, Misseri R, Whittam B, Lingeman JE, Amstutz S, Ring JD, Kaefer M, Rink RC,       Cain MP.J Pediatr     Urol. 2016 Apr;12(2):98.e1-6. 

2. Surgical management of bladder stones: literature review.Torricelli FC, Mazzucchi E, Danilovic A, Coelho RF, Srougi M.Rev Col Bras Cir. 2013;40(3):227-33. 
3. Bladderstones in patients with spinal cord injury: a long-term study. Bartel P, Krebs J, Wöllner J, Göcking K, Pannek J.Spinal Cord. 2014 Apr;52(4):295-7.
4. Conservative Treatment for Benign Prostatic Hyperplasia in Patients With Bladder Stones.Yoshida T, Kinoshita H, Nakamoto T, Yanishi M, Sugi M, Murota T,       Matsuda T.Urology. 2015 Sep;86(3):450-3.