Orşit, testisin iltihabi yani mikrobik hastalığı demektir. Genellikle tek taraflı bazen her iki testiste de görülebilir. Sıklıkla bakterilerle oluşur, bunun yanında viruslarla da oluşabilir. Kabakulak virüsü orşite neden olabilen önemli virüslerdendir.

Orşit, tek başına yani sadece testisin iltihabı olabileceği gibi bazen epididim (testislerin arka kısmında spermleri taşıyan ve depolayan tüp şeklindeki yapılar) enfeksiyonu ile birlikte görülebilir. Buna epididimo-orşit denir.

Nedenleri 

Orşit nedenleri genellikle bakteriyel, viral nedenlere bağlı olabilir, bazen de herhangi bir neden tespit edilemez. 

Bakteriyel orşit: Genellikle tek taraflı olur, bazen iki testiste de görülebilir. Çoğu zaman epididim enfeksiyonu ile birlikte olur (epididimo-orşit).

Epididimit genellikle üretra ve mesane enfeksiyonu sonucu oryaya çıkar.

Seyrek olarak seksüel yolla geçen hastalıklara bağlı olarak orşit görülebilir.

Sistoskopi, sistoüretroskopi gibi endoskopik işlemlerden sonra

Üretraya sonda takılan hastalarda (foley kateter) görülebilir.

Viral orşit nedenleri

Viral orşit nedeni olarak genellikle kabakulak virüsü etkendir. Ergenlikten sonra kabakulak olanların yaklaşık 1/3 ünde kabakulak virüsünü aldıktan 4-7 gün sonra  orşit gelişir

Belirtiler

• Heriki testiste veya tek testiste ani başlayan şişlik
• Ağrı
• Ateş
• Skrotumda kızarıklık
• Bulantı ve kusma
• Genel vücut yorgunluğu, halsizlik

Risk faktörleri

Seksüel yolla geçmeyen orşit için risk faktörleri 

• Sık sık idrar yolu enfeksiyonu geçirenler
• Kabakulağa bağışıklığı olmayanlar
• Endoskopik ürolojik ameliyatlar
• Üretral kateter takılması
• Doğuştan idrar yolları anomalisi olanlar
• Şeker hastalığı gibi hastalığı olanlar
• Bağışıklık sistemi zayıf olanlar
• Nörojen mesane nedeniyle sonda kullanan hastalar
• Aralıklı kateter kullanan hastalar

Seksüel yolla geçmeyen orşitlerde risk faktörleri: 

• Birden fazla partner
• Kondomsuz ilişki
• Seksüel yolla bulaşan hastalığı olanlar
• Geçmişte seksüel yolla geçen hastalık geçirenler

Komplikasyonlar

• Skrotal apse
• Testis atrofisi (testiste küçülme)
• Testis kanseri (testis atrofisi ilerde kansere neden olabilir)
• İnfertilite (kısırlık)
• Testosteron düşüklüğü (hipogonadizm)

Bunlar tek taraflı testislerde daha seyrek görülürken, her iki testisin etkilendiği durumlarda risk daha yüksektir.

 Korunma ve tedavi 

• Cinsel yolla geçen hastalıklara karşı kondom kullanmak
• Endoskopik üretral girişimlerden önce koruyucu antibiyotik kullanmak
• Üretral sonda kullanan hastalarda koruyucu antibiyotik kullanmak
• Endoskopik işlemlerde ve sonda takarken steriliteye dikkat etmek
• Kabakulak orşitine karşı aşı
• Yatak istirahati
• Soğuk buz uygulamak
• Testisleri askıda tutmak
• Kültür sonucuna göre en etkili antibiyotiği başlamak
• Analjezik ve antiinflamatuvar (ağrı kesici, şişliği giderici) ilaçlar
• Eğer bakteriyel orşit gelişmişse mutlaka bir üroloji uzmanı tarafından takip ve tedavi gerekir.

 Apse gelişmişse apsenin cerrahi olarak boşaltılması (direnaj) ve düzenli pansuman yapılması gerekir. Uygun ve erken dönemde tedavi ile iyileşme sağlanır.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı