İyi huylu prostat büyümesi (BPH, benign prostat hyperplasia), prostatın kanser olmayan ve ileri yaşlarda görülen bir hastalığıdır. BPH hastalığının cerrahi tedavisinde genellikle endoskopik prostat ameliyatı (kapalı prostat ameliyatı, TUR ameliyatı) yapılır. TUR ameliyatı uzun süredir bilinen bir ameliyattır. 15-20 yıldır plazmakinetik bipolar TUR ameliyatı klasik TUR yöntemine göre bir çok avantajı olduğundan daha fazla tercih edilmektedir. Bu makalemde bipolar plazmakinetik TUR ameliyat yönteminden bahsedeceğim.

Plazmakinetik TUR Nedir?

Plazmakinetik TUR, gelişmiş bir endoskopik prostat ameliyatıdır. Genel olarak tamamen klasik TURP ameliyatı ile aynıdır. Klasik TUR’dan farkı kullanılan cihaz ve enerji kaynağıdır. Plasmakinetik enerjide kullanılan elektrik enerjisi, rezektoskop aletinin kesici uçları arasında dolaşarak plasma enerjisi denen bir tür enerjiye dönüşür ve bu enerji prostat dokularının kesilmesini ve ayni zamanda kesme işlemi esnasında oluşan kanamaların kontrolünü sağlar, bu sayede ameliyat sırasında kanama klasik TUR ameliyatına göre daha az görülür.  Elektrik akımı monopolar TUR ameliyatında olduğu gibi tüm vücudu dolaşmaz.

Klasik TURP ve Bipolar Plazmakinetik TURP Arasındaki Fark Nedir?

Bipolar TUR ile klasik sistemin bazı farklılıkları vardır. Fark genellikle kullanılan enerji kaynağı ile ilişkilidir. Bu farklar nedeniyle komlikasyonlar klasik endoskopik prostat  yöntemine göre biplar teknikte daha azdır.

• Klasik TUR ameliyatında kullanılan enerji daha derine kadar iner, bipolar sistemde enerji derine inmez,
• Geleneksel TUR’da elektrolitsiz sıvı kullanılır, bipolar TUR’da serum fizyolojik kullanılır,
• Bipolar TUR’da kesme işlemi sırasında koterizasyon da olacağından kanama daha az olur,
• Bipolar TUR sisteminde komplikasyonlar daha az görülür.

Plazmakinetik TURP Ameliyatının Alternatifi Nedir?

Önceleri TURP ameliyat, prostat büyümesinin ameliyat ile tedavisinde “altın standart” yöntem kabul edilirdi. Artık günümüzde HoLEP ameliyatı TURP tekniğinin yerini almıştır ve BPH’ın cerrahi tedavisinde “altın standart” bir yöntem olarak kabul edilmektedir.

Ameliyat Öncesi Hazırlıklar

• Hastalar eğer kan sulandırıcı ilaçlar alıyorsa bunlar 3n az bir hafta öncesinden kesilmelidir.
• Kronik hastalıkları nedeniyle tedavi alan hastalar daha önceden aldıkları ilaaçlarını almaya devam ederler, gene de bunları anestezi doktorunun bilmesindee fayda vardır.
• Kalp problemi olan hastalardan Kardiyoloji konsültasyonu istenebilir
• EKG ve akciğer grafisi çekilir
• Genel olarak anestezi için gerekli kan testleri alınır
• Onam formları mutlaka hastalara imzaalatılımalıdır
• Hastalar ameliyattan 5-6 saat önce ağızdan hiçbir şey almazlar ve ayni gün hastaneye yatırılırlar.

Anestezi Şekli, Yatış Süresi, Sonda Kalış Süresi Ne Kadardır?

• Bu ameliyat spinal veya genel anestezi altında yapılır
• Hastalar 1 veya 2 gün hastanede kalır
• Ameliyat sonrası 1-2 gün sonda kalır

Bipolar Plazmakinetik TURP Ameliyatı Nasıl Yapılır?

Ameliyat teknik olarak geleneksel TUR ile aynıdır. Rezektoskop denen özel endoskopik aletlerle üretradan (idrar kanalı) girilerek prostatın büyümüş kısımları ekrana yansıtılarak küçük parçalar halinde kesilip mesaneye atılır. Ameliyat sonrası kanama kontrolünü takiben mesaneye atılan parçacıklar basınçlı su ile yıkanarak dışarı alınır. İşlemin sonunda hastaya Foley sonda takılarak işleme son verilir. Hastalar kısa bir süre uyanma-ayılma odasında tutulduktan sonra odalarına alınırlar. Eğer spinal anestezi yapılmışsa hastalar odalarına geçer geçmez, genel anestezi yapılmışsa 5-6 saat sonra ağızdan almaya başlarlar. İlk dönemlerde sıvı gıdalarla başlanır, kademeli olarak normal gıdaya geçilir. Genel anestezi sonrası 6 saatten geçtikten sonra hastalar ayağa kalkar ve yavaş yavaş yürürler, spinal anestezi de bu süre biraz daha geç olur.

Bipolar Plazmakinetik TURP’un Avantajları

Bipolar, Plazmakinetik TUR P ameliyatı, klasik TURP ameliyatına göre bazı avantajlara sahip olduğundan son zamanlarda bu yöntemler daha fazla tercih edilmektedir. Bu avantajlar;

• Cinsel fonksiyonlar daha az etkilenir: Bipolar TURP ameliyatında kullanılan enerjinin tamamı cihazın içinde kalır, çevre dokulara ve fazla derine yayılmaz, bu nedenle prostata yakın giden ve ereksiyondan sorumlu sinirler etkilenmez ve ereksiyon sorunu olmaz, oysa monopolar TUR ameliyatında enerji derine nüfuz edeceğinden penis siniri olumsuz etkilenir ve sertleşme sorunu (erektil disfonksiyon, ED) görülebilir.
• Kanama daha az olur: Kanama bipolar ve plazmakinetik TUR ameliyatında hem ameliyat sırasında ve hem de ameliyat sonrası dönemde daha azdır.
• Ameliyat daha kısa sürer: Kanama az olduğu için ameliyat sırasında daha iyi görüntü sağlanır ve bu da ameliyat süresini klasik TURP’a göre daha kısaltır.
• Hastanede kalış düresi daha azdır: Klasik TUR’a göre bu ameliyatta hastalar genellikle 1, bazen 2 gün hastanede kalırlar.
• Sonda daha kısa süre kalır: Ameliyat daha kansız olacağından ameliyat sonrası sonda klasik TURP ameliyatına göre daha az hastada kalır.
• TUR sendromu görülmez: Klasik TURP ameliyatında TUR sendromu daha sık görülür, çünkü bu teknikte ameliyat sırasında daha iyi bir görüntü elde etmek için verilen yıkama sıvısında distile su (elektrolitsiz su) kullanılır ve dolaşıma geçen bu sıvı özellikle uzun süren ameliyatlarda hastalarda vücut sıvı miktarını artırır, sodyum miktarını azaltır ve bunun sonucu olarak hastalarda “TUR sendromu” denen bilinç bulanıklığı, uykuya meyil, tansiyon yüksekliği gibi durumlar ortaya çıkar. Oysa bipolar ve plazmakinetik TURP ameliyatlarında kullanılan sıvı izotonik sıvı olduğundan serum ile ayni özelliklere sahiptir ve TUR sendromu tablosu ortaya çıkmaz.
• Kalp pili olan hastalarda kullanımı: Kalp pili olan hastalarda bu yöntemin kullanılmasında herhangi bir sakınca yoktur.

Plazmakinetik TURP Ameliyatlarının Riskleri ve Komplikasyonları Nelerdir?

Bu yöntemlerde klasik yönteme göre daha az olsa da bazı komplikasyonlar vardır;

• Kanama: Klasik TURP’a göre daha azdır, kan verilme ihtiyacı %5’in altındadır.
• İnfeksiyon: Ameliyat olacak hastalara koruyucu antibiyotik aşlandığından ve eterilizasyona çok hassasiyet gösterildiğinden kanama son derece azdır.
• Retrograt ejakülasyon (meninin geriye, mesaneye kaçması): Tüm prostat ameliyatlarında olan bir durumdur, %80 oranında görülür.
• Erekektil disfonksiyon (sertleşme sorunu, iktidarsızlık, ED): Bipolar TURP ameliyatlarında enerji derine nüfuz etmediğinden penisin sinirleri çok az etkilenir veya etkilenmez ve buna
• Üretra darlığı: Üretral darlıklar endoskopik tüm ameliyatlarda üretra mukozasının (üretranın iç yüzeyini kaplayan ince yapı) hasarı ve enfeksiyon sonucu ortaya çıkar. Daha ince rezektoskoplar kullanılarak ve antibiyotik proflaksisi ile darlık oluşma riski azaltılır.
• Mesane boynu darlığı: Mesane boynu darlığı, TURP ameliyatlarından sonra görülen bir durumdur. Mesane boynunda bazı vakalarda cerrahi tedavi gerektirecek kadar darlık gelişebilir. Geç dönemde ortaya çıkan komplikasyonlardır. Bu risk HoLEP ameliyatı sonrası son derece azdır.
• Tekrarlama ve yeniden ameliyat ihtiyacı: TURP ameliyatlarından sonra prostatın hepsinin alınması zordur, zamanla tekrarlama olur ve yeniden ameliyat gerekir. Oysa bu durum HoLEP ameliyatında görülmez.
• İdrar kaçırma: Bu durum tecrübeli cerrahların yaptığı ameliyatlarda son derece az görülür. Erken dönemlerde görülen hareket halindeki idrar kaçırma (stres inkontinans) geçicidir, zamanla düzelir.

Ameliyat Sonrası Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir?

Ameliyattan sonra erken dönemlerde bazı hususlara dikkat edilirse olası komplikasyonların önüne geçilmiş olunur. Bunlar;

• Hastaların günde 2-2.5 litre sıvı tüketmeleri önerilir
• İlk 4-6 hafta fazla ağır kaldırılmamalı, ağır spor yapılmamalı, uzun süre sert yerde oturulmamalı, uzun süre bisiklet kullanılmamalı,
• 4-6 hafta boyunca kabız kalınmamalı, ıkınılmamalı,
• 1-2 hafta kadar kan sulandırıcılar alınmamalı,
• 1-2 hafta kadar cinsel ilişkide bulunulmamalı.

Şu Durumlarda Mutlaka Doktorunuzu Arayın!

Hastalar mutlaka doktorları tarafından söylenen önerilere uymalılar, aşağıdaki durumlardda mutlaka bir Üroloğa başvurulmalıdır.

• Uzun süreli yüksek ateş, üşüme, titreme
• İdrar yapamama, karın alt kısmında şişlik ve ağrı
• İdrardan aşırı kan gelmesi

Sonuç olarak; BPH hastalarına TUR ameliyatı yapılacaksa bipolar plazmakinetik TURP kullanmak avantajlıdır, çünkü bu yöntemlerde kanama daha az olur ve TUR sendromu görülmez, bunlar da ameliyat sürelerinin uzayacağı büyük prostatlarda cerraha önemli avantajlar sağlar. Uzun süredir iyi huylu prostat büyümesinin endoskopik (kapalı yöntem) tedavisinde TURP ameliyatı kullanılırken, artık günümüzde HoLEP ameliyatı TURP ameliyatının yerini almıştır.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı