Transüretral prostat rezeksiyonu (TURP) ameliyatı, iyi huylu prostat büyümesinin (BPH) cerrahi tedavisinde kullanılan bir endoskopik ameliyattır. Uzun zamandır bilinen bir yöntemdir. Tecrübeli ellerde sonuçları oldukça başarılıdır. Bu makalemde TURP ameliyatı hakkında genel ve güncel bilgiler vereceğim.

TUR-P ameliyatı nedir, ne demektir?

TURP ameliyatı, erkeklerde prostat büyümesine bağlı ortaya çıkan idrar yapma zorluklarını gidermek için yapılan bir endoskopik, yani kaplı yöntemle yapılan ameliyattır. Uzun yıllardır BPH tedavisinde “altın standart” bir tedavi yöntemi olarak kabul edilen bir cerrahi yöntemdir, fakat son yıllarda HOLEP tekniği prostat büyümesinin cerrahi tedavsinde “altın standart” bir yöntem olarak kabul edilmekte ve oldukça başarılı sonuçlar vermektedir. Biz de uzun yıllar HOLEP yöntemini hastalarımıza başarı ile uygulamaktayız. TURP yöntemi daha ucuz olması ve çoğu merkezde kullanılması nedeniyle günümüzde hala geçerliliğini koruyan bir yöntemdir. 25 yılı aşkın sayısız hastada TURP yöntemini kullandık ve hala da HOLEP olamayacak hastalarımıza başarı ile uygulamaktayız.

TURP ameliyatı nasıl yapılır?

Hasta sırtüstü yatar şekilde jinekolojik pozisyonda yatırılır. Rezektoskopla üretradan girilerek prostatın büyüyen ve idrar zorluğu yapan kısımları görülür, mesane ve mesaneye açılan üreter ofisleri (mesaneye açılan idrar kanallarının ağzı) görülür, mesanede kanser ve taş olup olmadığı değerlendirilir. Daha sonra büyümüş prostat dokuları kapalı bir şekilde, dışardan her hangi bir kesi olmaksızın küçük parçalar halinde kesilerek mesaneye atılır. Kazıma (TUR, TURP) işlemi bittikten sonra prostat bölgesindeki kanama odakları iyice durdurulur (koterizasyon) ve mesaneye atılan prostat parçaları basınçlı su ile tamamen dışarı çıkartılır. İşlemin sonunda üretraya Foley sonda takılarak kanama ihti maline karşı sondadan serum ile yıkama verilir ve operasyona son verilir

Kullanılan kullanılan teknikler nelerdir?

TURP yöntemi için değişik teknikler vardır. Bunlar:

• Plazmakinetik, bipolar TURP
• Klasik, monopolar TURP

Hem plazmakinetik ve hem de klasik yöntentemle yapılan TURP ameliyatları tamamen ayni şekilde yapılır. Ama bu yöntem klasik TURP ameliyatına göre daha gelişmiş bir tekniktir. Bu yeni teknolojilerin klasik TURP’a göre en önemli avantajları ameliyat sırasında daha az kanama olması, ameliyatın daha hızlı ve kısa sürede yapılması ve TURP komplikasyonu gibi komplikasyonların olmamasıdır. Plazmakinetik yönteminde serum fizyolojik kullanıldığı için TUR sendromu gelişmesi gibi olumsuzluklar görülmez. Biz de TURP yapacağımız hastalarımıza bipolar  plazmakinetik yöntemini tercih ediyoruz.

Alternatif yöntemler nelerdir?

TURP ameliyatına alternatif olarak kullanılan yöntemler şunlardır:

• HOLEP ameliyatı: ABD ve Avrupa gibi gelişmiş ülkelerde TURP’un yerini almış altın standart bir yöntemdir. Kanama son derece azdır, cinsellik etkilenmez, tekrarlama olmaz, her büyüklükteki prostata uygulanabilir.
• Açık prostat ameliyatı: Son derece seyrek yapılmaktadır. İleri derecede büyük ve diğer yöntemlerin uygulanamadığı durumlarda yapılır.
• Green light lazer: Lazer yöntemidir, artık pek kullanılmamaktadır.
• Rezum ameliyatı: Endoskopik olarak prostatın değişik bölgelerine su buharı uygulanarak prostatın küçültülmesini amaçlayan bir tedavi yöntemidir.
• Diğer lazer yöntemleri

Bu ameliyat kimlere yapılır?

TURP ameliyatı gereken durumları şu şekilde sayabiliriz:

• İlaç tedavisine rağmen hastaların şikayetleri düzelmiyorsa
• Kanama varsa
• İdrar yapamama durumu varsa ve hastaya sonda takmak gerekmişse
• Mesanede taşlar oluşmuşsa
• Mesanede divertiküller oluşmuşsa
• Sık sık tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu varda
• Mesane tam olarak boşalamıyorsa
• Böbrek fonksiyonlarında bozulma varsa
• Hastalar gece sık idrara çıkıyor ve uyku düzenleri bozulmuşsa
• Mesane divertikülü varsa
• Kasık fıtığı varsa

Ameliyat öncesi hazırlık nasıl olur?

Prostat büyümesi olan hastalar yaşlı hastalar olduğu için bunlarda kalp, tansiyon, şeker hastalığı gibi bazı hastalıklar da birlikte bulunabilir, bu nedenle bu hastalar ameliyat öncesi genel bir kontrolden geçirilmelidir.

• Hastalarda eğer tansiyon yüksekliği, şeker hastalığı gibi hastalıklar varsa kardiyoloji ve endokrinoloji doktoru tarafından değerlendirilmesi gerekebilir.
• Hastalar kan sulandırıcı alıyorsa ameliyattan 1 hafta önce bunların kesilmesi veya daha az kanama oluşturacak ilaçların başlanması gerekebilir.
• Hastalardan ameliyat için genel kan testleri alınır (böbrek ve karaciğer testleri, kan testleri vs…)
• Akciğer ve EKG çekilir
• Ameliyat öncesi kanama ihtimaline karşı 1-2 ünite kan ayarlanabilir
• İdrar yolu enfeksiyonu varsa ameliyat öncesi uygun antibiyotikle tedavi edilmelidir.
• Anestezi uzmanı tarafından operasyon için uygun olan hastalar hastaneye yatırılır,
• Ameliyat için yatış ayni gün yapılır ve ameliyat öncesi hastaların en az 4-5 saat hiçbir şey yiyip içmemeleri gerekir.
• Hastalara aydınlatılmış onam formu verilerek okuması ve imzalaması istenir.

Hangi tür anestezi uygulanır?

TURP ameliyatı için genellikle spinal anestezi (belden aşağı uyuşturma) uygulanır. Bazen de genel anestezi verilir. Hangi tür anestezi uygulanacağına anestezi doktoru ve cerrah birlikte karar verir.

Ameliyat kaç saat sürer, sonda kaç gün kalır, hasta ne kadar hastanede yatar?

TURP ameliyatının süresi prostatın büyüklüğüne göre değişir. Ortalama 1-1,5 saat sürer, eğer prostat çok büyükse bu süre uzayabilir. İdrar yolundaki sonda 1-2 gün kadar kalır. Hastalar 1-2 gün hastanede yatarlar.

Ameliyat sonrası nelere dikkat edilmeli?

Ameliyat sonrası sonda çıkartılıp taburcu edilen hastalara doktoru tarafından bazı önerilerde bulunulur:

• Fazla su içmeleri önerilir: Bu şekilde idrar rengi açılır ve kanama önlenmiş olur.
• Bol lifli yiyecekler: Erken dönemlerde hastaların kabız kalmalarını önleyecek bol lifli ve sııvı gıdalar almaları önerilir. Gzlı içeceklerden uzak durmaları faydalıdır.
• Kan sulandırıcılar alınmamalıdır: Ameliyat sonrası erken dönemlerde kan sulandırıcıları alınmamalı, gerekirse kanama riski düşük sulandırıcılar tercih edilmelidir.
• Ağır aktiviteler yapılmamalı: İlk 4-6 hafta ağır fiziksel işlerden kaçınılmalıdır.
• Cinsel ilişki kısıtlaması: Ameliyat sonrası 4 hafta kanamaya karlı cinsel ilişkide bulunulmaması genellikle tercih edilir.
• Uzun süreli sert yere oturmamak: İlk 4-6 hafta uzun süreli sert yere oturma kanama riskini artıracağından bu duruma dikkat edilmelidir.

Ameliyatın riskleri nelerdir?

TURP ameliyatı tecrübeli ellerde yapıldığında oldukça başarılı sonuçlar verir, ciddi komplikasyonları nadirdir. TURP sonrası seyrek olarak karşılaşılan riskler şunlardır:

• İdrar yapmada zorluk: Sonda çıkartıldıktan sonra erken dönemlerde ameliyat alanında oluşan ödem nedeniyle idrar yapmada geçici zorluklar olabilir.
• İdrar yolu enfeksiyonu: Bu durumu önlemek için ameliyat öncesi ve ameliyat sonrası uygun antibiyotik tedavisi verilir.
• Meninin gelmemesi: Tüm prostat ameliyatlarında ilişkiden sonra meni mesaneye kaçar ve idrarla gelir. Bu durum çocuk isteyen erkeklerde sorun oluşturabilir, ancak tüp bebek yöntemiyle çocuk sahibi olabilmek mümkündür. Zaten prostat hastaları da belli bir yaşın üzerinde olduklarından bu durum ciddi bir sorun oluşturmaz.
• Ereksiyon sorunu (erektil disfonksiyon, sertleşme problemi): Bu sorun hastaların çok az bir kısmında görülebilir. HOLEP ameliyatında ise son derece seyrektir veya hiç görülmez.
• Kanama: Çok büyük prostatı olanlarda ameliyat uzun süreceği için kanama ve kan nakli gerekebilir.
• İdrar kaçırma: Tüm prostat ameliyatlarında bu risk vardır. TURP ameliyatı çok tecrübeli ellerde yapılırsa son derece seyrek görülür. İlk zamanlarda geçici olan hafif derecelerdeki kaçırmalar zamanla düzelir. Uzun yıllardır TURP ameliyatını ciddi sorunlar olmadan başarı ile devam ettirmekteyiz.
• TURP sendromu: TURP sırasında verilen sıvının dolaşıma geçmesi sonucu oluşur. Günümüzde bipolar TURP yöntemi ve gelişmiş solüsyonların kullanılması sayesinde bu sorun görülmemektedir.
• Tekrar TURP yapılması ihtiyacı: Eğer TURP sonrası prostat iyice alınamazsa bu durumda ilerde tekrarlama ve yeniden ameliyat ihtiyacı olabilir. HOLEP ameliyatında tekrarlama olmaz.
• Üretra darlığı: TURP sonrası ve tüm endoskopik ameliyatlarda idrar yolunun zedelenmesi sonucu ilerde idrar kanalında daralmalar görülebilir.

Ameliyat sonrası neler olabilir?

Ameliyat sonrası 1-2 gün hastanede kalan hastalar, sondaları çıkartılıp taburcu edilir. Bu dönemde hastaların dikkat etmesi gereken bazı durumlar vardır.

• İdrardan kan gelmesi: Sonda çıkartıldıktan sonra erken dönemlerde idrarın kanlı gelmesi normaldir, zamanla bu durum düzelir.
• İdrar yapamama: Özellikle yaşlı ve şeker hastalığı olanlarda sonda çıkartılması sonrası idrar yapamama, tıkanma olabilir. Bu bazen de kanama ve pıhtı oluşması sonucu gelişir. Bu durumlarda hastalara geçici sonda takmak gerekebilir.
• İdrar yaparken yanma: Ameliyat sonrası geçici olarak idrar yaparken zanma ve ağrı görülebilir. Bu bazen enfeksiyona bağlı olabilir ve antibiyotikle geçer. Bazen ağrılı idrar yapma 4-6 hafta kadar sürebilir.
• Sık idrara çıkma ve ani idrar hissi ile birlikte idrar kaçırma (urgency): Bu durum erken dönemlerde bazı hastalarda görülebilir, ciddi vakalrda uygun ilaç tedavisi verilir, geçiicidir.
• İdrar kaçırma: Sonda çıkartıldıktan sonra hastalarda hareket sırasında, öksürüp hapşırmakla ayağa kalkarken idrar kaçırma (stres inkontinans) görülebilir. Bu durum geçicidir ve zamanla düzelir.

Şu durumlarda mutlaka hastalar doktoruna ulaşmalıdır!!!

Bu ameliyat sonrası nadir de olsa bazı sorunlar ortaya çıkabilir. Şu durumlarda mutlaka hastalar doktoruna ulaşmalıdır:

• İdrar yapamama durumu
• Ciddi kanama var ve pıhtı pıhtı idrardan kan geliyorsa
• Fazla su içmesine rağmen idrar hala kırmızı geliyorsa
• 38 derece ve üzerinde uzun süren ateş, titreme hali varsa.

Özet

TURP uzun yıllardır iyi huylu prostat büyümesinin kaplı ameliyatında kullanılan bir endoskopik ameliyat yöntemdir. Tecrübeli ellerde başarı oranı yüksektir. HOLEP yöntemi gelişmiş ülkelerde “altın standart” tedavi yöntemi olarak TURP’un yerini almıştır. HOLEP’in TURP’a göre en önemli avantajları: Kanama olmaması, tekrarlama olmaması, her boyuttaki prostata uygulanabilmesi ve cinselliğin etkilenmemesidir.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

İstanbul- TÜRKİYE