UV stenozu olarak da bilinen üreterovezikal darlık, üreterovezikal bileşke (UVJ) olarak bilinen üreter ve mesane arasındaki bağlantının daralmasıyla karakterize tıbbi bir durumdur. Bu daralma idrarın üreterden mesaneye akışını engelleyerek çeşitli idrar yolu semptomlarına (şikayetlerine) ve komplikasyonlarına yol açabilir.

Üreter, idrarı böbreklerden mesaneye taşıyan ve idrara çıkma sırasında vücuttan atılmadan önce burada depolandığı tüptür. Üreterovezikal bileşke, üreterin mesaneye bağlandığı çok önemli bir noktadır ve bu bölgedeki herhangi bir tıkanıklık veya daralma, normal idrar akışını bozabilir.

UV darlığı (UVD) doğuştan olabilir, yani doğumda mevcut olabilir veya sonradan yara izi, iltihaplanma veya idrar yolundaki travma gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak yaşamın ilerleyen dönemlerinde gelişerek edinilebilir. Konjenital UVD sıklıkla idrar yolunun diğer konjenital anomalileriyle ilişkilidir.

Üreterovezikal stenozu olan bireylerin prognozu altta yatan nedene, daralmanın derecesine ve tedavinin etkinliğine bağlı olarak değişir. Uygun yönetim ile birçok kişi semptomlardan kurtulabilir ve normal idrar fonksiyonunu koruyabilir. Ancak tedavi edilmeyen veya şiddetli UVD vakaları, böbrek hasarı veya böbrek yetmezliği gibi komplikasyonlara yol açabilir. Bu nedenle, bu durumun etkili bir şekilde yönetilmesinde hızlı tanı ve müdahale önemlidir.

UV darlık nedir, ne demektir?

UV stenozu olarak da bilinen üreterovezikal darlık, üreterin mesaneye bağlandığı nokta olan üreterovezikal bileşkenin (UVJ) daralmasıyla karakterize tıbbi bir durumdur. Bu daralma idrarın üreterden mesaneye akışını engelleyerek ilerleyen durumlarda çeşitli idrar yolu semptomlarına ve komplikasyonlarına neden olabilir.

Üreter, idrarı böbreklerden mesaneye taşıyan kaslı bir tüptür. Üreterovezikal bileşke, üreterin mesaneyle buluştuğu kritik bir anatomik noktadır. Bu bölgedeki herhangi bir tıkanıklık veya daralma normal idrar akışını bozabilir.

UV stenozu doğuştan olabilir, yani doğumda mevcut olabilir veya sonradan yara izi, iltihaplanma veya idrar yolundaki travma gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak yaşamın ilerleyen dönemlerinde gelişerek edinilebilir. Konjenital UV stenozu sıklıkla idrar yolunun diğer konjenital anomalileriyle ilişkilidir.

Üreterovezikal stenozun semptomları arasında yan ağrı, sık idrar yolu enfeksiyonları, idrarda kan (hematüri), idrar yapmada zorluk veya mesanenin tam olarak boşaltılmaması sayılabilir. Bazı durumlarda üreterovezikal stenoz, hidronefroz olarak bilinen bir durum olan idrar birikmesi nedeniyle böbreğin büyümesine yol açabilir.

UV stenozunun tanısı tipik olarak idrar yolunu görselleştirmek ve üreterovezikal bileşkedeki herhangi bir daralma veya tıkanıklığı tanımlamak için tıbbi öykü, fizik muayene ve ultrason, CT taraması veya MRI gibi görüntüleme çalışmalarının bir kombinasyonunu içerir.

Üreterovezikal stenoz için tedavi seçenekleri, durumun ciddiyetine bağlıdır ve semptomları yönetmek için ilaçları, daralmış alanı genişletmek için endoskopik prosedürleri veya üreterin daralmış segmentini çıkarıp mesaneye yeniden bağlamak için cerrahi düzeltmeyi içerebilir.

Genel olarak üreterovezikal stenoz idrar fonksiyonunu ve yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Hızlı tanı ve uygun tedavi, komplikasyonları önlemek ve bu durumdan etkilenen bireyler için sonuçları iyileştirmek için esastır.

UV darlığının mekanizmaları, nedenleri nelerdir?

Üreterovezikal stenoz hem konjenital hem de edinsel (sonradan) olmak üzere çeşitli mekanizma ve nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bunlar şunları içerebilir:

Konjenital Faktörler: Bazı kişiler UVJ anormallikler veya kusurlarla doğarlar ve bu da stenoza yatkınlığa yol açar. Konjenital üreterovezikal stenoz aşağıdaki gibi durumlarla ilişkili olabilir:

• Ektopik üreter: Üreterin mesaneye düzgün şekilde bağlanmadığı, anormal drenaja ve potansiyel stenoza yol açan bir durum.
• Vezikoüreteral reflü (VUR): İdrarın mesaneden üretere geri aktığı ve UVJ’de iltihaplanma ve yara izine neden olabilen bir durumdur.
• Üreteral duplikasyon: Bir kişinin tek bir böbreği boşaltan iki üreterinin olduğu ve UVJ’de yapısal anormalliklere yol açabilen konjenital bir anomalidir.

Edinilmiş Faktörler:

• İltihap ve skarlaşma: Üreterovezikal bileşkedeki kronik enflamasyon, sıklıkla tekrarlanan idrar yolu enfeksiyonları veya diğer inflamatuar durumlara bağlı olarak, kavşağın skarlaşmasına ve daralmasına neden olabilir.
  • Travma: Pelvik kırıklar veya mesane veya üreteri içeren cerrahi prosedürler gibi idrar yolu yaralanmaları UVJ’de hasara neden olarak stenoza neden olabilir.
  • Taşlar: Böbrek veya mesane taşları üreterovezikal bileşkeyi tıkayarak inflamasyona, yara izine ve ardından stenoza neden olabilir.
  • Tümörler: Üreterovezikal bileşke içinde veya yakınında iyi huylu veya kötü huylu büyümeler, bileşkenin sıkışmasına ve daralmasına neden olarak stenoza neden olabilir.
  • Radyasyon tedavisi: Pelvik kanserler gibi durumlar için radyasyon tedavisi inflamasyona, yara izine ve UVJ’de stenoza yol açabilir.

İdiyopatik: Bazı durumlarda üreterovezikal stenozun kesin nedeni belirlenemeyebilir ve idiyopatik olarak sınıflandırılır.

Üreterovezikal stenozun altında yatan mekanizmalar, tamamı üreterovezikal bileşkenin daralmasına veya daralmasına katkıda bulunan yapısal anormallikler, inflamasyon, skarlaşma ve obstrüksiyonun bir kombinasyonunu içerir. Zamanla bu daralma, idrarın üreterden mesaneye normal akışını engelleyerek idrar yolu semptomlarına ve idrar retansiyonu, hidronefroz veya böbrek hasarı gibi potansiyel komplikasyonlara yol açabilir.

UVD semptomları, şikayetler nedir?

Üreterovezikal stenoz belirtileri, durumun ciddiyetine ve doğuştan mı yoksa edinilmiş mi olduğuna bağlı olarak değişebilir. Yaygın semptomlar şunları içerebilir:

• Yan Ağrısı: Özellikle etkilenen böbrek idrar birikmesi (hidronefroz) nedeniyle büyüdüğünde, karnın yan tarafında (yan) ağrı veya rahatsızlık meydana gelebilir.
  • İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE): Etkilenen üreter ve böbrekte idrar tutulması nedeniyle sık idrar yolu enfeksiyonu meydana gelebilir, bu da bakteri üremesine ve enfeksiyona yol açar.
  • Hematüri: İdrarda kan mevcut olabilir; bu kan, yalnızca mikroskop altında tespit edilebilen mikroskobik miktarlardan, idrarın rengini bozan görünür kana kadar değişebilir.
  • İdrar Aciliyeti ve Sıklığı: Sık sık idrara çıkma isteği ve idrara çıkma sıklığında artış meydana gelebilir ve sıklıkla mesanenin tam olarak boşaltılmadığı hissi ortaya çıkabilir.
  • Dizüri: İdrar yolundaki tahriş veya iltihaplanma nedeniyle idrar yaparken ağrı veya rahatsızlık hissedilebilir.
  • Hidronefroz: Etkilenen böbreğin idrar birikmesi nedeniyle büyümesi, yan ağrısıyla birlikte karın bölgesinde ağırlık veya dolgunluk hissine yol açabilir.
  • Böbrek Taşları: Üreterovezikal stenoz bireyleri böbrek taşı oluşumuna yatkın hale getirebilir ve bu da şiddetli yan ağrısı, bulantı, kusma ve idrar yapmada zorluk gibi ek semptomlara neden olabilir.

Üreterovezikal stenozu olan bazı bireylerin, özellikle durum hafifse veya telafi edici mekanizmalar yeterli idrar akışını sağlayabiliyorsa asemptomatik olabileceğini unutmamak önemlidir. Bununla birlikte, darlık kötüleşirse veya diğer faktörler durumu kötüleştirirse semptomlar zamanla daha belirgin hale gelebilir veya komplikasyonlar ortaya çıkabilir.

Bu semptomlardan herhangi birini yaşıyorsanız veya idrar sağlığınızla ilgili endişeleriniz varsa, doğru değerlendirme ve yönetim için bir sağlık uzmanına danışmanız çok önemlidir. Erken teşhis ve tedavi, üreterovezikal stenozu olan bireylerde komplikasyonları önlemeye ve sonuçları iyileştirmeye yardımcı olabilir.

UV darlığının komplikasyonları

Üreterovezikal stenoz tedavi edilmezse veya yetersiz tedavi edilirse idrar yollarını ve genel sağlığı etkileyen çeşitli komplikasyonlara yol açabilir. Potansiyel komplikasyonlardan bazıları şunlardır:

• Hidronefroz: Bu durum, üreterovezikal bileşkedeki tıkanıklık nedeniyle etkilenen böbrekte idrar biriktiğinde ortaya çıkar. Böbrek genişler ve şişer; bu da rahatsızlığa, ağrıya ve zamanla böbrek dokusunda potansiyel hasara neden olabilir.
• İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE): Etkilenen üreter ve böbrekteki durgun idrar, bakteri üremesi ve tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu riskini artırabilir. Tedavi edilmeyen İYE’ler yol açabilir böbrek enfeksiyonu (piyelonefrit) veya sistemik enfeksiyon (sepsis) gibi daha ciddi komplikasyonlara neden olabilir.
  • Böbrek Hasarı: Uzun süreli tıkanma ve hidronefroz, böbrek içinde basınç oluşmasına neden olarak böbrek fonksiyonlarının bozulmasına ve potansiyel olarak geri dönüşü olmayan hasara neden olabilir. Kronik böbrek hasarı sonuçta böbrek yetmezliğine yol açabilir ve hayatta kalmak için diyaliz veya böbrek nakli gerektirebilir.
  • Böbrek Taşları (Böbrek Taşları): Üreterovezikal stenoz, bireylerde idrar stazına ve değişen idrar bileşimine bağlı olarak böbrek taşı oluşumuna zemin hazırlayabilir. Böbrek taşları, derhal tedavi edilmezse şiddetli ağrıya, tıkanmalara ve tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarına neden olabilir.
  • Hipertansiyon (Yüksek Tansiyon): Üreterovezikal stenozdan kaynaklanan kronik böbrek hasarı, böbrekler tarafından kan basıncının düzenlenmesinin bozulmasına yol açarak hipertansiyon gelişimine katkıda bulunabilir.
  • Böbrek Yetmezliği veya Yetmezliği: İdrar akışının şiddetli veya uzun süreli tıkanması, böbrek fonksiyonunun ilerleyici kaybına yol açabilir ve sonuçta böbrek yetmezliği veya böbrek yetmezliği ile sonuçlanabilir. Bu durum, sağlığı ve yaşam kalitesini korumak için diyaliz veya böbrek nakli de dahil olmak üzere sürekli tıbbi tedaviyi gerektirir.
  • Sepsis: Ciddi tedavi edilmemiş idrar yolu enfeksiyonları veya üreterovezikal stenoza bağlı böbrek enfeksiyonları vakalarında, bakteriler kan dolaşımına girerek sepsise yol açabilir; sistemik inflamasyon ve organ fonksiyon bozukluğu ile karakterize, hayatı tehdit eden bir durum.
  • Tedavi Komplikasyonları: Cerrahi müdahaleler veya endoskopik prosedürler gibi üreterovezikal stenozu tedavi etmek için kullanılan prosedürler, kanama, enfeksiyon, idrar kaçağı veya darlığın tekrarlaması gibi kendi komplikasyon risklerini taşır.

UV stenozunun erken tanısı ve uygun tedavisi, bu potansiyel komplikasyonların önlenmesi veya en aza indirilmesi açısından çok önemlidir. Zamanında müdahale, semptomların hafifletilmesine, böbrek fonksiyonlarının korunmasına ve bu durumdan etkilenen bireyler için genel prognozun iyileştirilmesine yardımcı olabilir. Böbrek fonksiyonunu izlemek ve ortaya çıkan sorunları derhal ele almak için sağlık hizmeti sağlayıcılarıyla düzenli takip önemlidir.

UV darlığının tanısı, teşhisi nasıl konur?

Üreterovezikal stenozun tanısı tipik olarak tıbbi öykü, fizik muayene ve idrar yolunu değerlendirmek ve üreterovezikal bileşkedeki herhangi bir daralma veya tıkanıklığı belirlemek için çeşitli tanı testlerinin bir kombinasyonunu içerir. Bazı yaygın teşhis yaklaşımları şunları içerir:

Tıbbi Geçmiş ve Fizik Muayene: Sağlık uzmanınız, yaşıyor olabileceğiniz semptomlar, önceki idrar yolu enfeksiyonları veya böbrek taşları ve ilgili tıbbi durumlar veya ameliyatlar dahil olmak üzere tıbbi geçmişinizi inceleyecektir. Böbrek büyümesi, hassasiyeti veya diğer anormalliklerin belirtilerini değerlendirmek için fizik muayene de yapılabilir.

İdrar tahlili: İdrar tahlili, kan, protein veya enfeksiyon gibi anormallikleri tespit etmek için idrar örneğinin analiz edilmesini içerir. Bu test böbrek fonksiyonu ve idrar yolu enfeksiyonlarının veya diğer altta yatan durumların varlığı hakkında değerli bilgiler sağlayabilir.

Görüntüleme çalışmaları:

• Ultrason: Ultrason görüntüleme böbreklerin, üreterlerin ve mesanenin görüntülerini oluşturmak için ses dalgalarını kullanır. İdrar yolunun boyutunu, şeklini ve yapısını görselleştirmeye ve herhangi bir tıkanıklık, hidronefroz veya böbrek taşı belirtisini tanımlamaya yardımcı olabilir.
  • Bilgisayarlı Tomografi (BT) Taraması: İdrar yolunun ayrıntılı kesitsel görüntülerini elde etmek için CT taraması yapılabilir. BT görüntüleme, üreterovezikal bileşkedeki herhangi bir daralma veya tıkanıklığın kapsamı ve yeri hakkında bilgi sağlayabilir ve böbrek taşları veya tümörler gibi ilişkili durumların belirlenmesine yardımcı olabilir.
  • Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI): Özellikle BT görüntülemenin kontrendike olduğu veya ek ayrıntılara ihtiyaç duyulduğu durumlarda, idrar yolunu görselleştirmek ve üreterovezikal stenozu değerlendirmek için MRI kullanılabilir.
• İşeme Sistoüretrogramı (VCUG): Bu görüntüleme prosedürü, kontrast boyanın bir kateter yoluyla mesaneye enjekte edilmesini ve hasta idrar yaparken röntgen görüntülerinin alınmasını içerir. VCUG, üreterovezikal bileşkenin fonksiyonunu ve bütünlüğünü değerlendirmeye ve idrarın mesaneden üreterlere geri akışı gibi anormallikleri tespit etmeye yardımcı olabilir.

Sistoskopi: Sistoskopi, üreteral açıklıkları ve üreterovezikal bileşkeyi görselleştirmek için bir kamera (sistoskop) ile ince, esnek bir tüpün üretra yoluyla mesaneye yerleştirilmesini içerir. Bu prosedür idrar yolunun doğrudan incelenmesine olanak tanır ve yapısal anormallikleri, iltihabı veya tümörleri değerlendirmek için kullanılabilir.

Ürodinamik Çalışmalar: Mesane fonksiyonunu ve idrar akış dinamiklerini değerlendirmek için ürodinamik testler yapılabilir. Bu test üreterovezikal stenozun mesane fonksiyonu ve idrar kontinansı üzerindeki etkisini değerlendirmeye yardımcı olabilir.

Bu tanısal testlerin sonuçlarına dayanarak sağlık uzmanınız üreterovezikal stenozun varlığını, ciddiyetini ve altta yatan nedenini belirleyebilir ve bireysel ihtiyaçlarınıza göre uygun bir tedavi planı geliştirebilir.

UV darlık tedavisi

Üreterovezikal stenozun tedavisi, durumun ciddiyeti, altta yatan neden, komplikasyonların varlığı ve bireyin genel sağlığı gibi çeşitli faktörlere bağlıdır. Tedavi seçenekleri şunları içerebilir:

Gözlem ve İzleme: Hafif veya asemptomatik üreterovezikal stenoz vakalarında, özellikle durum ciddi komplikasyonlara neden olmuyorsa, böbrek fonksiyonunun ve idrar semptomlarının yakın gözlemi ve düzenli izlenmesi yeterli olabilir.

İlaç tedavisi:

• Antibiyotikler: İdrar yolu enfeksiyonları mevcutsa, enfeksiyonu tedavi etmek ve tekrarını önlemek için antibiyotikler reçete edilebilir.
• Ağrı İlaçları: Üreterovezikal stenoz ile ilişkili yan ağrı veya rahatsızlığın tedavisi için reçetesiz veya reçeteli ağrı kesiciler önerilebilir.

Endoskopik İşlemler (kapalı yöntemle tedavi):

• Balon Genişletme: Endoskopik balon genişletme, şişirilebilir bir balona sahip özel bir kateterin üreterovezikal bileşkeye yerleştirilmesini ve daralmış alanı genişletmek için balonun şişirilmesini içerir. Bu prosedür bazı durumlarda idrar akışını iyileştirmeye ve semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir.
• Lazer Tedavisi: Lazer litotripsi üreterovezikal bileşkeyi tıkayan idrar taşlarını parçalamak ve idrarın daha iyi drenajını sağlamak için kullanılabilir.

Cerrahi Müdahaleler (ameliyat tedavisi):

• Üreteroneosistostomi: Bu cerrahi prosedür, üreterin daralmış kısmının çıkarılmasını ve sağlıklı kısmın doğrudan mesaneye yeniden bağlanmasını içerir. Üreteroneosistostomi, idrar akışını kolaylaştırmak için üreterovezikal bileşkede daha geniş bir açıklık oluşturmayı amaçlamaktadır.
• Piyeloplasti: Üreterovezikal stenozun üreteropelvik bileşkedeki (UPJ) tıkanıklıkla ilişkili olduğu durumlarda, tıkanıklığı gidermek ve daha iyi drenaj için idrar yolunu yeniden yapılandırmak amacıyla piyeloplasti yapılabilir.
• Üreteral Reimplantasyon: Üreteral reimplantasyon, üreterin cerrahi olarak yeniden konumlandırılmasını ve daralmış segmenti atlayıp normal idrar akışını yeniden sağlamak için üreterin farklı bir yerden mesaneye yeniden bağlanmasını içerir.

Stent Yerleştirme: Bazı durumlarda açıklığın korunmasına yardımcı olmak ve idrar drenajını kolaylaştırmak için üretere geçici veya kalıcı bir üreteral stent yerleştirilebilir. Stentler tipik olarak endoskopik veya cerrahi prosedürler sırasında yerleştirilir ve periyodik olarak değiştirilmesi veya çıkarılması gerekebilir.

Komplikasyonların Yönetimi: Tedavi ayrıca idrar yolu enfeksiyonları, böbrek taşları veya böbrek yetmezliği gibi UV stenozla ilişkili komplikasyonların ele alınmasını da içerebilir.

Tedavi yaklaşımının seçimi, bireyin genel sağlığı, darlığın şiddeti ve yeri ve ilişkili komplikasyonların varlığı gibi faktörlere bağlıdır. Ürolog özel durumunuzu değerlendirecek ve ihtiyaçlarınıza göre en uygun tedavi seçeneğini önerecektir. Tedavinin etkinliğini değerlendirmek ve UV stenozun tekrarını ve ilişkili komplikasyonları önlemek için düzenli takip bakımı ve izleme önemlidir.

Özet

Üreterovezikal stenoz, üreterin mesaneye bağlandığı kavşakta daralma veya daralma ile karakterize bir durumdur. Bu daralma idrarın böbreklerden mesaneye akışını engelleyerek yan ağrısı, idrar yolu enfeksiyonları ve hematüri gibi semptomlara yol açabilir. Üreterovezikal stenoz konjenital veya edinsel olabilir ve yapısal anormallikler, inflamasyon, travma veya tümörler gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. Teşhis tipik olarak tıbbi geçmişi, fizik muayeneyi ve görüntüleme çalışmalarını içerir. Tedavi seçenekleri darlığın şiddetine ve altta yatan nedene bağlı olarak ilaç tedavisi, endoskopik işlemler, cerrahi müdahaleler ve stent yerleştirilmesini içerir. Hidronefroz, böbrek hasarı ve idrar yolu enfeksiyonları gibi komplikasyonları önlemek için erken tanı ve uygun tedavi önemlidir. Böbrek fonksiyonunun izlenmesi ve ortaya çıkan sorunların derhal ele alınması için düzenli takip bakımı çok önemlidir.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı

İstanbul- TÜRKİYE