Benign prostat hiperplazisi (BPH, iyi huylu prostat büyümesi), prostatın iyi huylu yani kanser olmayan büyümesidir. 50 yaş üstü erkeklerde görülmeye başlar ve yaş arttıkça görülme oranı da artar. Bu hastalarda semptomlar (belirtiler) alt üriner sistem semptomları dediğimiz belirtilerle kendini gösterir. Bu yazımda  bilimsel tıp sitelerinden (Pubmed vb…) derlediğim en yeni makalelerde yer alan bilgiler ışığında BPH’ın ilaçla tedavisinden bahsedeceğim.

İyi huylu prostat büyümesinin tedavi yöntemleri:

• Tıbbi tedavi (İlaçla tedavi)

• Alfa blokerler
• 5-alfa redüktaz inhibitörleri
•  PDE5 inhibitörleri
•  Fitoterapi(bitkisel tedavi)
• Kombinr tedaviler

Cerrahi tedavi

BPH’ ın tedavisinde fitoterapi (bitkisel tedavi)

İyi huylu prostat büyümesinin tedavisinde bitkisel tedavi uzun zamandır kullanılmaktadır. Bitkisel tedavide kullanılan ajanlar tek başına veya diğer tıbbi tedavi (ilaçla tedavi) yöntemleri ile birlikte kombine olarak  kullanılabilmektedir. Bu amaçla bir çok bitkisel ajan kullanılmakla birlikte burada etki mekanizmaları, yan etkileri, klinik etkinliği ve güvenlik profilleri bilinen ajanlardan bahsedeceğim. BPH tedavisinde sıklıkla kullanılan ajanlar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

Bilimsel isimler                                Genel isimler

_________________________________________________

Curcubita pepo                                  Pumpkin seed

Hypoxis rooperi                                 South African star grass

Pygeum africanum                             African plum tree

Serenoa repens [Sabal serrulata]     Saw palmetto berry

 Urtica dioica                                     Stinging nettle root

Secale cereale                                    Rye pollen

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ ­­­­­­­­­­­­­­­­­­­__________________________________________________

Tablo: BPH tedavisinde sıklıkla kullanılan ajanlar

Serenoa Repens (Saw Palmetto Berry, Sabal Serrulata)

BPH’ın bitkisel tedavisinde sık  kullanılan bitkisel ilaçlar arasında en popüler olanıdır. Amerikan cüce palmiye ağacının meyvesinin kurutulması yoluyle elde edilen bir ajandır. Amerika birleşik devletleri ve gelişmiş Avrupa ülkelerinde bu amaçla sıklıkla kullanılmaktadır. Yapılan bilimsel çalışmalarda bir çok etkilerinin yanında düz kas gevşetici ve 5-alfa redüktaz enzimini inhibe edici özelliği de olduğu gösterilmiştir. Bu iki özelliğinden dolayı iyi huylu prostat büyümesinin tedavisinde faydalı olabileceği bildirilmiştir.  Metaanaliz çalışmalarında Serono repens’in idrar  akımını ve üriner semptomları orta derecede düzelttiği bildirilmiştir, bununla birlikte uzun süre kullanımı ve güvenilirliği ile ilgili fazla bir çalışma yoktur.

Pygeum Africanum (African Plum tree)

Pygeum Africanum, Afrika erik ağacının kabuğundan elde edilen bir bitkisel ajandır. Etkisini büyüme faktörleri ve antiandrojenik mekanizmalar üzerinden gösterdiği bildirilmiştir. Yapılan çalışmalarda farklı sonuçlar elde edilmiştir, bazı çalışmalarda BPH’a bağlı semptomlarda iyileşme sağlandığı bildirilirken bazılarında plasebo ile aralarında anlamlı farklar bulunamamıştır. Konu ile ilgili fazla sayıda hastayı içeren klinik çalışmalar olmamakla birlitke bazı araştırmacıların kişisel gözlemlerine dayanan bildirimlerde Pygeum Africanum’un BPH’ a bağlı semptomları iiyileştirdiği ve tıbbi tedavide bir seçenek olarak düşünülebileceği bildirilmiştir.

Secale Cereale (Rye Pollen; Çavdar Poleni)

Çavdar poleni olarak ta bilinir. Etki mekanizması tam olarak bilinmemekle birlikte alfa adrenerjik reseptörleri etkileyerek prostat ve mesane boynundaki düz kaslarda gevşeme ve anti androjenik etkileri üzerinden septomatik iyileşme sağladığı ileri sürülmektedir. Etkinliği ile ilgili çok ciddi çalışmalar bulunmamaktadır.

Hypoxis Rooperi (South African Star Grass)

Hypoxis Rooperi’nin içerisindeki etken madde beta-sitosterol’dür. Etki mekanizması tam olarak bilinmemktedir. Anti androjenik, antiinflamatuvar etkileri ve büyüme faktörleri üzerinden etkili olduğu tahmin edilmektedir. Bu ürünle ilgili fazla çalışma bulunmamaktadır. Mevcut sınırlı sayıdaki çalışmalarda plasebo ile karşılaştırıldığında bazı parametlerlerde kısmi düzelme olduğu bildirilmiştir.

Urtica dioica (Stinging nettle root, ısırgan otu)

Isırgan otunun kökünden elde edilmiştir. Etkinliği plaseboya benzer, ancak bazı parametrelerde kısmi düzelme bildirilmiştir. Bu ajanla ilgili literatürde fazla çalışma bulunmamaktadır.

Curcubita pepo (Pumpkin seed, kabak çekirdeği)

Kabak çekirdeğinden elde edilen bitkisel bir ajandır. Bu konu ile ilgili yapılan bir derlemede hastaların semptomlarında ve yaşam kalitelerinde düzelme olduğu bildirilmiştir. Curcubita pepo ile fazla sayıda hastalar üzerinde yapılmış ciddi klinik çalışmalar yoktur.

Özet olarak: Bitkisel tedavilerle yapılan çalışmalarda Serono repens’in kombine ve tek başına kullanıldığı durumlarda diğer ajanlara göre iyi huylu prostat büyümesine ait semptomları iyileştirmede daha etkili olduğu gösterilmiştir. Hypoxis rooperi ve Secale cereale’nin fazla çalışma olmamasına rağmen semptomları iyileştirdiği  bildirilmiştir. Pygum africanum ile ilgili fazla çalışma olmadığından etkinliğiyle ilgili bilgiler sınırlıdır. Urtica dioica ve Curcubita pepo ile ilgili literatürde bildirilen fazla sayıda bilimsel makale bulunmamaktadır.

Genel olarak fitoterapötikler (bitkisel preperatlar) ucuz, yan etkileri orta derecede veya seyrek ajanlardır. Tek başlarına veya diğer ilaçlarla kombine kullanılabilirler. Günümüzde bitkisel tedavi yöntemlerinin tıbbi tedavide (ilaçla tedavide) bilinen ilaçların yerini alabileceğini gösteren çalışmalar yoktur. Şu anda iyi huylu prostat büyümesinin tedavisinde en geçerli tedavi ilaç tedavisi, buna cevap vermeyen ve bazı özel durumlarda ise alternatif tedavi cerrahi tedavidir.

 Kaynaklar

1. A glimpse into the efficacy of alternative therapies in the management of benign prostatic hyperplasia. Ullah R, Wazir J, Hossain MA, Diallo MT, Khan FU, Ihsan AU, Zhou X.Wien Klin Wochenschr. 2021 Feb;133(3-4):153-162.
2. The role of Cucurbita pepo in the management of patients affected by lower urinary tract symptoms due to benign prostatic hyperplasia: A narrative review. Damiano R, Cai T, Fornara P, Franzese CA, Leonardi R, Mirone V.Arch Ital Urol Androl. 2016 Jul 4;88(2):136-43).
3. Phytotherapy for Benign Prostatic Hyperplasia. Keehn A, Taylor J, Lowe FC.Curr Urol Rep. 2016 Jul;17(7):53
4. Phytotherapy of benign prostatic hyperplasia. A minireview. Pagano E, Laudato M, Griffo M, Capasso R.Phytother Res. 2014 Jul;28(7):949-55.
5. Nutraceutical treatment and prevention of benign prostatic hyperplasia and prostate cancer.  Cicero AFG, Allkanjari O, Busetto GM, Cai T, Larganà G, Magri V, Perletti G, Robustelli Della Cuna FS, Russo GI, Stamatiou K, Trinchieri A, Vitalone A.Arch Ital Urol Androl. 2019 Oct 2;91(3). 
6. Serenoa repens for benign prostatic hyperplasia. Tacklind J, Macdonald R, Rutks I, Stanke JU, Wilt TJ.Cochrane Database Syst Rev. 2012 Dec 12;12(12):CD001423.
7. Phytotherapy: emerging therapeutic option in urologic disease. Kim SW.Transl Androl Urol. 2012 Sep;1(3):181-91. 
8. Efficacy and safety of a hexanic extract of Serenoa repens (Permixon() ) for the treatment of lower urinary tract symptoms associated with benign prostatic hyperplasia (LUTS/BPH): systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials and observational studies. Vela-Navarrete R, Alcaraz A, Rodríguez-Antolín A, et al. BJU Int. 2018 Dec;122(6):1049-1065.
9. Review of the experience and evidence of Pygeum africanum in urological practice.

Salinas-Casado J, Esteban-Fuertes M, Carballido-Rodríguez J, Cozar-Olmo JM.Actas Urol Esp. 2020 Jan-Feb;44(1):9-13.

BPH ve tüm Ürolojik hastalıklarla ilgili daha fazla bilgi alabilmek için sitemizi ziyaret edebilir ve sorularınızı sorabilirsiniz.

Ürolog Prof. Dr. Emin ÖZBEK

www.holepistanbul.com

www.dreminozbek.com