Peyronie hastalığı nedir?

Peyronie hastalığı, peniste plak oluşumu ve ereksiyon sırasında ağrı ve eğilme ile kendini gösteren, kansere dönüşmeyen bir hastalıktır. Bazı hastalarda ağrı ve eğilme daha belirgindir ve hasaları rahatsız eder. Hastalık ilk defa 1743 yılında Fransa kralı XV. Louis’nin doktoru  olan Francois Gigot de La Peyronie tarafından tanımlandığı için literatürde de tanımlayan kişiye atfen “Peyronie’ hastalığı” olarak bilinir. 

Bu durum bazen hastalarda erektil disfonksiyona (sertleşme bozukluğun) yol açarak anksiyete ve strese neden olur. Bir diğer problem de bazı hastalarda bu plaklar peniste kısalmaya yol açar. 

Hastalık nadiren kendiliğinden iyileşir, bazılarında sabit kalır, bazı hastalarda da gittikçe ilerler. Erken dönemde tedavi hastalığın ilerlemesini durdurur veya tamamen iyileştirebilir.

Peyronie hastalığının belirtileri nelerdir?

Belirtiler ani ortaya çıkabilir veya daha uzun bir sürede görülebilir. En sık görülen belirtiler:

Skar dokusu: Penis cildinin hemen altında elle muayenede ele gelen sertlik skar dokusu veya plak olarak adlandırılır.

Peniste eğilme: Özellikle ereksiyon sırasında hastalarda plak tarafına doğru eğilme olur. Bu eğilme plağın yerine bağlı olarak sağ- sol yana veya aşağı -yukarı yöne olabilir. Eğriliğin derecesi plağın büyüklüğü ile ilişkilidir.

Ereksiyon problemleri (sertleşme problemleri, erektil disfonksiyon): Peyronie hastalığında ereksiyonun başlamasında veya sürdürülmesinde sorun olabilir. Bazı hastalarda erektil disfonksiyon değişik derecelerde hastalık başlamadan önce de vardır. Altta yatan sistemik hastalıklar ve ileri yaştaki hastalarda erektil disfonksiyon daha ciddi olabilir.

Peniste kısalma: Peyronie hastalarında bir diğer problem de penisin kısalmasıdır.

Peniste ağrı: Ağrı bazen ereksiyon sırasında bazen de normal durumda iken olabilir.

Diğer penis deformiteleri: Bazı hastalarda penis plak olan kısımda ince ve kum saati şeklinde peniş şaftını saran dar bir bant görünümünde olabilir.

Bazı hastalarda peniste eğrilik ve kısalma gittikçe daha ciddi bir hal alabilir, hastaların bir kısmında da lezyon 3-12 ayda stabil kalabilir. Ereksiyon sırasında ağrı genellikle 1-2 yıl sürebilir,  fakat plak, peniste eğrilik ve kısalma genellikle kalır. Bazı hastalarda da ağrı ve peniste eğilme herhangi bir tedavi uygulanmadan kendiliğinden iyileşir. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa sonuçlar da o kadar iyi olur.

Peyronie hastalığının nedenleri nelerdir?

Hastalığın nedeni tam olarak bilinmemektedir, ancak bazı durumlar hastalığın oluşmasında önemli rol oynarlar. 

Penise tekrarlayan travmaların hastalık oluşmasında en sık etken olduğu tahmin edilmektedir. Cinsel ilişki sırasında, kaza soncu veya sportif faaliyetler sırasında peniste oluşan travmalar Peyronie hastalığı için bir neden olabilmektedir. Travmayı takiben peniste oluşan skar dokusu plak şeklinde hissedilir ve buna bağlı olarak peniste plak tarafına doğru eğilme görülür. Bazı erkeklerde de Peyronie hastalığı travma ile ilişkili değildir ve oldukça yavaş bir şekilde gelişir. Herediter ve çeşitli hastalıklarla ilişkili olduğu düşünülmektedir.

Normalde penisin her iki yanında birer adet korpus kavernozum denen süngerimsi yapılar vardır, bu yapılar dışardan tunika albuginea denen elastik bir yapı ile çevrelenmiştir. Ereksiyon sırasında korpus kavernozumlara kan dolar ve peniste sertleşme olur. Peyronie hastalığında ise plak nedeniyle tunikaalbuginea elastikiyetini kaybedeceğinden bplak olan kısımda şekil bozukluğu, eğilme ve ağrı ortaya çıkar.

Peyronie hastalığı için risk faktörleri nelerdir?

Her minör travma her zaman peniste plak ve Peyroni hastalığı gelişimine neden olmaz. Bazı risk faktörleri hastalık gelişiminde önemli rol oynar. Bu kısımda hastalığın risk faktörleri ile ilgili merak edilen sorular ve cevapları aydınlatmaya çlışacağım. Bazı risk faktörleri hastalık gelişiminde önemli rol oynar. Bunlar:

 Heredite: Eğer aile fertlerinden veya yakın akrabalardan birisinde Peyronie hastalığı varsa bu kişilerde hastalık gelişme riski daha yüksektir.

Çeşitli bağ dokusu hastalıkları: Bağ dokusu hastalığı olanlarda gene Peyronie hastalığı gelişme ihtimali yüksektir. Örneğin parmak eklemlerini tutan Dupuytren kontraktürü denen hastalıkta Peyronie hastalığı sık görülür (% 4-26).

Yaş: Hastalık her yaşta görülebilir, fakat görülme sıklığı yaşla artar ve 50 ve 60’lı yaşlarda sık görülür. Gençlerde görülen penis eğriliğinde plak yoktur, yani gençlerdeki penis eğriliği Peyronie hastalığına bağlı değildir, doğuştan bir hastalıktır, sadece peniste eğrilik vardır. Ağrı ve plak yoktur. Buna konjenital (doğuştan) penis eğriliği de denir. Ağrı ve plak olmaması ile Peyronie hastalığından ayrılır.

Sigara içme

Bazı pelvik cerrahi girişimlerden sonra (radikal prostatektomi gibi)

Şeker hastalığı

Romatizmal hastalıklar

Romatoid artrit

Hipertansiyon

Kolesterol yüksekliği

İskemik kardiyomiyopati

Otoimmün hastalıklar: Behçet hastalığı, Sjögren hastalığı ve Lupus gibi hastalıklarla birlikte olabilir.

Aşırı alkol tüketimi

Testosteron seviyesi düşüklüğü

Peyronie hastalığının komplikasyonları nelerdir?

İlişkiye girememe: Eğer eğrilik ileri derecede ise ilişkiye girme zorlaşabilir.

Erektil disfonksiyon: Yani iktidarsızlık, cinsel fonksiyon bozukluğu

Anksiyete ve stres: Penisteki şekil bozukluğu ve erektil disfonksiyon hastalarda anksiyete ve strese yol açar. Bazen bu durum aile hayatında veya partnerinde de stres oluşturabilir.

İnfertilite: İlişkiye girememe sonucu infertilite, yani kısırlık olabilir.

Peniste ağrı: Ereksiyon sırasında veya bazen normal durumda plak bölgesinde peniste ağrı olabilir.

Penis boyunun kısalması: Plak tarafına eğilme sonucu lezyonun büyüklüğüne bağlı olarak penis boyunda kısalma olabilir.

Peyronie hastalığında nasıl tanı konur?

Peyronie hastalığının tanısı kolay konur. İleri radyolojik tetkiklere ve laboratuvar testlerine gerek yoktur.

Hastanın sorgulanması: Hasta ereksiyon sırasında peniste ağrı, eğilme ve şekil bozukluğu olduğunu söyler.

Muayene: Muayenede peniste hemen cilt altında  ele gelen plak doktor tarafından görülebilir.

Ereksiyon sırasında hastalara penisin resmini çekmeleri önerilir: Hastalarda penisteki eğrilik normal durumda iken görülemez, ancak hastalar nereksiyon sırasında penisin resmini çekerlerse lezyon tarafına doğrıu eğilme görülebilir.

Penis usltrasonografisi: Mutlak gerekli değildir, ancak ultrasonografi penis iç yapısı ve plak genişliği hakkında bilgi verir.

 Peyronie hastalığının tedavisi

 Tedavi akut ve kronik faz olmak üzere 2 kısımda incelenir.

 Akut faz (akut dönem): Bu dönemde peniste ağrı, deformite, şekil bozukluğu ve eğrilik vardır. Hastalığın erken dönemidir, bazen de 2-4 hafta, 1 yıl veya daha uzun sürebilir.

Kronik faz (kronik dönem): Bu dönemde belirtiler artık stabil hale gelmiştir. Ağrı yoktur, eğrilik, deformite ve penis kısalması sabit kalmıştır, genellikle 3-12 ay kadar sürer.

Akut fazda tedavi 

Konservatif tedavilerin çoğu akut fazda uygulanır. Bu dönemdeki tedaviden amaç hastalığın ilerlemesini durdurmak, ağrıyı engellemek, plak ilerlemesini durdurmak ve ilerde oluşabilecek penis boyunda kısalma ve deformasyon gibi istenmeyen olayları önlemektir. Bu amaçla yapılan tedavileri şu şekilde sıralayabiliriz:

Penil traksiyon: Erken dönemde başlanırsa penis boyundaki kısalma ve eğrilik azaltılabilir.

Penis enjeksiyonları: Çok şart değildir, bazen etkili olabilmektedir.

 Akut dönemde cerrahi tedavi önerilmez. Çünkü hastalık stabilleşmeden yapılan cerrahi girişimlerden sonra tekrar cerrahi riski yüksektir.

Eskiden konservatif tedavi amacıyla kullanılan aşağıdaki ilaçların çok fazla etkinliği olmadığı için artık önerilmemektedir:

pentoxifylline

vitamin E

tamoxifen

procarbazine

potassium para-aminobenzoate (potaba)

omega-3 fatty acids

combination of vitamin E and L-carnitine

tamoxifen

colchicin

L-carnitine

Günümüzde konservatif tedavi amacıyla kullanılması önerilen ilaçlar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.  Bu tablo Avrupa Üroloji Derneği’nin  (EAU) 2021 yılındaki Peyronie hastalığı için önerdiği tedavi protokolündeki ilaçlardır.

Tablo: Peyronie hastalığının tedavisinde güncel ilaç ve uygulamalar.

Kronik fazda tedavi

Kronik dönemde bazı tedavi yöntemleri tek başına veya kombine olarak uygulanabilir.

• Bekleyip takip etmek ve sonucu görmek
• Penise enjeksiyon tedavileri
• Traksiyon tedavisi
• Cerrahi tedavi

 Kronik dönemde oral tedaviler etkili olmadığından önerilmemektedir.

ESWT (penisteki plağa dışardan şok dalgaları uygulamak)

Stem cell (kök hücre) tedavisi

PRP insanlarda etkili bulunmamıştır.

Sıklıkla plak içine enjeksiyon şeklinde kullanılan ilaçlar;

 Kolagenaz: FDA (Amerikan ilaç ve gıda kurumu) tarafından Peyronie hastalığı için önerilen tek ilaç clostridium histolyticum denen mikroorganizmadan elde edilen collagenaz enzimidir (Xiaflex). Peniste plak ve eğilme olan olan erişkin erkeklerde uyulanır. Kollagen yapımını engelleyerek penisteki eğriliği düzeltir.

 Verapamil: Bu ilaç normalde hipertansiyon ilacıdır, plak oluşumunda rol oynayan kollagen yapımını bozar. Ayni zamanda ağrıyı da azaltır.

 İnterferon: Plak oluşumunda ana rol oynayan kollajenin yapımını engeller ve yıkımını artırır. Bunlara ilaveten peniste ağrıyı da iyileştirdiği bildirilmiştir.

Traksiyon tedavisi

 Traksiyon tedavisi, penise ağırlık uygulanarak yapılan bir tedavidir. Amaç penis kısalmasını engellemek, eğilme ve deformiteyi iyileştirmektir. Traksiyon cihazına bağlı olarak günde 30 dakika ile 3-8 saat arasında traksiyon uygulamak gerekir.

Traksiyon tedavisi,  hastalığın erken fazında uygulanmalıdır. Penis boyunu korumada en etkili tedavidir. Ayni zamanda kronik dönemde , diğer tedavilerle beraber ve cerrahi sonrası da uygulanabilir.

Peyronie hastalığının cerrahi tedavisi (ameliyat)

• Peniste deformite ciddi ise
• Kurvatür, yani eğilme ilişkiyi engelleyecek kadar fazla ise cerrahi yapılmalıdır.

 Hastalığın başlamasından 9-12 ay geçmişse, penis eğriliğindeki ilerleme durmuş ve 3-6 ay geçmesine rağmen eğrilik ayni kalıyorsa  cerrahi yapılmalıdır.

Peyronie hastalığı tedavisinde en sık kullanılan cerrahi yöntemler (ameliyat) nelerdir?

 Peyroni hastalığı ameliyatı ortalama 1-1.5 saat sürer. Ameliyat için genel anestezi veya spinal anestezi verilir.

Ameliyat öncesi ve sonrası hastaların dikkat etmeleri gereken hususlar

• Hastalar ameliyat öncesi 5-6 saat aç kalırlar, katı veya sıvı almazlar
• Eğer aspirin gibi kan sulandırıcı alıyorlarsa 5-7 gün önceden kesmeleri gerekir
• Kalb, şeker hastalığı gibi kronik hastalığı olan hastaların ilgili doktorları ile görüşmelerinde fayda vardır.
• Ameliyattan sonra hastalar 5-6 saat kadar ağızdan almazlar, damar yolıuyla beslenirler.
• Ameliyat sırasında sonda takılır, bu sonda ertesi gün çıkarılacaktır
• Anestezinin etkisi geçtikten sonra ameliyat yerinde ağrı olabilir, bunun için ağrı kesici verilir.
• Hastalar genelde 1 gün hastanede kalır, ertesi gün taburcu edilir.
• Düzenli pansumana gelmeleri ve yara bakımı önemlidir.

Plikasyon: Plağın karşı, yani ters tarafına cerrahi dikişler atılarak eğriliğin düzeltilmesi amaçlanır. Daha hafif eğilmelerde tercih edilir. Bu işlemin en önemli handikabı penisin küçülmesidir. Başarı cerrahın tecrübesine bağlıdır.

 İnsizyon veya eksizyon ve yama : Plağa insizyon yapılarak veya plak tamamen çıkarılarak bu kısma vücudun diğer kısımlarından alınan veya sentetik yamalar konur. Bu yöntem daha ciddi eğilme olan durumlarda uygulanır, plikasyon yöntemine göre erektil durumun bozulma durumu bu ameliyatlarda daha yüksek bir olasılıktır.

Penil protez uygulanması: Peyronie hastalığı ile birlikte eğer erektil disfonksiyon da varsa bu astalara penil protez takılması en uygun cerrahi tedavi yöntemidir.

 Ben cerrahi tedavi olarak eğer plak alınmasını takiben yama koymak gerekirse sentetik materyaller yerine hastanın kendi bacak venlerinden (toplar damar) alınan bir yama kullanmayı tercih ediyorum. Bu şekilde yapılaan ameliyatlarda cerrahi sonrası sonuçlar daha başarılıdır, çünkü damar iç yüseylerinden salgılanan ve nitrik oksit (NO) denen molekül, ereksiyon için de çok önemlidir, bu şekilde ven ile yama koymak nitrik oksit salınımını da artıracağından daha ideal bir cerrahi yöntemdir. Kısa süre sonra bu yama plak yerini kapatarak iyileşme sağlanır.

Diğer tedavi yöntemleri  

Peyronie hastalığının tedavisinde mevcut tedavilerin yanında yeni, henüz etkinliği ispatlanmamış tedavi yöntemleri de vardır. Bunların rutinde kullanılabilmesini söylemek henüz erken, belki gelecekte olumlu sonuçlar alınabilir. Bu yöntemler:

 İyontoforez: Verapamil ve steroidin birlikte ciltten elektriksel akımla verilmesi esasına dayanır. Bu yöntemle verilen ilaçlar daha yüksek oranda plak içine ulaşarak tedavide daha yüksek başarı elde ediliyor.

Stem cell (kök hücre) tedavisi: Kök hücre tedavisi, Peyroni´li hastalar için son zamanlarda invaziv olmayan tedavi seçeneklerinden biridir ve umut verici sonuçları vardır. Kök hücreler, immünomodülatör ve antienflamatuar etkileriyle dokuların onarımını destekleyen, kendi kendini yenileme ve farklılaşma yeteneğine sahip farklılaşmamış hücrelerdir. Adipoz (yağ dokusu)  kaynaklı kök hücreler (ADSC), bol doku kaynağı ve izolasyon kolaylığı nedeniyle en yaygın olarak kullanılmaktadır. Birçok çalışma, kök hücre tedavisinin fibrotik hastalıklar için potansiyel bir tedavi olarak etkinliğini göstermiştir. Açıkça, ADSC´ler hem sıçan hem de insan modellerinde PD´yi tedavi etmenin ve önlemenin bir yolunu temsil edebilir. İnsanlarda PD için kök hücre tedavisinin etkinliğini doğrulamak için daha fazla klinik çalışmaya ihtiyaç vardır. Eldeki bilgilere göre kök hücre tedavisinin Peyronie hastalığını iyileştirdiğini söylemek çok erkendir. Şu anda henüz araştırma ve deneme aşamasındadır.

ESWT: Penise düşük voltajlı şok dalgalarının (Li-ESWT) uygulanmsı ereksiyon problemi olan hastalarda etkili bulunmuştur. Li-ESWT tedavisi Peyronie hastalığının tedavisinde de kullanılmıştır, literatürde bu kpnuda da yapılan çalışmalar mevcuttur. Çalışmalar incelendiğinde genel olarak ESWT tedavisinin plakları bazı çalışmalarda küçülttüğü, fakat ortadan kaldırmadığı yönünde sonuçlar vardır. Çoğu çalışmada şok dalga tedavisinin sadece ağrılı dönemde ağrı kesici etki gösterdiği şeklinde raporlar vardır. Oysa Peyronie hastalığında ağrı zamanla kendiliğinden geçer veya ağızdan alınan ağrı kesicilerle de tedavi edilebilir. Bu nedenle sadece ağrı kesici amaçla pahalı bir tedavinin kullanılması tartışma konusudur. Kısaca belirtmek gerekirse ESWT, Peyronie hastalığında sadece ağrılı dönemde ağrı kesici etkiye sahiptir, plak üzerinde her hangi bir etkisi yoktur. Bu konuda daha ileri çalışmalara ihtiyaç vardır.

PRP (platelete rich plasma): Literatürde PRP tedavisinin Peyronie hastalığını iyileştirici etkisine dair çok sınırlı sayıda çalışma vardır. PRP’nin bizzat kendisiin sıçan çalışmalarında Peyronie hastalığına neden olduğu bildirilmiştir. Şu anda eldeki sınırlı verilere dayanarak PRP tedavisinin rutin Peyronie hastalığı tedavisinde kullanılacağını ve ameliyatın yerini alacağını söylemek mümkün değildir. Avrupa ve Amerika Üroloji Dernekleri de (EAU, AUA) bu yönde görüş bildirmiştir. PRP tedavisinin etkinliğini gösterecek geniş kapsamlı çalışmalara ihtiyaç vardır.

Radyasyon tedavisi: Radyasyon tedavilerinin etkinlikleri tam olarak bilinmemektedir ve bunların sonuçları ile ilgili sınırlı sayıda bilgi vardır.

Alternatif tıp, bitkisel tedavi(fitoterapi): Hastalar tarafından sık sorulan sorulardan birisi de bu hastalıkta bitkisel tedavilerin etkili olup olmayacağıdır. Peyronie hastalığının tedavisinde alternatif tıp veya bitkisel tedavilerin etkinliği yoktur. Bitkisel tedavilerin etkinliğini gösteren ciddi klinik çalışmalar yoktur. Bu nedenle hastalarımıza bu tedavi yöntemlerini önermiyoruz.

Prof. Dr. Emin ÖZBEK

Üroloji Uzmanı