Şeker hastalığı ve sertleşme sorunu

Şeker hastalığı (diabetes mellitus, DM), özellikle uzun süreli ve iyi kontrol edilmeyen hastalarda ciddi sağlık problemlerine yol açar. Bu sorunların en önemlilerinden birisi de erkeklerde görülen erektil disfonksiyon (ED, ereksiyon sorunu, sertleşme yetersizliği, iktidarsızlık) rahatsızlığıdır.

DM hastalarında ereksiyon sorununa yol açan nedenleri şu şekilde özetleyebiliriz

• Damar hastalıkları: Şeker hastalığında kalp damar hastalıkları sık görülür. Damarların iç yüzeyini kaplayan ve “endotel” denen tabaka uzun süreli ve iyi kontrol edilmeyen şeker hastalarında hasta görür. Bu şekilde damar içini döşeyen endotel hücrelerinde oluşan fonksiyon bozukluğuna “endotelial dysfunction” (endothelial dysfunction) denir. Sağlıklı bir kalp damar sistemi normal ereksiyon oluşabilmesi için çok önemlidir. Normal ereksiyon olayı penise temiz kan getiren arter denen damar sisteminin genişlemesi ve penise kan akımının artması ve toplar damar denen penisten kirli kanın taşınmasını sağlayan venlerin belli bir süre kapanması sonucu gerçekleşir. DM, eğer uzun süreli ve hastalar yeterli şekilde önerilere uymazlarsa penisin arter ve venleri hasar görür ve sertleşme sorunu ortaya çıkar.

• Penis sinirinde hasar: Şeker hastalarında sertleşme sorununun önemli nedenlerinden birisi de hastalığa bağlı olarak penisin sinirlerinde uzun dönemde hasar oluşmasıdır. Bu sinir hasarına “diyabetik nöropati” denir. Sinir sistemi normal ereksiyon (sertleşme ) olayının gerçekleşebilmesi için çok önemlidir. Nöropati gelişen hastalarda sertleşme sorunları sık rastlanılan bir durumdur.

• Hipogonadizm: Şeker hastalığı iyi  kontrol edilmezse ilerde hormon yetersizliklerine yol açar. Bu duruma “hipogonadizm” denir. Bunun sonucu olarak erkeklerde Testosteron hormonu eksikliği ve bunun sonunda da ED gelişir.

• Nitrik oksit (NO) yapımı ve fonksiyonunda yetersizlik: NO, normal sertleşme olayının gerçekleşebilmesi ve devam ettirilebilmesi için çok önemli bir moleküldür (nörotransmitter). DM hastalarında NO yapımı ve kullanımında bozukluk olacağından hastalarda seksüel problemler ortaya çıkar.

• Penis düz kasında atrofi: Şeker hastalarında gelişen ED’nin bir diğer nedeni de peniste korpus kavernozum denen kısımdaki düz kasların atrofisi, yani gerilemesi ve bunların yerini fibrozis denen fonksiyon görmeyen yapıların almasıdır.

• Serbest radikal artışı: DM hastalarında serbest radikal denen zararlı, toksik maddeler vücutta artar. Bunlar zamanla penisin damar ve sinirlerine hasar vererek erektil disfonksiyona neden olur.

Şeker hastalığına bağlı sertleşme sorunu tedavisinde penise şok dalga uygulanması 

ESWT, şok dalga tedavisi ile son yıllarda şeker hastalığına bağlı olarak gelişen sertleşme problemlerinin tedavisi ile ilgili önemli olumlu sonuçlar elde edilmiştir. Üroloji alanında saygın tıp ergilerinde bu konu ile ilgili olarak yayınlanmış bilimsel çalışmaların bazılarını burada özetlemeye çalışacağım. Biz de hastalarımıza tıbbi açıdan gerekli gördüğümüz durumlarda ESWT tedavisi uyguluyoruz ve sonuçlarımız oldukça başarılıdır.

• 2021 yılında yayınlanan ve 5 ayrı çalışmanın özetlendiği bir makalede 400 hasta incelenmiş ve sonuçta: Fosfodiesteraz inhibitörü denen (viagra grubu ilaçlar) ilaçlardan fayda görmeyen hastaların dahi penise uygulanan şok dalga tedavisinden fayda gördükleri bildirilmiştir.

• Bir diğer çalışmada yaşları 41-55 arasında şeker hastalığına bağlı damar hastalığı (vasküler patoloji, damar hasarı) ve sinir hasarı (nöropati) ve sonuçta cinsel fonksiyon bozukluğu olan erkek hastada penise uygulanan düşük yoğunluklu şok dalga tedavisi ile olumlu sonuç alındığı gösterilmiştir. İyileşme şok dalga tedavisinden 3 ay sonra yapılan penis renkli doppler USG de gösterilmiştir.

• Şeker hastalığı oluşturulan hayvan çalışmalarında penise şok dalga tedavisinin etkileri araştırılmış ve sonuçta: ESWT’nin penise hiçbir zarar vermediği, peniste ereksiyondan sorumlu VEGF, NO (n NOS, e NOS) gibi molekülleri düzelttiği ve penis kasında gerilemeyi (atrofi) önlediği ortaya konmuştur.

• Konu ile ilgili bilimsel çalışmaların özetlendiği bir makalede: Penise uygulanan düşük yoğunluklu şok dalga tedavisinin (LiESWT) penise hiçbir zarar vermediğini, peniste doku hasarlı dokuları iyileştirdiğini, fibrozisi (penis kasının gerilemesi  e yerine bağ dokusu denen ereksiyona katkısı olmayan dokular) önlediği bildirilmiştir.

• Gene deney şeker hastalığı oluşturulan deney hayvanlarında ED tedavisinde şok dalga tedavisi ve kök hücrelerin birlikte verilmesinin şeker hastalığına bağlı sertleşme sorunu tedavisinde daha fazla etkili olduğu gösterilmiştir. Ancak kök hücre çalışmalarının insanlardaki etkileri ile ilgili henüz çok yerleşmiş bilgiler mevcut değildir.

Sonuç olarak: Şeker hastalığına bağlı olarak gelişen sertleşme sorunun tedavisinde penise uygulanan şok dalga tedavisi (ESWT) olumlu sonuçlar vermektedir. Şok dalgalarının penise her hangi olumsuz bir yan etkisi, zararı yoktur. Bu bakımdan bu hastalarda şok dalga tedavisi güvenli ve başarılı bir şekilde kullanılabilir. Ancak hastaların yaşı çok ileri ve ciddi damar ve sinir hasarı gelişmişse bu hastalarda şok dalga tedavisinin sınırlı olabileceği veya çok fazla etkili olmayacağı da hastalara mutlaka söylenmelidir. Biz kendi uygulamalarımızda ileri yaşta olmayan, ciddi damar ve sinir hasarı gelişmemiş hastalara ESWT tedavisini tercih ediyoruz, bunun yanında hastaların genel olarak şeker hastalığı ile ilgili diğer tedavi ve önerilere de uymaları tedavinin başarısı açısından oldukça önemlidir.

Referanslar

1. Synergistic effects of extracorporeal shockwave therapy and modified Ojayeonjonghwan on erectile dysfunction in an animal model of diabetes.

Jeong HC, Bae WJ, Zhu GQ, Jeon SH, Choi SW, Kim SJ, Cho HJ, Hong SH, Lee JY, Hwang SY, Kim SW.Investig Clin Urol. 2019 Jul;60(4):285-294.

2. Effects of Next-Generation Low-Energy Extracorporeal Shockwave Therapy on Erectile Dysfunction in an Animal Model of Diabetes. Jeong HC, Jeon SH, Qun ZG, Kim KS, Choi SW, Bashraheel F, Bae WJ, Kim SJ, Cho HJ, Ha US, Hong SH, Lee JY, Moon DG, Kim SW.World J Mens Health. 2017 Dec;35(3):186-195.

3. Low-Intensity Extracorporeal Shockwave Therapy for Erectile Dysfunction in Diabetic Patients. Spivak L, Shultz T, Appel B, Verze P, Yagudaev D, Vinarov A.Sex Med Rev. 2021 Oct;9(4):619-627.

4. Low-intensity extracorporeal shock wave therapy for erectile dysfunction after radical prostatectomy: a review of preclinical studies. Zou ZJ, Liang JY, Liu ZH, Gao R, Lu YP.Int J Impot Res. 2018 Feb;30(1):1-7.

5. Combined treatment with extracorporeal shockwaves therapy and an herbal formulation for activation of penile progenitor cells and antioxidant activity in diabetic erectile dysfunction. Jeon SH, Bae WJ, Zhu GQ, Tian W, Kwon EB, Kim GE, Hwang SY, Lee KW, Cho HJ, Ha US, Hong SH, Lee JY, Kim SW.Transl Androl Urol. 2020 Apr;9(2):416-427.

6. Efficacy of Penile Low-Intensity Shockwave Therapy and Determinants of Treatment Response in Taiwanese Patients with Erectile Dysfunction. Tzou KY, Hu SW, Bamodu OA, Wang YH, Wu WL, Wu CC.Biomedicines. 2021 Nov 12;9(11):1670.

7. Therapeutic effect of Low intensity Extracorporeal Shock Wave Therapy (Li-ESWT) on diabetic bladder dysfunction in a rat model. Lee YC, Hsieh TJ, Tang FH, Jhan JH, Lin KL, Juan YS, Wang HS, Long CY.Int J Med Sci. 2021 Jan 29;18(6):1423-1431.

8. Effect of low-intensity extracorporeal shock wave therapy on diabetic erectile dysfunction: Randomised control trial. Shendy WS, Elsoghier OM, El Semary MM, Ahmed AA, Ali AF, Saber-Khalaf M.Andrologia. 2021 May;53(4):e13997.

9. Extracorporeal shock wave therapy combined with engineered mesenchymal stem cells expressing stromal cell-derived factor-1 can improve erectile dysfunction in streptozotocin-induced diabetic rats. Shin D, Jeon SH, Tian WJ, Kwon EB, Kim GE, Bae WJ, Cho HJ, Hong SH, Lee JY, Kim SW.Transl Androl Urol. 2021 Jun;10(6):2362-2372.

 Prof. Dr.Emin ÖZBEK

 Üroloji Uzmanı